بازگشت

موضع امام در قبال فشار پيك


امام را نيازي به تشويق يا تحريكي نبود تا به مسؤوليت خود بپردازد. همچنانكه وي منتظر اشاره از كسي نبود تا به مهمات خود قيام كند؛ زيرا امام از همان روزي جنبش خود را آغاز كرد كه از بيعت نمودن، خودداري كرد و مدينه؛ حرم جدش مصطفي - صلي الله عليه و آله - را مخفيانه به سوي مكه ترك كرد، تا در آن خطه بماند و با اين كار، خشم آسماني را نشان دهد و منتظر بيداري ديگر ملتها و تحرك شهرها باشد، و عكس العمل هاي امت مسلمان را بنگرد...

سبط پيامبر از اينكه كسي براي انجام رسالت رهبري، بر او پيشي گيرد ابا دارد، لذا بيش از ديگران امتناع خود را از بيعت، اعلان كرده و مكه را اقامتگاه موقت خود قرار مي دهد.

اين حركت راز سرعت گرفتن به سوي مكه را نشان مي دهد. با اين كار امام خود را حجت بر تمام مسلمانان قرار داده، را ه هر نوع عذرتراشي را برآنان مي بندد.

پس از اين حركت است كه عامه اهل كوفه و بخصوص شيعيان با اشتياق و حماسه، نامه هاي پي در پي براي امام مي فرستند و امام با تأمل درباره اين دعوت مي انديشد و در بحر تفكر مسائل مربوط به پيشنهاد كوفيان، فرو مي رود.

بعضي از مورخين و مؤلفين گفته اند : امام به مجرد دريافت نامه هاي كوفيان، به سوي آنان حركت كرد. اين اشتباه آشكاري است كه از مرور سريع آنان بر حوادث قيام حسيني، برخاسته است و نتيجه چشم پوشي آنان از بعضي وقايع حساس اين نهضت مي باشد... [1] .

حقيقت امر آن است كه امام در پاسخ دادن، درنگ مي كند و اهل كوفه اين درنگ را از امام، احساس كرده از او مي خواهند تا به جاي درنگ و صبر، به آنان پاسخ مثبت دهد و اين است راز انبوهي نامه ها و گسيل پي درپي پيك ها ولي:

با اين همه امام، خودداري مي كند و پاسخي نمي دهد [2] و با اين حال، امام درنگ كرده، پاسخي نمي دهد [3] و وانگهي آمار بالاي نامه ها و تعداد زياد آنها مانع از پذيرش اين ادعا مي شود كه امام فورا دعوت اهل كوفه را اجابت كرده باشد؛ زيرا مدت زماني كه اين نامه ها فرا مي گيرند با قبول سريع امام واجبات دعوت كوفيان سازگاري ندارد لذا بايستي اين خطاي واقع شده از طرف عده اي را، تصحيح كرد.

مضافا بر آن كه امام حسين - عليه السلام - بر اين نظر است كه گامي مقدماتي بردارد؛ امام براي دريافت واقع قضيه در راستاي كمك به محرومين بينوا كه پس از مرگ معاويه احساس آزادي موقت مي كنند، و نفس راحتي كشيده از تن دادن به حكومت والي جديد اموي خودداري مي كنند، از طرف خود نماينده اي را بدان ديار گسيل مي دارد.اين مطلب را در فصل آينده بررسي خواهيم كرد.


پاورقي

[1] مثلا: شبلنجي مي گويد: امام پس از دريافت نخستين نامه، فورا به دعوت اهل کوفه پاسخ مثبت داد.(رک: نورالابصار، ص 127، ط مصر، 1963 م).

[2] بحارالانوار، ج 44 ص 334 (1358 ه‍ ق).

[3] اعيان الشيعه / امين، ج 4، ق 1، ص 159.