اين شهيد عالي مقام يكي از سران و بزرگان قبيله مذحج و از سرداران سرفراز و شجاعان قاري قرآن و نويسنده و راويان حديث و محدث و از اصحاب وفادار و جان نثار حضرت اميرمؤمنان عليه السلام بوده و در جنگ جمل و صفين و نهروان در ركاب مبارك آن حضرت جهاد كرده، نافع كسي است كه از كوفه در آمده و خود را بين راه به حضرت ابي عبدالله رسانده و از آنجا به كربلا آمده نافع در كربلا هم خدمتگذار وفادار بوده موقعي كه آب را بروي حريم آل اطهار بستند نافع به پيشروي پنجاه سوار و پياده با حضرت ابي الفضل براي آوردن آب به فرات رفته و با عمرو بن حجاج محاجه هائي دارد و با وجود جلوگيري و مدافعه دشمن آب را به حرم آورده و در برابر امام ابن قرظه را كه به خونخواهي


برادرش آمده بود با شمشير به خاك انداخته و رشادت زيادي به خرج داده و با سواران سپاه دشمن نبرد شديدي نموده و اين حماسه را مي خواند:



ارمي بها معلمة افواقها

مسمومة تحري علي اخفاقها



لا ملئن الارض من اطلاقها

فالنفس لا ينفعها اشفاقها



اذا لمنا يا حسرت عن سابقها

لم يئنها الا الذي قد ساقها



ابي مخنف در مقتل خود مي نويسد: [1] .

هلال بن نافع از اشخاصي بود كه حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام او را تربيت نموده و تيراندازي عجيب بوده او اسم خود را بر پيكان تير خود مي نوشت و آن را به جانب دشمن مي افكند و رشادت و مهارت او را در تيراندازي همين رجز و حماسه او به خوبي مي رساند، نافع بر دشمن حمله نمود و مرداني چند را به خاك افكند و شجاعاني را به هلاك رساند تا هشتاد نفر را كشته پس از آن كشته شد و درجه رفيعه شهادت را نائل گرديد رضوان الله عليه.