بازگشت

انداموارگي دين و سياست در نگرش احيايي امام خميني


نگرش احيايي حضرت امام راحل در خصوص همگرايي دين و سياست بازتاب دهنده تلقي پيامبر اكرم (ص) و ائمه هدي عليهم السلام است. در ديدگاه آن امامان بحق - عليهم السلام - آنچنان سياست در ديانت تلفيق و تركيب و عجين گشته است كه هيچ ثنويت و دوگانگي متصور نيست. در انديشه اصيل، سياست چون روح، جان و كليد شريعت به حساب مي آيد. آنچنان سياست معنابخش شريعت است و در تار و پود آن، حضوري محسوس و ملموس دارد كه چنانكه كسي تمام شب را به عبادت و روز را به روزه داري سپري كند، ولي سياست و ولايت نداشته باشد، اعمال او «هباء منثورا» است. مگر نه اين است كه امام رضا - عليه السلام - سر راه خود در نيشابور زنده و پاينده بودن دين و «لا اله الا الله» را مقيد به «شرطها و شروطها و انا من شروطها» مي نمايد. و مگر نه اين است كه در روايت است كه: «بني الاسلام علي خمسة اشياء: علي الصلاة و الزكاة و الحج والصوم والولاية. قال زراره: فقلت و اي شئ من ذلك افضل؟ فقال الولاية افضل؛ لانها مفتاحهن و الوالي هو الدليل عليهن.» [1] .

لذا در حوزه معرفت ديني مي توان ارتباط دين و سياست را به بدن تام الاعضا تمثيل نمود. همانطور كه بدن تام الاعضا، مجموعه جوارح و اندامها و اعضا را درون خويش دارد، دين و شريعت نيز مجموعه اي از احكام و اصول و فروع را در خود دارد و همان طور كه عامل و هادي بدن و مجموعه جوارح آن، روح و جان است، كمال دين نيز در سياست و ولايت است.

در انديشه احيايي امام خميني (ره)، دين و سياست آنچنان در هم تلفيق و تركيب شده اند كه يك واحد شخصي منسجم را به وجود مي آورد. در چنين ديدگاهي دين منهاي سياست و ولايت، جسدي بي جان و بي فروغ است.

«... در زمان اشغال عراق، آن مردك انگليسي پرسيد بالاي مأذنه اذان مي گويند، آيا به سياست انگلستان ضرر مي رساند؟ گفتند نه. گفت: پس بگذار هر چه مي خواهد اذان بگويد.» [2] .

به بيان ديگر، در ديدگاه امام خميني (ره) چنانچه نماز، اذان، روزه و زكات و... روح نداشته باشند، موجبات خرسندي دشمن را فراهم مي نمايد. امام راحل (ره) در تعيين ماهيت و كيفيت قوانين اسلامي نيز اشارات صريحي به روح و جان «سياست و ولايت» در يكايك احكام عبادي و شرعي نموده اند.

با بررسي دقيق در خصوص احكام اجزاي دين در كتاب معروف به حكومت اسلامي [3] آمده است كه نمي توان حكمي از احكام الهي را سراغ گرفت و حال آنكه سياست در آن موج نزند. خمس، صدقات، امر به معروف و نهي از منكر، احقاق حقوق، جزائيات، احكام دفاع ملي، نماز، روزه و حج و... همه و همه جوهره اي به نام سياست و ولايت دارند كه آنها، به شكل انداموار وابسته و موقوف به همديگر است. با چنين تبييني مختصر، در خصوص انداموارگي دين و سياست، ويژگيهاي اساسي چنين انديشه اي به صورت مجمل به بحث گذاشته مي شود.


پاورقي

[1] ري شهري، محمد. ميزان الحکمه، مکتب الاعلام الاسلامي به سال 1367، جلد اول، ص 160.

[2] امام خميني: انقلاب اسلامي در جستجوي کلام امام، ص 40.

[3] امام خميني: حکومت اسلامي (بي‏جا، بي‏تا) ص 20.