دولت به «عرفا» اعتماد مي ورزيد [1] ، آنها به مسائل قبايل مي پرداختند


وعطايا را ميان آنان تقسيم مي كردند. و نيز به تنظيم دفاتر عمومي مي پرداختند كه نام مردان، زنان و كودكان در آنها بود. همچنين به ثبت نام نوزادان مي پرداختند تا براي آنان از سوي دولت، مستمري تعيين شود و مستمري كساني كه مي مردند، حذف گردد [2] .

همين طور آنان مسؤول مسائل امنيت و نظم بودند و در هنگام جنگ مردم را براي نبرد اعزام مي كردند و آنان را به جنگ تشويق مي نمودند و حكومت را از نام كساني كه از نبرد تخلف مي ورزيدند، آگاه مي كردند [3] و اگر عرفا در و ظايفشان تقصير يا اهمال روا مي دانستند، حكومت، آنان را به شديدترين و بي رحمانه ترين كيفرها، مجازات مي كرد [4] .

از مهمترين علل تفرقه مردم از مسلم، همين اقدام عرفا به باز داشتن مردم از قيام و گسترش خوف و رعب و اراجيف ميان مردم بود [5] همچنانكه آنان عامل فعالي در كشاندن مردم و اعزام آنان براي جنگ با امام حسين عليه السلام بودند.

در اينجا سخن از مظاهر زندگي اجتماعي در كوفه به پايان مي رسد كه آگاهي بر آن از ضروريات بحث بود به جهت اثري كه درناكامي انقلاب داشته است.