آن جنگها، عظيم ترين محنتها و شديدترين فجايع را به بار آورد و نه تنها


امام به آنها گرفتار شد، بلكه جهان اسلام گرفتار بلاي آنها گشت؛ زيرا فتنه هارا براي عالم اسلامي، هميشگي ساخته و بسياري از بلاها و مصيبتها را به سويش روانه ساخت كه شايد مهمترين آنها عبارت باشند از: