عثمان، در كوفه زمينهايي را به افرادي بخشيد با اينكه مي دانست آن زمينها ملك مسلمين است؛ زيرا مفتوح العنوه بودند [يعني با نيروي نظامي به


دست آمده بودند]، آنهارا چه در داخل كوفه و چه در خارج آن، به تيول اشخاص سپرد. آن زمينها كه در داخل كوفه قرارداشتند براي ساختن خانه ها و منازل، اختصاص يافت و «مساكن الوجوه» ناميده شد. وي به جمعي از صحابه زمينهايي بخشيد كه آنان عبارتند از:

«طلحه» كه به «دار الطلحيين» معروف شد و در محله الكناسه قرار داشت. به عبيداللَّه بن عمر زمين بخشيد و «كويفة ابن عمر» نام گرفت. و به اسامة بن زيد و سعد و برادر زاده اش هاشم بن عتبه، ابو موسي اشعري، حذيفه عبسي، عبداللَّه بن مسعود، سلمان باهلي، مسيّب فزاري، عمرو بن حريث مخزومي، جبير بن مطعم ثقفي، عتبة بن عمر خزرجي، ابو جبير انصاري، عدي بن حاتم طائي، جرير بجلي، اشعث كندي، وليد بن عتبه، عمار بن عتبه، فرات بن حيان عجلي، جابر ابن عبداللَّه انصاري و ام هاني دختر ابوطالب.

همچنين زمينهاي وسيعي كه در آمد سرشار داشت به عده اي بخشيد كه عبارتند از:

1 - طلحة بن عبداللَّه كه «نشاستج» را به وي بخشيد.

2 - عدي بن حاتم را «الرد حاء» عطا كرد.

3 - به وائل بن حجر حضرمي «رضيعه زادر» را بخشيد.

4 - به خباب بن ارت «صعبنا» را داد.

5 - به خالد بن عرفطه، زمين در «حمام اعين» عطا كرد.

6 - اشعث كندي كه «ظيزنابار» را به وي بخشيد.

7 - جرير بن عبداللَّه بجلي را قطعه زميني در ساحل فرات داد، «الجرفين».

8 - به عبداللَّه بن مسعود، قطعه زميني در النهرين داد.

9 - به عبداللَّه بن مالك زهري، قريه «هرمز» را عطاكرد.


10 - عمار بن ياسر را «اسبينا» بخشيد.

11 - به زبير بن عوام، زميني عطا كرد.

12 - به اسامة بن زيد قطعه زميني بخشيد كه بعداً آن را فروخت [1] .

اينها بعضي از زمينهايي هستند كه عثمان آنهارا به تيول بخشيد در حالي كه جمعي از طبقه اشرافها به خريد زمين حاصلخيز عراق روي آورده بودند و طلحه، مروان بن حكم، اشعث بن قيس [2] و افرادي از قبايل عراق، زمينهايي را خريدند تا آنجا كه فئوداليسم، گسترش يافت و مالكيتهاي وسيع و فئودالهاي بزرگ به وجود آمدند و غلامان، بردگان و آزادگان به گشت زمينها پرداختند و انباشتگي ثروت و فرواني وابستگان نزد گروه خاصي از مردم پديدار گشت كه «سينون و فلهوزن» عقيده دارند كه بخشيدن اين اراضي زراعتي، پيش از روزگار عثمان پديد آمده بود.

به هر حال، اين فئوداليسم بزرگ، نظام طبقاتي را به وجود آورد و كشمكش ميان فرزندان امت را باعث گرديد.