بازگشت

مقاتل بن سليمان


«مقاتل بن سليمان بن بشير ازدي خراساني»، همانند دوستش عكرمه، در دين خود مورد اتهام بود و مترجمان درباره وي اين موارد را ذكر كرده اند:

1 - وي دروغگو بوده است. نسائي گويد: «مقاتل دروغ مي گفت» [1] و «وكيع» نيز چنين گفته: «و اسحاق بن ابراهيم حنظلي گفت: خراسان سه نفر را خارج نموده كه بي نظير هستند - يعني در بدعت و دروغ - جهم، مقاتل و عمر بن صبح».

و «خارجة بن مصعب» گويد: «جهم و مقاتل نزد ما دو فاسق فاجر بودند» [2] پس با وجود اتهام وي به دروغگويي، اعتماد بر روايتش صحيح نيست و حديث وي از ارزش استدلالي مي افتد.

2 - وي در دين خود متهم بود و اعتقاد به «تشبيه» داشت. ابن حيان گويد: «مقاتل، علم قرآن را از يهود و نصارا مي گرفت، آنچه را كه با كتابهايشان موافقت مي نمود. و او پروردگار سبحان را به مخلوقين تشبيه مي كرد و در حديث، دروغ مي گفت» [3] .


بعضي از اخيار، خون وي را حلال دانستند.

«خارجه» گويد: «خون يهودي و ذمي را حلال نمي شمارم اما اگر بر مقاتل بن سليمان در جايي قدرت يابم كه كسي ما را نبيند، اورا مي كشم [4] .».

3 - مقاتل، به نصب و دشمني نسبت به امير المؤمنين عليه السلام معروف بوده و پيوسته فضايل امام عليه السلام را به ديگران نسبت مي داد. از امام روايت شده است كه فرمود: «سلوني قبل ان تفقدوني؛ از من بپرسيد پيش از آنكه مرا از دست بدهيد»، پس مقاتل خواست كه در اين امر با آن حضرت همانند باشد و مي گفت: «از من بپرسيد راجع به آنچه پايين تر از عرش باشد!». پس مردي به سوي او برخاست و به او گفت: به من خبر ده درباره مورچه كه روده هاي آن در كجا هستند؟ و او قادر به پاسخ نشد [5] .

بارديگر گفت: بپرسيد از من درباره آنچه پايين تر از عرش است! پس مردي برخاست و به او گفت: به من خبر بده چه كسي موي سر آدم را هنگامي كه به حج رفت، تراشيد؟ و او سرگردان شد و قادر به پاسخ نبود [6] .

اينها مواردي است كه بر تباهي انديشه هايش دلالت دارد و اينكه هيچيك از احاديث وي قابل اعتماد نبوده است.


پاورقي

[1] ميزان الاعتدال 173:4.

[2] تهذيب التهذيب 281:10.

[3] همان، ص284. ميزان الاعتدال 175:4.

[4] همان، ص281.

[5] همان، ص283.

[6] وفيات الاعيان.