رسول خدا صلي الله عليه و آله از جهت عقل، كمال، حكمت، وقار، جلال و... برترين شخصيت عالم انسانيت است و در گفتار و كردار او كوچك ترين خللي وجود ندارد و لذا از طرف خداي متعال به عنوان الگو و اسوه ي حسنه معرفي؛ و تبعيتش واجب شمرده شده است. [1] و همانطور كه جبرئيل قرآن كريم را به او تعليم مي داد، سنت را نيز به حضرتش مي آموخت. [2] به همين جهت حفظ سنت پيامبر صلي الله عليه و آله همانند قرآن لازم و ضروري است.

اساسا مسائل اعتقادي، اخلاقي و احكام اسلام در دو مجموعه ي كتاب و سنت بيان


شده است. قرآن كريم گرچه رؤوس مطالب و حقايق ديني را دارا مي باشد، اما هرگز به تنهايي گويا و وافي به تمام مسائل آن نيست. بدون سنت رسول خدا صلي الله عليه و آله حتي كيفيت قرائت نماز و مناسك حج و احكام روزه نيز مبهم خواهد بود.

بنابراين تبيين و تفسير قرآن كريم در سنت نهفته است و لذا كساني كه از سنت پيامبر صلي الله عليه و آله و اهل بيت آن حضرت عليه السلام دست كشيدند. در كليه حقايق ديني گرفتار كج فهمي، اختلاف و تشتت شدند. و فهم صحيح شريعت بي ترديد به حفظ سنت رسول خدا صلي الله عليه و اله بستگي تام دارد. به همين جهت پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله توصيه هاي فراواني به حفظ احاديث و سيره ي خود نموده اند. كه برخي از آنها را متذكر مي شويم:

«نضر الله عبدا سمع مقالتي فوعاها و بلغها من لم يسمعها، فرب حامل فقه غير فقيه، و رب حامل فقه الي من هو افقه منه» [3] .

خداوند خرم و شادمان بدارد آن بنده را كه گفتار مرا بشنود، و آن را به دل پذيرا شده و درك و حفظ كند سپس به آنان كه نشنيده اند تبليغ كند. چه بسا كسي علم و دانش را حمل كند، اما آن را نيابد، و چه بسا حامل دانش، آن را به فهيم تر از خود مي رساند.

همچنين فرمود:

«من ادي الي امتي حديثا تقام به سنة او تثلم به بدعة فله الجنة» [4] .

كسي كه حامل حديثي به سوي امت من باشد، و بدين وسيله سنتي برپا گردد، و يا بدعتي نابود شود، بهشت، پاداش او خواهد بود.

«من تعلم حديثين اثنين ينفع بهما نفسه او يعلمها غيره فينتفع بهما كان خيرا من عبادة ستين سنة» [5] .

كسي كه دو حديث بياموزد كه خود از آنها سود برد يا آنها را به ديگري تعليم كند، و او از آنها بهره گيرد، برايش از عبادت شصت سال بهتر است.


و نيز فرمود: بار خدايا خلفاي مرا مورد مرحمت خويش قرار بده (و اين جمله را سه بار تكرار فرمودند) عرضه داشتند: يا رسول الله خلفاي شما كيانند؟ فرمود: آن كساني كه بعد از من مي آيند و احاديث و سنت مرا نقل و بازگو مي كنند» [6] .

و در بياني قاطع و رسا درباره حفظ سنت خويش فرمود:

«من حفظ علي امتي اربعين حديثا بعثه الله يوم القيامة في زمرة الفقهاء و العلماء» [7] .

هر كس چهل حديث به امت من ياد بدهد - يا براي آنها نگاه دارد - خداوند در روز قيامت او را در شمار علما و فقيهان درآورد.

مضمون اين حديث شريف از احاديث متواتره مي باشد كه مورد توجه علماء و محدثين قرار گرفته؛ و بدان عمل كرده اند.

مضمون اين حديث شريف از احاديث متواتره مي باشد كه مورد توجه علماء و محدثين قرار گرفته؛ و بدان عمل كرده اند.

اصحاب نيز در اطاعت از دستور رسول خدا صلي الله عليه و آله احاديث زيادي از حضرتش ضبط نموده؛ و ديگران را نيز به اين امر ترغيب كرده اند. طبق گزارش مورخين حتي ابوبكر نيز در ايام خلافتش دستور داد پانصد حديث از پيامبر صلي الله عليه و آله را جمع آوري كردند. اما در هنگام وفاتش پشيمان شد و دستور داد آنها را محو نمايند. [8] .

اميرمؤمنان عليه السلام كه همواره با پيامبر صلي الله عليه و آله بود چنان اهتمامي به نشر و نقل احاديث پيامبر صلي الله عليه و آله داشت كه موجب شد از حضرت بپرسند چگونه بيش از ديگران به سنت پيامبر صلي الله عليه و آله آگاهي دارد. ايشان در جواب فرمود:«كنت اذا سألته انبأني و اذا سكت ابتداني» [9] وقتي سؤال مي كردم آگاهم مي ساخت و هرگاه ساكت مي شدم او (رسول خدا صلي الله عليه و آله).


شروع مي كرد.

بنابراين حفظ و انتشار احاديث رسول خدا صلي الله عليه و آله به دستور خود حضرت صلي الله عليه و اله صورت مي گرفت و اصحاب ملتزم به حفظ و نشر آن بودند و بعد از وفات پيامبر صلي الله عليه و آله نيز علي عليه السلام و شيعيان او در تدوين و انتشار سنت رسول خدا كوشا بودند. گواه اين سخن، كثرت احاديث نبوي بعد از وفات پيامبر صلي الله عليه و آله بود كه خليفه دوم دستور داد آنها را جمع آوري كردند و آتش زدند. [10] .