بناي شهر جعفريه به دستور متوكل عباسي.

متوكل عباسي براي انتقال مقر حكومت خود به خارج شهر «سرمن راي» (سامرا) مناطق چندي را در نظر گرفت و از ميان آن ها، منطقه «ماحوزه» را كه در سه فرسنگي سامرا قرار داشت و از جهات گوناگون نظر وي را به خود جلب كرده بود، برگزيد. وي در آن جا شهري بنا نمود و نام آن را برگرفته از نام خودش، «جعفريه» گذاشت. زيرا نام وي، جعفر معروف به «المتوكل علي الله» بود. به دستور متوكل، تمام دفاتر و كتاب هاي حكومتي به ساختمان هاي تازه ساخت اين شهر منتقل گرديد.

هم چنين نيروهاي حفاظتي، امنيتي و خدماتي و مسئولان و درباريان خلافت و خانواده هاي آنان به همراه متوكل و خانواده اش به اين شهر كوچ كردند.

متوكل در مكاني به نام قاطول، رودي از رودخانه بزرگ دجله جدا كرد و در اين شهر جاري ساخت و براي خود كاخي بي نظير از جهت زيبايي و استحكام بنا نمود.

بنا به روايت يعقوبي، بناي شهر جعفريه در ماه محرم سال 246 قمري آغاز گرديد. متوكل عباسي پس از آن كه به دست فرزندش منتصر در چهارم شوال سال 247 قمري ترور شد و به هلاكت رسيد در همان كاخ زيباي خود دفن شد. [1] .

لازم به يادآوري است كه از ميان خلفاي بني عباس، متوكل بيش از همه با خاندان پيامبر صلي الله عليه و آله و ائمه اطهار عليه السلام دشمني مي ورزيد و كينه آنان را در دل داشت. به همين جهت، دستور داد قبور منوره ائمه اطهار عليه السلام، مانند مرقد اميرمؤمنان عليه السلام، مرقد امام حسين عليه السلام و ساير شهيدان كربلا را تخريب نموده و بر قبور آنان آب بسته و زراعت نمايند. امام علي النقي عليه السلام كه در عصر اين خليفه نابكار مي زيست، با افكار و اعمال ننگين او مقابله و مبارزه مي نمود و از هر راه ممكن براي خنثي كردن توطئه هاي او تلاش مي كرد و دشمنان اهل بيت را رسوا مي ساخت. [2] .