بازگشت

روز بيست و يكم محرم- سال سوم هجري قمري


ازدواج حضرت علي عليه السلام با فاطمه زهرا عليهاالسلام.

علامه مجلسي در كتاب گرانسنگ «بحارالانوار» به نقل از شيخ مفيد در كتاب حدائق الرياض، گفته است: شب 21 محرم سال سوم هجري كه شب پنج شنبه بود، مراسم زفاف حضرت فاطمه زهرا عليهاالسلام برگزار گرديد و آن بانوي بزرگ اسلام به خانه مولاي متقيان علي بن ابي طالب عليه السلام منتقل گرديد. به اين جهت روزه گرفتن 21 محرم به عنوان روزه شكر، مستحب و پسنديده است. [1] .

حضرت فاطمه زهرا عليهاالسلام به هنگام ازدواج، نه ساله بود و از جهت رشد جسمي و فكري به كمال رسيده و سرآمد دختران و زنان عصر خويش ‍ بود.

آن حضرت در سال پنجم بعثت (هشت سال پيش از هجرت) از دامن پاك و پاكيزه بانوي خوش نام حجاز، يعني خديجه بنت خويلده ديده به جهان گشود و با نور جمال خوش خانه رسول خدا صلي الله عليه و آله را روشن تر

و اميدوار كننده تر گردانيد. وي آخرين فرزند حضرت خديجه عليهاالسلام بود و در عصري ديده به جهان گشود كه پدرش حضرت محمد صلي الله عليه و آله آيين رهايي بخش اسلام را براي مردم مكه به ارمغان آورده بود. در آن زمان، سران قريش و متعصبان مكه به شدت با پيامبر صلي الله عليه و آله و ايمان آورندگان مبارزه كرده و از هر سو، مانع پيشرفت و گستردگي آيين اش مي شدند. حضرت خديجه عليهاالسلام كه نخستين همسر رسول خدا صلي الله عليه و آله بود به مانند آن حضرت، سختي ها و محروميت هاي فراواني را تحمل نمود.

رشد و نبوغ فاطمه زهرا عليهاالسلام در دامن مادر مهربان و پايدار و پدري نجات دهنده بشريت از ظلم و جهل، از وي دوشيزه اي نمونه و الگو پرورانيد كه نقش بسيار حساس و ارزنده اي در تاريخ اسلام بر عهده گرفت.

آن حضرت، بيش از پنج بهار را پشت سر نگذاشته بود كه مادر مهربانش ‍ حضرت خديجه عليهاالسلام را از دست داد و تنها مونس باقي مانده اش، پدر ارجمندش حضرت محمد صلي الله عليه و آله بود.

حضرت فاطمه عليهاالسلام با از دست دادن مادر، بسيار تنها بود و احساس ‍ غربت مي كرد ولي فاطمه بنت اسد، همسر حضرت ابوطالب عليه السلام كه پدرش حضرت ابوطالب عليه السلام تا آخر عمر از آن حضرت دفاع و پشتيباني كرده بودند، جاي خالي خديجه عليهاالسلام را براي فاطمه زهرا عليهاالسلام پر كرد و آن حضرت را از تنهايي بيرون مي آورد.

سرانجام بانوي بزرگ اسلام، در پي مهاجرت سرنوشت ساز پدرش حضرت محمد صلي الله عليه و آله از مكه به مدينه، وي نيز به مدينه منوره مهاجرت نمود و در اين شهر ساكن گرديد.

مدينه كه با آغوش باز، پيامبر صلي الله عليه و آله و خانواده اش را پذيرا شده بود، از بانوي اسلام به گرمي استقبال كرد و از روش و منش او، بانوان اين شهر به راه درستي و راستي هدايت گرديدند. او مربي و معلمي توانا براي زنان و دختران مدينه، (شهر تازه به اسلام رو آورده) بود.

حضرت فاطمه عليهاالسلام پس از دو سال اقامت در مدينه، در موقعيتي قرار گرفته بود كه مي بايست تشكيل خانواده و زندگي جداگانه مي داد. به همين جهت برخي از بزرگان و ياران پيامبر صلي الله عليه و آله از بانوي بزرگ اسلام خواستگاري كرده و اظهار تمايل به خويشاوندي با رسول خدا صلي الله عليه و آله نمودند، ولي از جانب پيامبر صلي الله عليه و آله پاسخ منفي دريافت كردند.

تا اين كه پسر عم رسول خدا صلي الله عليه و آله كه دست پرورده آن حضرت بود از جوانان دلير و پاك بني هاشم محسوب مي شد، پا پيش ‍ گذاشت و از دختر رسول خدا صلي الله عليه و آله خواستگاري كرد. او، كسي نبود جز امام علي بن ابي طالب عليه السلام.

حضرت محمد صلي الله عليه و آله با مشورت دخترش فاطمه عليهاالسلام، به علي عليه السلام با راهنمايي رسول خدا صلي الله عليه و آله آماده تشكيل خانواده و مراسم عروسي با بانوي اسلام گرديد.

در آن ايام به خاطر هجرت اجباري مسلمانان از مكه به مدينه، اكثر آنان از جمله امام علي عليه السلام از جهت اقتصادي و مالي در مضيقه بوده و زندگي مشقت باري را پشت سر مي گذاشتند. حضرت علي عليه السلام در آن زمان از مال دنيا جز يك شمشير، يك زره و يك مركب سواري چيز ديگري نداشت و براي فراهم آوري هزينه هاي ازدواج، ناچار گرديد كه زره خود را بفروشد و از پول آن، جهيزه اي براي همسرش فاطمه عليهاالسلام فراهم نمايد.

صورت جهيزه دختر پيامبر صلي الله عليه و آله كه از سوي پدر ارجمندش ‍ حضرت محمد صلي الله عليه و آله و از دارايي هاي حضرت علي عليه السلام فراهم گرديد، بنا به روايت اكثر مورخان به شرح ذيل است:

1 - پيراهني كه به هفت درهم خريداري شده بود.

2 - روسري (مقنعه) كه قيمت آن يك درهم بود.

3 - قطيفه مشكي كه تمام بدن را كفايت نمي كرد.

4 - يك تخت خواب كه از چوب و ليف خرما ساخته شده بود.

5 - دو عدد تشك از كتان مصري كه يكي پشمي و ديگري از ليف خرما بود.

6 - چهار عدد بالش كه دو تاي آن را پشم و دو تاي ديگر از ليف خرما بود.

7 - پرده

8 - حصير هجري

9 - دست آس

10 - مشكي از پوست

11 - كاسه چوبي براي شير

12 - ظرف پوستي براي آب

13 - سبوي سبز رنگ

14 - كوزه هاي متعدد

15 - دو بازو بند نقره اي

16 - يك ظرف مسي

وقتي چشم رسول خدا صلي الله عليه و آله به اين ها افتاد، فرمود: خدايا، زندگي را بر گروهي كه بيشتر ظروف آنها سفال است، مبارك گردان.

مهريه حضرت زهرا عليهاالسلام پانصد درهم بود كه به «مهر السنة» معروف گرديده است. [2] .

بدين ترتيب حضرت فاطمه عليهاالسلام آماده تشكيل خانواده و انتقال به خانه اميرمؤمنان عليه السلام گرديد.

اين واقعه مبارك در واپسين ماه هاي دومين سال حضور آنان در مدينه (كه ابتداي سال سوم هجري بود) به وقوع پيوست و خانواده اي تازه با مشاركت حضرت علي عليه السلام و حضرت فاطمه عليهاالسلام پا گرفت كه پاك ترين و مقدس ترين خانواده اي شد كه در اسلام بنا گرديده اند.

از ابن عباس روايت شده است كه هنگام حركت دادن حضرت زهرا عليهاالسلام به سوي خانه علي عليه السلام، پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله در پيشاپيش فاطمه زهرا عليهاالسلام، جبرئيل در سمت راست و ميكائل در سمت چپ او در حركت بودند و هفتاد هزار فرشته الهي، از پشت سر، وي را بدرقه كرده و تسبيح و تقديس خدا را به جاي مي آوردند تا اين كه صبح طلوع كرد. [3] .

درباره رفتار حضرت علي عليه السلام و همسرش حضرت فاطمه عليهاالسلام نسبت به يكديگر، روايات فراواني در منابع اسلامي ذكر شده است و در اين جا به عنوان حسن ختام، تنها به يك روايت از اميرمؤمنان عليه السلام بسنده مي كنيم:

آن حضرت فرمود: فو الله ما أغضبتها، و لا اكرهتها علي أمر حتي قبضهاالله - عز و جل - و لا اغضبتني و لا غضبت لي أمرا، و لقد كنت أنظر اليها فتنكشف عني الهموم و الأحزان.

به خدا سوگند، هرگز بر او (فاطمه زهرا عليهاالسلام) خشم نگرفتم و او را بر چيزي اكراه و اجبار نكردم تا اين كه به جوار حق پيوست. او نيز با من در اين مقام بود كه هرگز مرا نرنجانيد و مرا وادار به اكراه و اجبار نكرد. من هر گاه به چهره وي نگاه مي كردم، تمام ناراحتي و اندوهم بر طرف مي شد. [4] .


پاورقي

[1] بحارالانوار، ج 43، ص 92، باب 5، روايت 1؛ و ج 98، ص 196، باب 9، روايت 5.

[2] فروغ ابديت، ج 1، ص 521.

[3] بحارالانوار، ج 43، ص 92، باب 5، روايت 1.

[4] کشف الغمة، ج 1، ص 492.