نبرد سپاهيان بني عباس با سپاهيان بني اميه در عراق. [1] .

در سال 131 هجري كه دعوت عباسيان با عنوان «الرضا من آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم» فراگير شده بود، هوادارانشان در مناطق مختلف اسلامي، بسيج شده و بر ضد امويان و عاملان آنان وارد عمل شدند. «قطبه فرزند شبيب»، از جمله داعيان بني عباس و از فرماندهان آنان بود. وي از سوي «ابومسلم خراساني» مأموريت يافت كه با عاملان بني اميه در ايران و عراق به نبرد پردازد.

قحطبه در آغاز، گرگان و سپس قومس (سمنان) را به تصرف خود درآورد. آن گاه به سوي ري، قم، اصفهان و همدان لشكر كشي كرد و براي از پاي درآوردن امويان و فتح هر يك از شهرها، گروهي از سربازان خود را به فرماندهي يك فرد زبده و كاردان اعزام مي نمود.

سربازان بني اميه، پس از شكست از سپاهيان قحطبه، به سوي «يزيد بن عمر بن هبيره» در عراق عقب نشيني مي كردند.

ابن هبيره كه از عاملان بزرگ بني اميه در عراق و ايران بود، در شهر «واسط»واقع در عراق، مستقر شده و مناطق و نواحي اطراف را تحت كنترل خود داشت.

قحطبه پس از تصرف شهرهاي ايران به سوي عراق هجوم آورد و ابن هبيره براي دفع تهاجمات وي از واسط بيرون آمد. دو سپاه در مكاني به نام «زاب»كه در بيست فرسنگي كوفه است، با هم روبرو شدند و نبرد سختي ميان آنان به وقوع پيوست و از طرفين تعداد بي شماري جان باخته و يا زخمي گرديدند.

سرانجام سپاهيان اموي، متحمل شكست و هزيمت شده و به ناچار به سوي واسط عقب نشيني كردند. اين واقعه در هفتم محرم سال 132 هجري به وقوع پيوست

قحطبه پس از پيروزي بر امويان، خطبه اي براي لشكريان خود خواند و ضمن آن گفت: سوگند به خدا كه ما قيام نكرديم مگر براي اقامه حق و از بين بردن دولت باطل

همانا به شما خبر مي دهم كه امام محمد بن علي بن عبدالله بن عباس به من پيش از اين خبر داده بود كه من با «نباتة بن حنظله كلابي» و «عامر بن ضباره مري» (از عاملان بني اميه) نبرد مي كنم و آنان را شكست مي دهم. من اين خبر را قبلا به شما داده بودم و شما خود شاهد بوديد كه گفتارش ‍ راست درآمد و من به آنان پيروز شدم. هم اكنون به شما خبر مي دهم كه امام محمد بن علي به من خبر داده است كه من از فرات، عبور نمي كنم ولي شما از آن عبور كرديد و مرا در ميان خود نيافتيد پس همانا امير شما فرزندم حميد بن قحطبه است و اگر براي او مشكلي پيش آيد، برادرش حسن بن قحطبه، امير شماست.

پيش گويي قحطبه، درست بود، زيرا هنگامي كه همگي از آب فرات عبور كردند، قحطبه را درميان خود نديدند.

از آن پس، كسي قحطبه را نديد. برخي گفته اند كه وي در آب غرق شد. برخي گفته اند كه زير آواري مدفون شد و برخي ديگر نوشته اند كه سواري اش وي را به نيستي داد.

به هر حال سپاهان وي به فرماندهي فرزندش حميد از آب فرات گذر كرده و چهار روز بعد، كوفه را به تصرف خويش درآوردند. چندي بعد به بصره دست رسي پيدا كرده و آن را از چنگ امويان خارج ساختند.

در مناطق عرب نشين، فرماندهي ارشد عباسيان را «ابوسلمه حفص بن سليمان» بر عهده داشت. وي براي نبرد با باقي مانده سپاهيان يزيد بن عمر بن هبيره، سپاهي به فرماندهي مشترك حسن بن قحطبه و مالك بن هيثم، بسيج كرد و به سوي «واسط» اعزام نمود.

سپاهيان عباسي، شهر را از چند سو محاصره كرده و صحنه را بر ابن هبيره تنگ نمودند و سرانجام با هجوم سراسري به داخل شهر، آن را تصرف كرده و ابن هبيره را به قتل رساندند و سپاهيان اموي را با شكست مهم و سرنوشت ساز روبرو نمودند.

در همين ماه (محرم)، ابوسلمه بزرگان بني عباس از جمله ابوالعباس سفاح و برادران و اهل بيت او را وارد كوفه كرد و براي آنان خانه هايي فراهم نمود.

آنان به مدت دو ماه به طور ناشناس در كوفه سكونت گزيدند و پس از آن، حضورشان آشكار گرديد و با ابوالعباس سفاح به عنوان نخستين خليفه عباسي بيعت شد. [2] .

در اين باره، روايت شيريني از امام ششم شيعيان حضرت جعفر بن محمد الصادق عليه السلام نقل شده است كه به روشني اين واقعه مهم را پيش ‍ بيني و پيش گويي كرده بود.

از ابن صدقه روايت شده است: شخصي از خاندان بني اميه كه زنديق (كافر متظاهر به اسلام) بود، نزد امام جعفر صادق عليه السلام رسيد و از آن حضرت پرسيد كه كلام خداوند - عز و جل - در آغاز سوره اعراف كه مي فرمايد: «المص» به چه معناست و از آن چه چيزي را اراده كرده است؟

حلال و حرام آن چيست و مردم از اين كلمه چه بهره اي مي برند؟ امام صادق عليه السلام كهاز پرسش اعتراض آميز و كفرگويي وي ناراحت شده بود، فرمود: ساكت باش! بدا بهحالت، «الف» در اين كلمه، اشاره به يك است، و «لام» اشاره به سي، «ميم»اشاره به چهل و «صاد» اشاره به شصت است (131 1 30 40 60)،حال تو بگو تا كنون چند سال دنيا به كامتان بوده است؟ (يعني شما خاندان بني اميه چند سال حكومت كرديد؟) مرد اموي، گفت: 131سال.

آن گاه امام عليه السلام فرمود: همين كه اين سال به پايان رسد، حكومت خاندان شما نيز به پايان خواهد رسيد.

ابن صدقه گفت: ما خود شاهد بوديم كه در روز عاشورا (دهم) ماه محرم سال 132، سياه جامگان (هواداران بني عباس) وارد كوفه شده و حكومت بني اميه را سرنگون كردند. [3] .

بدين گونه، پيش گويي صادق آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم به تحقق رسيد و خاندان بني اميه و حكومت ظلم آميز آنان ريشه كن گرديد.