قد خلت من قبلكم سنن فسيروا في الارض فانظروا كيف كان عاقبه المكذبين - هذا بيان للناس و هدي و موعظه للمتقين. [1]

همانا پيش از شما سنت هايي گذشت، پس بگرديد در زمين و بنگريد كه فرجام ناباوران چگونه بوده است؟ اين بياني است براي مردم و راهنما و اندرزي براي پرهيزگاران.

بي ترتيب پيش از ما، ملت ها و سنت هايي در روي زمين آشكار شده و پس ‍ از مدتي به پراكندگي، نابودي و فراموشي سپرده شده اند. گر چه اخبار آنان تا مدت هاي مديد، سينه به سينه و به صورت تحريف شده به نسل هاي بعدي منتقل مي گرديد ولي به خاطر پايين بوده اطلاعات مردم و نبود ابزار اطلاع رساني، اطلاعات كامل و روشني از آنها در دست نيست.

در اين ميان، تنها قرآن كريم به عنوان كتاب وحي الهي، ماجراهاي فراواني از تاريخ گذشتگان را براي ما بيان كرده و افق تازه اي از سرنوشت آنان را به روي همگان باز كرده است. هم اكنون، قرآن كريم به عنوان قديمي ترين و معتبرترين سند تاريخي، مورد استفاده پژوهشگران و تاريخ نگاران قرار مي گيرد.

قرآن مجيد، علاوه بر اين كه انسان ها را از سرگذشت پيشينيان با خبر گردانيده، همگان را تشويق و ترغيب مي كند كه در جاي جاي زمين، سير و سياحت كنند و به طور حسي عاقبت گذشتگان، به ويژه تكذيب كنندگان پيامبران را در مناطق و نواحي مختلف مشاهده كنند. البته، همان طوري كه قرآن مجيد به صراحت بيان كرده است، سير در زمين و گردش در آفاق و يا بيان تاريخ گذشتگان، تنها براي بازگو كردن احوال آنان و سرگرمي و قصه گويي نيست؛ بلكه هدف اصلي، روشن شدن اذهان مردم و پند و عبرت گرفتن آنان از پيشينيان است. شايد از اين راه به تقوا و پرهيزكاري دست يابند و در سبيل قرار گيرند.

آشنايي و آگاهي از احوال گذشتگان و اطلاع از رويدادهاي مثبت و يا منفي تاريخ، انسان ها را كمك مي كند كه شيوه زندگي بهتر و همزيستي مطمئن تري انتخاب كنند و براي زندگي كوتاه مدت خود در اين دنيا، از ياد خدا غافل نشده و اقدام به هر كار ناشايستي نكنند.

كتاب حاضر (ماه محرم در تاريخ اسلام) كه با همين قصد و نيت به رشته تحرير درآمده است، درصدد بيان رويدادهايي است كه در تاريخ اسلام، از مقطع عام الفيل (سال تولد پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله) تا انتهاي غيبت صغراي امام زمان عليه السلام - سال 329 قمري - به وقوع پيوسته و تاثير بسزايي در نزد مسلمانان داشته اند.

ناگفته پيداست كه شرح تمامي رويدادها در اين مقطع از تاريخ بشريت، بسيار حجيم و گسترده است و بي ترديد از توان و بضاعت يك فرد خارج است. براي چنين منظوري به تلاش و كار گروهي پژوهشگران و تاريخ نگاران نياز است.

ولي اطلاع رساني از تاريخ اسلام و مسلمانان قرون اوليه، به هر مقدار ممكن، مي تواند مفيد و ثمربخش باشد و نسلهاي حاضر و آينده مسلمانان را با سرگذشت پيشينيان آگاه گرداند.

اين كتاب، كه به سبك تازه و روان جهت استفاده و مطالعه دانش پژوهان به ويژه دانشجويان، مبلغان ديني و مدرسان رشته تاريخ تدوين يافته است، تنها رويدادهاي يك ماه از سال قمري، يعني ماه محرم الحرام را كه نخستين ماه سال قمري است، مورد بررسي قرار داده است و اگر توفيقي در ادامه كار از سوي خداي سبحان به دست آيد، به همين روال ساير ماهها را مورد پژوهش قرار داده و به صورت مجزا در اختيار خوانندگان ارجمند قرار بدهيم.

اما بخشهاي كلي اين كتاب، عبارتند از:

1 - ماه محرم در آينه آيات و اخبار.

2 - روزشمار رويدادهاي ماه محرم.

3 - سال شمار ماه محرم.

4 - واقعه كربلا.

اميد است اين اثر ناچيز مورد بهره وري تمامي دانش پژوهان و فرهنگيان جامعه اسلامي قرار گرفته و خرسندي ولي نعمت جهان هستي، حضرت حجة بن الحسن، مهدي موعود عليه السلام را در پي داشته باشد.

بهار 1379 سيد تقي واردي