بازگشت

علت عدم حضور در جنگهاي علي


با اينكه عقيل حدود بيست سال از علي(ع) بزرگتر بود طبعا فرزندان بزرگتري هم داشته امّا نام هيچكدام از آنها را در جنگهاي سه گانه اميرمؤمنان نمي يابيم و دليل روشني هم بر عدم حضور آنان نيافتيم. امّا عدم حضور خود عقيل اين است كه ظاهرا در آن روزها بينايي خود را از دست داده بود و درباره ساير فرزندانش بايد گفت يا اصلاً شركت نكرده اند و يا حضور داشته اند امّا نامشان در شمار شركت كنندگان نيامده است.

شايد از نامه اي كه عقيل به برادرش علي(ع) نوشته بتوان استفاده كرد كه او و فرزندانش مي خواست در جنگهاي علي حضور داشته باشد اما اين مولا علي بود كه به وي اجازه شركت را نداده بود. چنانچه مرحوم محدّث قمي مي نويسد: ولم يشهد مع أخيه أميرالمؤمنين من حروبه ايام خلافته و عرض نفسه و ولده عليه فأعفاه و لم يكلفه حضور الحرب. [1] .

عقيل در هيچ يك از جنگها با برادرش اميرمؤمنان(ع) در روزهاي خلافتش شركت نكرد و در همان روزها خود و فرزندانش را بر آن حضرت براي شركت در جنگ عرضه كرد امّا امام علي(ع) او را معاف دانست. و يا در آن روزهايي كه سستي مردم و خيانت آنها را به علي مي شنود طي نامه اي براي حضرت مي نويسد و بار ديگر آمادگي خود و فرزندانش را جهت دفاع از اميرمؤمنان اعلام نموده و از حضرت خواستار شده بود كه نظر خودش را در اين خصوص بنويسد و در آن نامه نوشته بود: علي جان اگر دفاع تا سر حد جان مي خواهي بگو كه بهمراه برادر و برادرزاده هايت در كنار تو خواهيم بود، چرا كه مرگ و زندگي را در كنار تو بهتر مي پسنديم زيرا هيچگاه زندگي را پس از مرگت نمي خواهيم. سوگند به خداي جل و علا كه زندگي پس از تو براي ما گوارا نخواهد بود. حضرت در پاسخ به عقيل چنين نوشت:

امّا آنچه را كه درباره فرستادن برادر زادگان نوشته بودي بدان كه نيازي به آنها ندارم پس در همان جا بمان زيرا به خدا سوگند دوست ندارم اگر كشته شوم همراه من كشته شويد [2] و از اين نامه برمي آيد كه فرزندان عقيل در سن و سالي بوده اند كه هر يك مي توانسته در جبهه و جنگ شركت كند امّا علي(ع) اجازه حضور نداده و احتمال ديگري هم هست كه بيشتر فرزندان عقيل خردسال و كوچك بوده اند چنانچه حضرت درباره آنها چنين فرموده: و رأيت صبيانه شعث الشعور غبر الألوان من فقرهم... [3] كه حضرت در نهج البلاغه از فرزندان عقيل به صبي تعبير مي كند و صبي همان فرزندان كوچك را مي گويند. و دليلش اين است كه مسلم بن عقيل در زمان حكومت علي(ع) هشت ساله بوده و با اين بيان عدم حضور آنان يك امر طبيعي بوده است.


پاورقي

[1] سفينة البحار، ج2؛ ص215.

[2] همان.

[3] نهج البلاغه صبحي الصالح، خطبه224.