بازگشت

اراده خدا در طول علتها


ترديدي نيست كه پيدايش همه پديده هاي جهان به حكم قانون عليت و بر اساس تأثير عوامل صورت مي پذيرد. از سوي ديگر مي دانيم كه در رأس همه اسباب و عوامل، اراده خدا به عنوان سرسلسله علتها بر همه هستي حاكم است.

حال با توجه به اين مطلب و مطلب گذشته (توضيح علل عرضي و طولي) مي گوييم: اعتقاد به تأثير اراده خدا در همه پديده ها (قضاي الهي) هرگز به مفهوم نفي علتهاي ديگر يا انكار تأثير آنها در ايجاد يك پديده نيست.

هر پديده اي با علل و عوامل همسطح خود نسبتي دارد و در همان حال، آن پديده به همراه تمام آن علل و شرايط در سطحي ديگر با اراده خدا و خواست او نيز نسبتي ديگر دارد.