ياد آوري شخصيت و ورود به زندگي شخصي ابي عبدالله عليه السلام، نه تنها براي دريافت ماهيت قيام او ضروري است، بلكه خود اين بحث براي شناسايي يك نمونه برجسته فضايل انساني، آموزنده است.

زندگي انسان ها، تنها در مبارزه ي با ستم و ستمكاران و شكستن بتان جاندار و بي جان خارجي خلاصه نشده است. هر انسان، در درجه اول بايد با ستم بر خويش به پيكار برخيزد: جهل و عصبيت و كبر و خود پسندي و رذايل اخلاقي را در خود بكوبد و به صورت انساني لايق و با فضيلت و حريت در آيد و آنگاه به ميدان مبارزه ي با ستم و استبداد و استعمار وارد شود. كدام يك از درسهاي تربيت، اخلاق، تقوا، خدا پرستي، تواضع، گذشت، تعاون اجتماعي، بزرگواري و عزت نفس است كه براي ما در مرحله ي جهاد لازم نباشد؟ و يا كدامين آن، خود، جهادي بزرگ به شمار نمي آيد؟

ما كه مزايايي براي قيام حسيني قايليم از آن روست كه اين عناصر اصيل انساني، به نحو اتم و اكمل، در اين قيام، موجود بوده است. يك حادثه بزرگ، جلوه اي از فروغ وجود «حادثه آفرين» است و پيداست كه هر چند يك پديده، بزرگ و استثنائي باشد، پديد آورنده ي آن، بزرگتر و استثنائي تر است.

مزيت قيام حسين عليه السلام اين است كه: مظهر زواياي يك روح بزرگ و كامل عيار انساني است. درس بزرگي كه ما از مطالعه ي احوال شخصي امام حسين عليه السلام مي گيريم، توجه به عناصر فراموش شده و اصيل انساني و مواد اصولي انقلاب هاي مذهبي جهان است. بنابراين، تصور آنكه ما در اين بخش به تكرار مكررات پرداخته ايم، و يا بيش از اندازه در اين مرحله توقف كرده ايم، مقرون به صواب نخواهد بود و خواننده ي ارجمند، فصول بخش حاضر را همچون يك درس اساسي براي زندگي فردي و اجتماعي خويش فراخواهد گرفت.