مواليان [1] گروه اجتماعي يكساني نبودند. نخست به آناني گفته


مي شد كه مسلمان گشته، با آمدن به مراكز عربي، به عرب ها مي پيوستند. هم چنين با فتوحات صدر اسلام و پس از آن و دست يابي به شمار بسياري اسير، مفعوم مولي به غير عرب اختصاص يافت. اين اسيران، به تدريج و از راه هاي مختلف آزاد مي شدند كه با آزادي ايشان، مولي عناقه (آزاد شده) نام مي يافتند. در نتيجه قبايل عرب، از عرب و موالي (غير عرب) تشكيل مي شد. عرب ها بر خلاف ديدگان رسول خدا صلي الله عليه و آله، موالي را تحقير مي كردند و آنان را از نظر اجتماعي در پايين ترين طبقات اجتماعي قرار مي دادند. از اين رو، اوضاع اقتصادي موالي، بسيار بد بود و آنان از امتيازات اجتماعي برخوردار نبودند. برتري دادن عرب بر موالي، از دوران خليفه ي دوم و خلافت معاويه آغاز شد. [2] .

پيشوايان معصوم ما اين تبعيض را درهم شكسته، با آنان رفتاري همراه با رأفت و احترام داشتند. از اين رو در ميان چهره هاي حماسه آفرين كربلا، مي توان مواليان پاك سيرت و وفادار بسياري را ديد.