مدفن حضرت مسلم بن عقيل بن ابي طالب عليه السلام سفير ابي عبدالله الحسين عليه السلام به شهر كوفه جهت اخذ بيعت و اولين شهيد قيام سيدالشهدا عليه السلام كه در شهر كوفه، در روز چهارشنبه 8 يا 9ذي الحجه 60 ق به شهادت رسيد.

اين آستانه متصل است به مسجد معروف كوفه در زاويه ي جنوب شرقي. اتفاق نظر كاملي است بين مورخان كه پس از به شهادت رسيدن مسلم بن عقيل و هاني بن عروه ي مذحجي، با موافقت ابن زياد، قبيله ي مذحج در روز هشتم ذي الحجه ي


60 ق پيكر مطهر حضرت مسلم بن عقيل و هاني بن عروه را در كنار دارالاماره به خاك سپرده اند. ابن زياد بدين جهت دستور دفن پيكر شريف آنها را در كنار كاخ دارالاماره صادر نمود كه قبر آنان كاملا در زير نظر باشد و آمد و رفت شيعيان جهت زيارت مرقد آنها از نزديك مراقبت گردد، و چنانكه در متون قديمه آمده و تا امروز هم آثار موجود در مسجد حاكي است، كاخ دار الاماره از سطح مسجد مرتفع تر بوده است و ابن جبير در سفرنامه ي خويش به سال 580 ق به اين امر تصريح دارد. ابن بطوطه (م 779 ق) در سفرنامه اش چنين مي نويسد:

«در جهت شرقي جامع، داخل بالاخانه اي كه با پله به آنجا مي روند مقبره ي مسلم بن عقيل واقع شده... اما از قصر الاماره ي كوفه كه سعد وقاص آن را بنا كرد اكنون جز پايه هاي آن چيزي برجا نمانده است».

اين دو قبر همچنان ظاهرا بدون سقف و سايه بان بود تا مختار بن عبيده ثقفي در شعبان سال 65 ق دستور بناي آستانه را صادر نمود و براي هر يك حرمي داراي گنبد تأسيس گشت و نام آن را بر روي سنگ مرمر حك نموده كه در تعميرات سال هاي اخير آن دو لوح سنگ مرمر كشف شد.

در عصر عضدالدوله و به سال 368 ق اين آستانه مرمت گرديد و در كنار آستانه خانه هايي ساختند و مردم را تشويق به سكونت در آن محل نموده حقوق ماهانه از براي ساكنان آستانه جاري كردند. سپس در سال 656 ق در زمان هولاكو كه شيعيان آزادي به دست آوردند، اين آستانه تعمير شد و متولي آن محمد بن محمود رازي بود و اين آستانه يكي از مراكز مهم شيعيان محسوب مي گشت و اكثر سكنه ي اين آستانه و متوليان آستانه از ذريه ي آل بويه بودند، چنان كه بر ديوار آستانه ي حضرت مسلم بن عقيل ثبت است.

كامل سلمان الجبوري مي نويسد:

«عطا ملك فرزند محمد جويني و برادر وي شمس الدين فرزند محمد جويني (در سال 681 ق) به هزينه ي خويش ضريح ساختند و بر قبر شريف حضرت مسلم بن عقيل نصب نمودند و در آن عصر توليت آستانه با محمد فرزند محمود


رازي بود».

پس از به قدرت رسيدن و تأسيس دولت جلايريان، اويس يكي از سلاطين مقتدر اين دولت در 767 ق تعميراتي در عتبات مقدسه ي كربلا و نجف به عمل آورد و در اين آستانه هم ترميمات و اصلاحاتي انجام داد.

در سال 1055 ق هم تعميرات اساسي در اين آستانه مباركه انجام شد و ضريح جهت قبر شريف توسط بانوي جليله ام آقا خان اهدا گشت كه فعلا در انبار حضرت مسلم بن عقيل نگاهداري مي گردد و تاريخ انجام آن در قطعه اي سروده شده كه متضمن اين جمله است: «شهيد شد مسلم ابن عقيل» (برابر با 1055 ق)

در سال 1233 ق اين آستانه توسط نواب حافظ محمد بن عبدالحسين خان تعمير اساسي شد كه بر قطعه سنگ مرمر تاريخ بنا و تعميرات مذكور حك شده و در داخل آستانه نصب گرديده بود، در موقع تعميرات سال هاي اخير سنگ مذكور را جابه جا كردند، لذا قسمتي از آن آسيب ديد. اين سنگ فعلا در انبار آستانه ي حضرت مسلم نگاهداري مي شود. سپس در سال 1263 ق شيخ محمد حسن صاحب جواهر توسط اموالي كه سيد حسين فرزند سيد دلدار علي آل نقوي از هندوستان ارسال داشته بود تعميرات اساسي در اين آستانه مباركه به عمل آورد.

در سال هاي اخير كوچك بودن اين آستانه جهت زائران مرقد مسلم بن عقيل كاملا محسوس بود و از طرفي توسعه ي آن به اين جهت كه آثار باستاني را تغيير مي داد با مخالفت حكومت عراق مواجه مي گشت، لذا جمعي از شيعيان و متولي اين آستانه از آيت الله حكيم كه زعامت تامه در سال 1384 ق داشت، درخواست توسعه و تجديد بناي اساسي و زراندود كردن گنبد آن را نمودند. آيت الله حكيم با اين درخواست موافقت كرد و حاج محمد رشاد فرزند ناصر آل مرزه ي نجفي هزينه آن را تقبل كرد و در سال 1385 ق شروع به ساختمان جديد نمودند و هزينه آن بالغ بر 180 هزار دينار عراقي گرديد و اينك اين آستانه داراي حرم چهار گوش به مساحت 106 متر مربع و از سه طرف داراي رواق است كه رواق جنوبي به قبر مختار بن ابي عبيده ثقفي متصل مي گردد و در مقابل حرم يك ايوان بزرگ و بر


روي قبر شريف گنبد بزرگي تأسيس گشته كه ارتفاع آن از بالاي بام حرم آستانه 18 متر و از صحن شريف 29 متر است.

سپس حاج محمد حسين رفيعي بهبهاني از آيت الله حكيم تقاضا نمود كه طلاكاري گنبد به وي واگذار گردد و آيت الله حكيم اجابت فرمود و طلاكاري گنبد آستانه در سال 1391 ق به پايان رسيد. آنگاه آيت الله حكيم دستور ساختن ضريح نقره اي را داد كه هنرمندان اصفهاني در اصفهان مشغول اتمام آن بودند كه ايشان در سنه ي1390 ق نداي حق را لبيك گفت و فرزند وي آيت الله سيد يوسف حكيم آن را به اتمام رسانيد و فعلا بر مرقد سردار اسلام و اولين شهيد قيام ابي عبدالله الحسين عليه السلام نصب است. اين آستانه يكي از مراكز مهم و زيارتگاه هاي شيعيان جهان است كه امروزه از شكوه و جلال خاصي برخوردار است. [1] .