بايد دانست كه هاورن الرشيد پس از ساليان دراز كه رويه ي خلافت اسلامي به

صورت سلطنت اكاسره و قياصره درآمده بود و آن حكومت مواساتي اسلام به تمام معني الكلمة و از هر جهت از حيث حقوق و احكام و اجراء قوانين حقوقي و جزائي اسلامي در آن دوره در كار نبوده و كلا اجرا نمي شده با اين همه آزادي زبان و امر به معروف و نهي از منكر و موعظه و نصيحت زمامداري مثل هارون تا چه اندازه آزاد بوده و آثار آن حريت كامل اسلامي هنوز در ميان مسلمانها باقي بوده كه عمري توانسته هارون را با آن شدت لحن موعظه كند و او نيز با تمام ادب گوش داده و به حال گريه بيايد با آن شدت و صولتي كه وي داشته است [1] .


و لذا حضرت امام موسي الكاظم عليه السلام درباره ي حدود فدك كه هارون درخواست كرد كه حدود آن را بيان فرمايد و به امام عليه السلام واگذار نمايد امام عليه السلام تمامي حدود ممالك اسلامي را به روي هارون با تمام آزادي زبان فرمود يعني اگر تو بخواهي حق را بر صاحب آن بسپاري اين خلافت و سلطنت بر تمامي ممالك اسلامي از آن منست بايد به من رد گردد نه فقط فدك كه آن را شيخين از صديقه ي طاهره زهراء بتول سلام الله عليها غصب كردند و حق ريحانه ي رسول الله صلي الله عليه و آله را از دست وي گرفتند. پس آزادي زبان در زمان هارون عباسي تا آن اندازه باشد در زمان معاويه معلوم است تا چه حد آزاد خواهد بود. اشخاصي كه از آزادي زبان در اسلام و اعتراض بر زمامداران وقت و جلوگيري نكردن از كسي كه حرف خود را بزند اطلاع كاملي ندارند و لذا به نظرشان مي رسد كه اسراء اهل بيت عليهم السلام با اين كه آنها را اسير و دستگير وارد كوفه كرده اند و سوار شترها بوده اند و افراد


خاندان رسالت را با شترهائي كه جهاز چوبي بيشتر در آنها نبوده در كوچه و بازار كوفه مي گردانيده اند با وجود مأمورها كه به اسراء مواظب بوده و آنها را سوق مي دادند چطور شده كه حضرت امام سجاد عليه السلام و زينب كبري (ع) و ام كلثوم عليهاالسلام در ميان مردم انبوه كوفه در بالاي شتر آن طور به مقام تكلم آمده و بيانات كرده اند؟ چون اسير را نمي گذارند آزادانه بيانات كند و مانع مي شوند كه آن طور بر عليه ستمكاران تبليغات نمايد. ولي اينگونه اشخاص اين توهمات بي جا را از روي عدم اطلاع از آزادي زبان در اسلام كره اند و مطلع نبوده اند كه در ميان مسلمانها چقدر حريت در حرف زدن و دفاع از حق حكم فرما بوده با وجود اين كه سيدالشهداء عليه السلام را شهيد و خانواده اش را اسير نموده اند با اين همه باز از آزادي زبان نمي توانسته اند ممانعت نمايند و لذا اين اشخاص بي خبر از اوضاع اسلامي و تاريخ مسلمين صدر اول اسلام خيال كرده اند كه اسراء اهل بيت اطهار عليهم السلام آن بيانات و خطبه ها را در كوفه در مراجعت از شام موقع آمدن شان به كربلاء به مرحله ي عمل رسانيده اند گر چه بعضي از عبارات اين توهم را باعث مي شود ولي برخلاف آنست كه ارباب مقاتل و تواريخ در اكثريت نقل كرده اند كه آن قضايا در موقع ورود اسراء به كوفه از كربلاء بعد از شهادت امام عليه السلام اتفاق افتاده نه در مراجعت شان از شام بوده است و اگر ادعاي آن اشخاص ثابت شود باز كشف از آزادي زبان مي كند.