از روي استنباط اخبار و احاديث مستفاد مي شود اول كسي كه در نماز بر خاك حسين «عليه السلام» سجده كرد، حضرت امام زين العابدين علي بن الحسين «عليه السلام» بود، كه پس از فراغت از دفن پدرش و اهل بيت و اصحاب، آمد مشتي از خاك قبر پدر جمع كرد و در كيسه اي گذارد و بر آن نماز مي خواند و از آن مهر و تسبيح ساخت، و همان تسبيحي كه در شام در هنگام وارد شدن بر يزيد مي گردانيد، از تربت خاك پدرش حسين سيدالشهداء «عليه السلام» بود. يزيد پرسيد: اين چيست كه در دست مي گرداني؟ امام سجاد فرمود: در خبري از جدم پيغمبر خدا «صلي الله عليه و آله و سلم» شنيدم كه فرمود: هر كس تسبيحي در بامداد همراه داشته باشد و دعاي مخصوصي بخواند، پيوسته ثواب آن تسبيح به او مي رسد، هر چند تسبيحي نگويد.

و چون حضرت امام زين العابدين با اهل بيت به مدينه بازگشتند، فرمود: به آن خاك تبرك و تيمن جسته به آن سجده نمودند، و بعضي از بيماران مدينه خانواده ي خود را به آن خاك معالجه مي فرمودند. و اين سيره نزد علويين و اتباع آنها و شيعيان و دوستان آنها اشاعه يافت. بنابراين اول كسي كه بر خاك حسين «عليه السلام» نماز خوانده و آن را به صورت تسبيح استعمال كرده، حضرت امام زين العابدين «عليه السلام» است [1] .

و از آن به بعد همه ي ائمه و خاندان بني هاشم و قريش و شيعيان تبعيت كرده از خاك كربلا مهر و تسبيح ساختند، و بر آن تبرك و تيمن مي جستند.

شيخ حر عاملي از ديلمي روايت مي كند كه گفت: حضرت جعفر بن محمد صادق «عليه السلام» سجده نمي كرد مگر بر خاك قبر حضرت سيدالشهداء «عليه السلام»، و در


موقع تذلل و اظهار بيچارگي خود در درگاه پروردگار بر آن خضوع و خشوع و سجده مي نمود، و اولاد و احفاد را وصيت به سجده بر خاك حسين «عليه السلام» مي فرمود، و تبرك به آن خاك را سر موفقيت مي دانست. بدين جهت از زمان حضرت صادق يك قرن نگذشت كه شيعيان از خاك حسين «عليه السلام» لوحه هائي مي ساختند كه امروز به مهر شهرت يافته، و در سجده، جبين بر آن لوحه ها مي گذاشتند.

در «وسايل» از حضرت حجة بن الحسن «عجل الله تعالي فرجه الشريف» روايت كرده كه: حميري نامه اي حضور آن حضرت نوشت در خصوص سجده بر لوحه خاك قبر حسين «عليه السلام» سؤال كرد. امام دوازدهم مرقوم فرمودند: «جايز و فضيلت در آن است». وسپس از استعمال تسبيح تربت كربلا سؤال كرد، همان جواب را دادند.

بنابراين معلوم مي شود در قرن سوم يعني زمان حضرت حجت و در غيبت صغري مهر ساختن از خاك حسين و نماز بر آن تربت خواندن معمول بوده است.