شكي نيست كه ائمه ي دين هم عليهم صلوات الله اجمعين از آل رسول و از معصومين و از پيشوايان دين بوده اند، همه ي آنها سفينه ي نجات و راه مستقيم هدايت به حق و رحمت الهي و مميز مؤمن از غير مؤمن بوده اند، و همه ي آنها به نص صريح متواتر احاديث و اخبار، مقتول و مسموم از دنيا رفته اند. همه ي آنها در راه اعلاي كلمه ي دين از


دست سلاطين معاصر و امراء و حكام عصر خود مهجور و مغموم و متقي و دلخون بوده اند، و اين شهادت و مظلوميت مدال افتخار معنوي آنها بوده، كه جدشان پيغمبر خدا «صلي الله عليه و آله و سلم» به آنها خبر داد چنان چه ابومحمد حسن بن علي بن ابي طالب سبط اكبر حضرت مجتبي «عليه السلام» روايت كرد:

ان هذا الأمر يملكه اثنا عشر اماما ما منهم الا مقتول أو مسموم.

و حضرت صادق و حضرت رضا «عليهماالسلام» فرمودند: ما منا الا مقتول أو مسموم، شهادت براي او گوي افتخاري بوده كه در مسابقه ي جهاني بردند. و اقامه ي مجالس عزا و ماتم براي هر يك از آنها در روز شهادت و روز چهلم آنها، بر هر علاقمندي لازم است، ولي در حديث امام عسكري قرينه ي لفظيه اختصاص به زيارت اربعين قبر حسين «عليه السلام» دارد، چه اين فاجعه ي عظمي بر همه ي اهل بيت و همه ي معصومين چه خود پيغمبر و فاطمه ي زهرا و اميرالمؤمنين و امام حسن مجتبي يا حضرت امام زين العابدين و ساير اولاد امجدين آنها همه در اين مصيبت عظمي شركت داشتند، و زيارت اربعين حسين زيارت اربعين همه ي شهدا و ائمه ي معصومين است. و از اين گذشته، كليه ي علماي اعلام در طول هزار سال گذشته، از اين حديث اين طور استنباط نمودند كه مراد از زيارت الاربعين براي مؤمن فقط زيارت اربعين سيدالشهداء حسين بن علي است، نه زيارت پيغمبر و نه اميرالمؤمنين، نه فاطمه ي زهرا و نه ساير ائمه ي معصومين است، چه قضيه ي شهادت سيدالشهداء جزء اخير و علت تامه ي استحكام اركان دين اسلام بوده. و مؤمن به اسلام بايد به اين جزء و علت تامه متظاهر باشد و نشانه و نمونه باشد تا ايمانش بر همه مكشوف گردد، و ديگران هم تأسي كنند، ايمان خود را به زيارت اربعين كامل نمايند، و با اين امتياز فرق گذارند بين دعوت حق و دعوت باطل، دعوت علوي و دعوي اموي و لذا گفته اند: الاسلام بدؤه محمدي و بقاؤه حسيني، و حديث شيخ در «كامل الزياره» صفحه ي 53 كه از پيغمبر «صلي الله عليه و آله و سلم»


روايت مي كند كه از احاديث متواتر متفق عليه فريقين است، فرمود: حسين مني و أنا من حسين، حاكي همين حقيقت است كه دين را پيغمبر آورد و حسين ابقاء نمود، پيغمبر علت موجده و حسين علت مبقيه ي دين شد، و لذا فرمود: سيد شباب اهل الجنة حسين بود كه رشته هاي عنكبوتي دشمن را بر روي صفحات روان بخش دين بر هم پيچيد، و راه روشن مستقيم دين را به جهانيان اداء فرمود، و دين را از لوث كدورات بدعات خلاصي داد و دعوت حقه ي الهيه را كه پيغمبر «صلي الله عليه و آله و سلم» با خون دل در مدت 23 سال به مردم اعلان و ابلاغ كرد، و امويين به كلي متروك گذاشته و ديني ساخته كه به هيچ دين آسماني شبيه نبود.

حسين همان حقيقت را با رنگ خون براي مردم دنيا اعلان و ابلاغ كرد تا ديگر نيروي هيچ بشري قادر به رفع آن يا پوشانيدن و محو كردن آن نباشد، و پس از قيام خونين و شهادت او اثري عميق در قلوب مؤمنين به جا گذاشت كه هر سال به زيارت اربعين و عاشورا و ساير زيارات مخصوصه ي حسين تجديد عهد مودت و مجد و عظمت اسلام مي گردد.

ائمه ي دين هم هيچ يك انتظار نداشتند كه علامت مؤمن زيارت اربعين آنها باشد، زيرا سيدالشهداء «عليه السلام» مظهر اتم و اكمل اين حقيقت بود، كه ساير ائمه او را براي مظاهر كمال و شهادت پيشوا قرار داده اند و مصيبت او را سرلوحه ي مصائب خود قرار داده، و همه در تعظيم و تكريم و تقديس و تقدير سيدالشهداء «عليه السلام» مي كوشيدند، و حتي در اعصار مختلفه خود تنها وسيله ي ابلاغ حقايق دين و تعليمات عاليه ي خود آنها تشكيل مجلس تعزيه داري بر حسين مي دادند كه متضمن ذكر فضيلت و منقبت و مدايح و مراثي و بيان حلال و حرام دين بوده است.

از اين مراتب گذشته، منظور مقدس همه ي معصومين، اعلاء كلمه ي دين و اجراي احكام حلال و حرام شريعت سيد المرسلين بود، كه بشر را به تكامل معنوي و حقيقت


مطلوب و سعادت دنيا و آخرت برساند، و همه ي اين معاني در قيام حسيني مشمول و منطوي بوده، و لذا هر كدام از ائمه هدي «عليهم السلام» و هر يك از علماء اعلام و حتي هر يك از سياسيون جهان اسلام مي خواستند حقيقت عقايد و تعليمات مشروع خود را بر همه عرضه كنند، و وسيله نداشتند، متوسل به شهادت حسين مي شدند و در سايه ي برافراشتن پرچم عزاداري بر مظلوميت حسين منظور خود را در خلال مواعظ و نصايح، مناقب و مدايح و مراثي در قالب افكار عمومي مي ريختند. و چون قيام حسين «عليه السلام» سرتاپا شامل ابلاغ احكام دين و مرام و مقصد سيد المرسلين بوده، همه ي آن را سرلوحه ي افتخارات خود قرار مي دادند، و زيارت اربعين او را متضمن تمام اين معاني مي دانستند، و لذا كليه ي ائمه ي هدي مردم عصر خود را تحريض و ترغيب به زيارت اربعين حسين «عليه السلام» مي نمودند و دستور تشكيل مجالس عزاداري و تجديد مجد و عظمت آن حضرت و رفتن به زيارت قبر حسين را تأكيد مي كردند، و بدين وسيله رابطه ي ديني مؤمنين را با مظهر اتم و اكمل صفات جلال و جمال مستحكم و پايدار مي كردند.