از سنن ملي بشري اين است كه پس از مرگ يك متوفي بازماندگان براي ابراز علاقه و احساسات خود بر سر قبر او مي روند و به ياد خير و تأسف و تأثر، تجديد نامي از او مي كنند، و به پاس احترام او يك سلسله خيرات و بريات به مردم اعطا و اكرام و اطعام مي نمايند. براي تجديد نام متوفي، روز سوم و هفتم و چهلم و سر شش ماه و يك سال، مجالس تجليل و تبجيل از متوفي تشكيل مي دهند، ولي پس از سال، ديگر به دست فراموشي مي افتد، و كم كم كهنه و مندرس و محو از خاطرات مي گردد، مگر آنكه اثري زنده و جاودان و باقيات صالحاتي مستمر داشته باشد كه اسباب يادآوري و جلب مغفرت او گردد. اين سنت در تمام امم و اقوام و عشاير و قبايل، كم و بيش معمول و مرسوم است، براي متوفي تا تازه گذشته است، به نظم و نثر مدايح و مناقب و فضايل او را كه متضمن اعمال شايسته ي او است ذكر مي كنند، و در ضمن خطب و مواعظي يادآوري از مرتبه و مقام معنوي متوفي مي نمايند، و اين خود وسيله اي است براي تهذيب نفوس بازماندگان و قبيله و عشيره ي متوفي.


اين سنت مخصوص اسلام نيست، بلكه در ملل ديگر هم بوده، چنانچه در كتاب «نهر الذهب في تاريخ حلب» صفحه ي 263 و صفحه ي 267 جلد 1 مي نويسد: نصاري روز چهلم متوفي، حلقه حلقه در كنار قبر مي نشينند و يا در گنبد و معبد و كليسا مي روند و براي هديه ي روحي متوفي نماز مي خوانند، و اين نماز را نماز جنازه مي گويند، و گاهي در سر شش ماه تجمع مي كنند و برخي از يهود روز سي ام و ماه نهم و سر سال اعاده ي نام متوفي را مي نمايند، و اگر آثار و باقيات صالحه اي داشته باشد آن را زنده و تجديد نام و مرام مي نمايند، ولي همه ي اين آداب و سنن ملل و اقوام، به مرور ايام مندرس و كهنه و نابود مي شود و از خاطرها محود مي گردد.

تنها سنتي كه در عالم باقي مانده، زيارت اربعين سيدالشهداء است كه از نشانه هاي مؤمن شناخته شده، و روز افزون زائرين حسين بيشتر مي شوند. از روزي كه پسر پيغمبر را شهيد كردند عاشوراي سال 61 هجري تاكنون كه 1377 سال از هجرت مي گذرد يعني 1316 سال است به شهادت تاريخ روز افزون زائرين حسين در اربعين رو به تصاعد گذشته، و هيج نيروئي از زجر و تهديد و قتل و تبعيد و ماليات سر شماري و ويراني و خرابي قبر مقدس يا تخريب راهها و هول و هراس و دهشت و وحشت، منع عمومي حتي آب بستن به قبر و خيش زدن و دست و پاي مسافر زائر را بريدن، از هر كدام صد تومان به پول چندين قرن پيش گرفتن، هيچ چيزي مانع از جلوگيري زائرين حسين در اربعين نشد.

از اطراف و اكناف كشورهاي اسلامي شيعيان و دوستان شد رحال كرده، و متحمل هر گونه رنج و محنت و تعب و شغبي شده، و خود را به كربلاي حسين براي درك زيارت اربعين رسانيده اند. به طوري كه در اين سنوات بالغ بر ششصد هزار، يا يك ميليون نفر در اربعين به زيارت حضرت سيدالشهداء توفيق يافته اند، و اين رقم با در نظر گرفتن ظرفيت شهر و گنجايش آن و تهيه ي ارزاق و مسكن قابل توجه است كه در


يك شهر شصت هزار نفري اقلا ششصد هزار نفر يعني ده برابر وارد شوند و زيارت كنند و پس از چند روز خارج گردند.

هر متوفي در هر مقام و مرتبه باشد، در اربعين اول گروهي بر قبرش جمع مي شوند و همدردي و ابراز تأثر و تأسف مي نمايند، ولي اربعين سيدالشهداء روز به روز تازه تر و مؤثرتر مي نمايد، كه يدرك و لا يوصف است، بايد زائر شخصا آن اوضاع و احوال و بركات و افاضات و توجهات و كرامات و معجزات را شخصا به رأي العين ببيند و اعتراف كند. روز افزون شدن اين همه زوار در اين سرزمين، بي جهت و بي علت نيست كه با اين سختي معيشت و گرفتاري زندگي و صعب العبور بودن راه و جهات مختلفه ي ديگر باز هم متحمل هر رنج و محنتي شده، براي زيارت قبرش در اربعين سر از پاي نمي شناسند تا در كنار مزارش حلقه حلقه مجالس و مصيبت و عزا تشكيل دهند، و لباس عزا بپوشند و از مال و جان صرف اين اعتاب مقدسه نمايند، و از مظلوميت و عظمت و روحانيت حسين و قساوت و بي رحمي امويين ياد نمايند، درود و صلوات بر روح پاك سيدالشهداء و لعن و طعن بر نفوس خبيثه ي آل زياد و آل مروان و بني اميه بفرستند.

يكي از مستشرقين برآورد كرده به حساب تخميني كه در اين راه سالي 250 ميليون دلار صرف مي شود، ولي تا كسي نرود كربلا و در سر كوي و برزني ديگهاي بزرگ طعام و نام و حلوا و چلو و خورشهاي گوناگون و سفره هاي دائم گسترده را در تكيه ها و مساجد و مدارس و منازل، موكبهاي زوار نبيند، نمي تواند بفهمد كه چقدر و چه مبلغ در راه حسين صرف و بذل مي گردد. و خطباء و شعراء و گويندگان، قصايد و مدايح و مراثي و مناقب نظم و نثر خود را در كليه ي محافل تشيع در اين ايام بر فراز منبرها و كرسيها مي خوانند، و نويسندگان احساسات خود را در صورت مقاله و رساله و كتاب منتشر مي نمايند، و بدين وسيله تجديد عهد مودت و تمديد تحكيم مباني ارادت


و اخلاص نموده، و روز اربعين را روز مجد و شرف و تعظيم شعائر ديني قرار مي دهند.