موضوع دگرگون شدن معادله، تغيير اوضاع و جا به جا شدن كفه هاي موازنه، يكباره و بدون مقدمه حاصل نشده بلكه اين كار محصول تلاش هاي بسيار و نتيجه سختي هاي فراواني بود كه اهل بيت امام حسين (ع) و در رأس آنها امام سجاد (ع) و حضرت زينب (ع) تحمل كردند. اين تلاشها، بلافاصله پس از شهادت امام حسين (ع) آغاز شد و در كوفه و در راه شام استمرار يافت و در دمشق به بار نشست؛ و تا خانه ي يزيد امتداد يافت. به طوري كه اركان حكومتش از داخل و خارج به لرزه در آمد. اين موضوعي است كه در اين مرحله به آن مي پردازيم و بر برخي جوانب آن متمركز شده، برخي زوايايش را مورد دقت قرار مي دهيم.