او منهال بن عمرو اسدي است. شيخ، وي را با همين عنوان، در جايي، از اصحاب امام حسين (ع) و در جايي ديگر از اصحاب علي بن الحسين (ع) برشمرده است؛ و با افزودن كلمه ي «غلامشان» او را از اصحاب امام باقر (ع) برشمرده است. وي را در شمار اصحاب امام صادق نيز آورده است. وي را در شمار اصحاب امام صادق نيز آورده است. او مي نويسد: منهال بن عمرو، غلام اهل بيت و اهل كوفه بود. او از علي بن الحسين و ابا جعفر و ابا عبدالله - عليه السلام - روايت كرد. برقي وي را از اصحاب علي بن الحسين (ع) شمرده است. او از اصبغ و علي بن عباس روايت كرد... ر. ك: معجم رجال الحديث، ج 2، ص 10، شماره 12725.

محدث بزرگوار علي بن ابراهيم از امام صادق نقل كرده است كه فرمود: منهال بن عمر در ديدار با (علي) [1] بن الحسين (ع) گفت: اي فرزند رسول خدا (ص) چگونه صبح كردي؟. حضرت فرمود: واي بر تو! آيا تو نبايد بداني كه من چگونه صبح كردم؟! ما در ميان قوم خود، همانند بني اسرائيل در ميان خاندان فرعون صبح كرديم. پسرانمان را مي كشند و زنانمان را زنده مي دارند. [2] بهترين انسان ها پس از رسول خدا (ص) بر منبرها لعنت مي شود؛ و به دشمنان ما مال و شرافت عطا مي گردد. دوستداران ما را كوچك مي دارند و از حقشان مي كاهند؛ و مؤمنان پيوسته چنين اند. عجم از عرب حق شناسي مي كند كه محمد (ص) از آنها بود و قريش به عرب فخر مي فروشد كه محمد (ص) از آنها بود. عرب بر عجم فخر مي فروشد كه محمد (ص) از آنها بود؛ ولي براي ما اهل بيت، هيچ كس حقي قايل نيست. ما اين گونه صبح كرديم، اي منهال!». [3] .


ابن اعثم كوفي گويد: روزي علي بن الحسين (ع) در بازارهاي دمشق راه مي رفت كه شخصي به نام منهال بن عمرو طائي به پيشواز ايشان رفت و گفت: اي فرزند رسول خدا! روزها چگونه بر شما مي گذرد؟ فرمود: روزها مانند روز بني اسرائيل در ميان خاندان فرعون مي گذرد كه مردانشان را مي كشتند و زنانشان را زنده نگه مي داشتند. اي منهال! در حالي كه عرب به عرب بودن محمد (ص) بر ديگران فخر مي فروشد و قريش بر ديگر اعراب فخر مي فروشد كه محمد (ص) از آنهاست. ما خاندان محمد (ص) در حالي زندگي مي كنيم كه مال ما را به يغما برده اند، بر ما ستم روا داشته اند، بر ما چيره شده اند و ما را كشته اند، پراكنده اند و رانده اند. اي منهال! انا لله و انا اليه راجعون، از اين زندگاني كه ما در آن به سر مي بريم. [4] .

ملاحظه

ابن شهر آشوب ماجراي گفت و گوي ميان امام سجاد (ع) و سؤال كننده را همانند نقل فرات كوفي در تفسيرش، نوشته است، جز اينكه او آغاز مطلب را آورده است: پس مردي از شيعيانش به نام منهال بن عمر طائي و در روايتي مكحول، صحابي رسول خدا (ص)، برخاست. [5] .

ولي ظاهر اين است كه اين واقعه يك بار نبوده بلكه چند بار اتفاق افتاده است. به ويژه آنكه بنابر روايت گفت و گوي بامكحول در گوشه اي از مسجد و گفت و گوي با منهال در بازار دمشق انجام شد؛ و بعيد نيست كه دو پرسش، پاسخي مكرر و نزديك به هم داشته باشد.

به هر حال امام (ع)، به خاطر مصايب و فاجعه هايي كه او به چشم ديد و هيچ كس تاب تحمل آنها را ندارد، آه مي كشد و كلمه استرجاع «انا لله و انا اليه راجعون» بر زبان مي آورد.


ابن نما مي گويد: خداوند به مهيار [6] بركت دهد كه درباره ي اهل بيت (ع) گفته است:

به احترام او چوب هاي منبرش را تعظيم مي كنند در حالي كه فرزندانش را زير پا نهاده اند.

با كدام قانون فرزندانش از شما پيروي كنند و حال آنكه افتخار شما اين است كه يار و پيرو او هستيد. [7] .