از برخي روايات چنين بر مي آيد كه حضرت زهرا (س) تنها يك دختر يعني حضرت زينب (ع) را داشت كه كنيه اش ام كلثوم بود. امام صادق (ع) از پدرانش نقل مي كند كه فاطمه (س) در آستانه ي وفات به علي (ع) وصيت كرد و گفت: هنگامي كه من مردم تو خود مرا غسل ده و كفن كن و بر من نماز بخوان و مرا درون قبر بگذار و به لحد بسپار. خاكي را كه بر رويم مي ريزي هموار كن و بالاي سر و مقابل من بنشين و بسيار قرآن تلاوت كن و دعا بخوان. زيرا آن ساعتي است كه مرده نياز به انس گرفتن با زندگان دارد. من تو را به خدا مي سپارم و درباره ي فرزندانم تو را به نيكي سفارش مي كنم. آنگاه، ام كلثوم را به سينه چسباند و گفت: چون به سن بلوغ رسيد همه ي اسباب منزل از آن او باشد و پس از آن خداوند نگهدار اوست. چون فاطمه (س) وفات يافت، اميرالمؤمنين، سفارشهاي آن حضرت را عملي ساخت. [1] .


نيز شيخ صدوق از حماد بن عثمان نقل مي كند كه گفت: به امام صادق (ع) عرضه داشتم: فدايت گردم معناي اين سخن رسول خدا (ص) چيست: «فاطمه پاكدامني ورزيد، در نتيجه خداوند آتش را بر فرزندانش حرام كرد». حضرت فرمود: آزادشدگان از آتش فرزندان بي واسطه ي ايشان يعني، حسن، حسين و ام كلثوم هستند. [2] .

نيز شيخ مفيد از عثمان بن مغيره چنين نقل مي كند: چون ماه رمضان فرامي رسيد، اميرمؤمنان (ع) شبي را نزد حسن شام مي خورد، شبي را نزد حسين و شبي را نزد عبدالله بن جعفر و بيش از سه لقمه نمي خورد... [3] .

معناي شب عبدالله بن جعفر، شب حضرت زينب است چرا كه همسرش بود؛ و شب ديگري كه علي (ع) در آن با دخترش به نام ام كلثوم شام خورده باشد وجود ندارد!

اما روايتهاي ديگري حاكي از آن است كه علي (ع) و فاطمه (س) دو دختر داشتند، تعداد اين روايتها بيشتر است. جمعي از عالمان نيز با توجه به همين روايت ديدگاه اخير را پذيرفته اند. از جمله شيخ مفيد در ارشاد مي نويسد: اميرمؤمنان (ع) 27 فرزند پسر و دختر داشت: حسن، حسين، زينب كبري و زينب صغري، ملقب به ام كلثوم، مادر اينان حضرت زهرا (س) است. [4] .

مقدسي (متوفاي 620) مي نويسد: «فاطمه (س)، حسن، حسين، ام كلثوم و زينب را براي علي (ع) به دنيا آورد». [5] نيز مي نويسد: «تا فاطمه زنده بود. علي (ع) با هيچ زني ازدواج نكرد؛ و آن حضرت، حسن، حسين، ام كلثوم و زينب كبري (ع) را به دنيا آورد.» [6] .

مرحوم مامقامي مي نويسد: «ام كلثوم، بنت اميرالمؤمنين (ع)، كنيه ي زينب صغري است. وي با برادرش حسين (ع) در كربلا بود و با امام سجاد (ع) نخست به شام و سپس به مدينه رفت. او بانويي است بلندمرتبه و باهوش و فهميده...» [7] .


مرحوم نمازي گويد: اميرمؤمنان (ع) سه دختر به نام زينب داشت، زينب كبري؛ و ام كلثوم از فرزندان فاطمه زهرا (س) و يك زينب ديگر، از مادري ام ولد (كنيز).

زينب كبري (س): وي از راويان حديث است. او دوران پيامبر (ص) را درك كرد و در حيات آن حضرت به دنيا آمد. او عقيله ي بني هاشم و داراي خصايل پسنديده و صفاتي نيكوست. وي در شكيبايي و پايداري و نيروي ايمان و تقوا يگانه است و مانند ندارد. در فصاحت و بلاغت، زبان اميرمؤمنان (ع) را داشت. در كتاب الزينبيات روايتهايي است كه خلاصه اش اين است: هنگامي كه زينب كبري (س) به مدينه آمد مردم را به خونخواهي حسين (ع) تشويق مي كرد. حاكم مدينه موضوع را به يزيد گزارش داد. او نيز فرمان داد كه آن حضرت و هر كس ديگر از بني هاشم را كه بخواهد به مصر تبعيد كند و او چنين كرد. چون به مصر رسيدند، حضرت زينب مدت يازده ماه و پانزده روز در آنجا اقامت كرد و در پانزدهم رجب سال 62 ه، همانجا درگذشت» [8] .

اين سخن به محسن امين عاملي منسوب است كه گفت: «روي قبري در شام بر سنگ نبشته اي چنين آمده است: اين قبر حضرت زينب ملقب به ام كلثوم، دختر مولايمان علي (ع) است». [9] .