بازگشت

باقيمانده ي كاروان حسيني


گزارشهاي تاريخي درباره ي شمار باقيمانده ي كاروان حسيني و كساني كه به عنوان اسير از كربلا به كوفه آورده شدند، متفاوت است. ابن سعد گويد: از كساني كه همراه حسين بن علي (ع) بودند، جز پنج نفر باقي نماندند؛ علي بن الحسين كه پدر همه ي فرزندان


حسين (ع) تا به امروز است. ولي بيمار و با زنان همراه بود. حسن بن حسن بن علي [1] كه فرزنداني دارد، عمرو بن حسن بن علي كه فرزندي ندارد، قاسم بن عبدالله بن جعفر و محمد بن عقيل اصغر. اينان ضعيف بودند و به همراه زنان به اسارت درآمدند. زنها اينان بودند: زينب و فاطمه، دختران علي بن ابي طالب؛ فاطمه و سكينه، دختران حسين بن علي (ع)؛ رباب، دختر انيف كلبي، [2] همسر حسين بن علي (ع) (وي مادر سكينه و عبدالله مقتول است)؛ ام محمد، دختر حسن بن علي (ع) و همسر علي بن الحسين (ع)، بقيه، غلامان و كنيزان ايشان بودند كه همراه سر حسين (ع) و سرهاي ديگر كساني كه با ايشان كشته شدند به كوفه نزد عبيدالله بن زياد آورده شدند. [3] .

طبري گويد: عمر سعد آن روز و فردايش را در كربلا اقامت كرد. سپس به وسيله ي حميد بن بكير احمري فرمان حركت داد؛ و دختران و خواهران حسين (ع) و كودكان همراهشان را با خود برد؛ و علي بن الحسين (ع) بيمار بود.». [4] .

در مقاتل الطالبيين آمده است: «اهل و عيالش را به اسارت بردند؛ كه در ميانشان اينها بودند: حسن بن حسن بن علي (ع) كه مجروح بود و او را همراهشان بردند -؛ علي بن الحسين (ع) - كه مادرش ام ولد (كنيز) بود - حضرت زينب؛ ام كلثوم، دختر علي بن ابي طالب و سكينه، دختر امام حسين (ع)...». [5] .


عمادالدين طبري گويد: آنها بيست زن بودند و امام زين العابدين (ع) در آن روز 22 سال و امام باقر (ع) چهار سال داشت. اين دو در كربلا بودند و خداوند آنان را حفظ كرد.». [6] .

از «فايده ي سوم» كتاب ابصار العين سماوي چنين برمي آيد كه همسر جنادة بن حرث سلماني نيز در ميان كاروان حسيني بود. وي مادر عمرو بن جناده نوجوان يازده ساله بود. خانواده ي مسلم بن عوسجه [7] و مادر وهب مسيحي [8] نيز در اين كاروان بودند.


پاورقي

[1] سيد بن طاووس گويد: مصنف کتاب المصابيح نقل کرده است: حسن بن حسن مثني در حضور عمويش حسين (ع)، در آن روز هفده نفر را کشت و خود هجده زخم برداشت و بر زمين افتاد. دايه‏اش اسماء بن خارجه او را برداشت و به کوفه برد و مداوا کرد تا بهبود يافت و سپس او را به مدينه بازگرداند. (ر. ک. اللهوف، ص 191).

مفاد خبر فوق اين است که حسن مثني با اسيران کاروان حسيني که از کربلا به کوفه برده شدند، نبود.

[2] مشهور است که رباب دختر امرء القيس بود.

[3] ترجمة الامام الحسين (ع) و مقتله، از کتاب الطبقات الکبير ابن‏سعد، ص 78؛ و ر. ک. سير اعلام النبلاء، ذهبي، ج 3، ص 303، به نقل از طبقات ابن‏سعد تسمية من قتل مع الحسين (ع)، ص 157.

[4] تاريخ الطبري، ج 3، ص 335؛ و ر. ک. الکامل في التاريخ، ج 3، ص 296؛ مقتل الحسين (ع)، خوارزمي، ج 2، ص 44؛ مثيرالاحزان، ص 83؛ نيز در ص 98 اين کتاب آمده است: علي بن الحسين (ع) گفت: «ما را که دوازده مرد بسته به کند و زنجير بوديم، نزد يزيد بردند».

[5] مقاتل الطالبيين، ص 119؛ و ر. ک. اللهوف، ص 191؛ تاريخ ابي‏الفداء، ج 1، ص 266.

[6] کامل بهائي، ص 290.

[7] ر. ک. ابصار العين، ص 220.

[8] ر. ک. امامي صدوق، ص 137.