بازگشت

اشاره


آيا علي اكبر فرزند هم داشت؟

مرحوم علوي به صراحت گفته است كه علي اكبر فرزندي از خود به جاي نگذاشت. او مي گويد: اين را چندين تن از بزرگان ما نقل كرده اند؛ [1] و حسام الدين در حدائق الورديه گفته است [2] كه او فرزند داشته است.

ما به نوبه ي خود قول دوم را قبول داريم و گواه آن، مطلبي است كه ابوحمزه ثمالي از امام صادق (ع) نقل مي كند كه حضرت به وي فرمود: «صورتت را بر قبر بگذار و بگو اي اباالحسن درود خدا بر تو باد!»

هر چند احتمال دارد كه كنيه براي تفأل زدن به فرزند نيكو باشد، همين طور هم احتمال دارد كه به صورت حقيقي صادر شده و ايشان پسري به نام حسين داشته است.

روايت أحمد بن أبي نصر بزنطي حاكي از آن است كه آن حضرت با يكي از كنيزانش ازدواج كرد و از او فرزندي داشت. وي به امام رضا (ع) عرض كرد: آيا مرد ميتواند با زني و با ام ولد پدر آن زن ازدواج كند؟

فرمود: منعي ندارد. احمد گفت: شنيده ام كه علي بن الحسين، سجاد (ع)، با دختر حسن بن علي و ام ولد پدر او ازدواج كرد، آيا اين خبر درست است؟ فرمود: چنين نيست، بلكه او با دختر امام حسن (ع) و ام ولد علي بن الحسين [علي اكبر] كه نزد شما كشته شد ازدواج كرد.

روشن است كه به كنيز هنگامي ام ولد گفته مي شود كه براي آقايش فرزند آورده باشد. بنابراين، اين روايت به صراحت بيان مي دارد كه علي اكبر كنيزي داشت كه از او صاحب فرزند شده بود.

در پرتو سخن امام صادق (ع) نيز در آن زيارتي كه از ابوحمزه ثمالي روايت شده است،


نيز يك حقيقت درخشان آشكار مي گردد و آن اين است كه علي اكبر زن و فرزند داشت، هر چند كه فرزندش فرزندي نداشته است. امام (ع) در آن روايت مي فرمايد:

درود خداوند بر تو و بر خاندانت و بر پدران و فرزندان و مادران نيكوكارت كه خداوند پليدي را از آنان برد و آنان را پاك كرد.

لفظ فرزندان كه در اينجا به صورت جمع آمده است، دلالت بر بيش از دو تن دارد. همان طور كه احتمال دارد فرزندان صلبي به طور خاص باشد، همين طور نيز احتمال دارد كه مقصود، هم آنها، و هم فرزندان آنها باشد. ولي اين احتمال دوم مردود است، چرا كه در عرف، لفظ فرزند به طور خاص بر فرزندان صلبي اطلاق مي شود.

دليل ديگر لفظ «و بر خاندان تو است» كه در متن زيارت آمده است؛ زيرا خاندان مرد نسل وي هستند و چنانچه نسلي نداشته باشد، به كار بردن اين لفظ درست نيست، و اين كه مي بينيم اين لفظ به وسيله امامي آگاه به همه ويژگي هاي بلاغي الفاظ به كار رفته است، خود قوي ترين دليل مي باشد. [3] .



پاورقي

[1] المجدي، ص 91.

[2] الحدائق الورديه، ص 124.

[3] ر.ک: علي الاکبر، مقرم، ص 15؛ کامل الزيارات، ص 253، باب 79، شماره 21. شايان ذکر است که برخي مورخان نوشته‏اند که امام حسين (ع) به جز علي اکبر و سجاد و عبدالله شيرخواره فرزندان ديگري نيز داشته است. ابن شهرآشوب سروي در المناقب (ج 4، ص 113) شماري از فرزندان حسين را در زمره‏ي مقتولان ذکر کرده و نوشته است: «و شش تن از اولاد حسين، با وجود اختلافي که در آنها هست؛ علي اکبر، ابراهيم، عبدالله، محمد، حمزه، علي، جعفر، عمر، زيد؛ و عبدالله در دامان وي کشته شد». ولي نامهايي که او نوشته به جاي شش نفر نه نفر هستند. شايد هم نساخان و يا چاپخانه‏ها به جاي شش، نه نوشته‏اند.

برخي منابع ديگر هم نوشته‏اند که امام حسين (ع) فرزند خردسالي به نام ابوبکر داشت که همراه پدرش در کربلا کشته شد. (ر.ک: تاريخ الطبري، ج 3، ص 332؛ الکامل في التاريخ، ج 3، ص 294؛ ترجمة الامام الحسين (ع) من القسم غير المطبوع من کتاب الطبقات الکبير، ابن‏سعد، ص 76؛ تاريخ المواليد، طبرسي، ص 108 (ضمن المجموعة النفيسة)؛ مقتل الحسين (ع)، طبراني، ص 38؛ الشجرة المبارکة، ص 73 در سر السلسلة العلويه (ص 30) آمده است که ابوبکر در خردسالي پيش از پدرش مرد. ابن‏سعد در طبقات نقل کرده است که عبدالله عقبه غنوي قاتل ابوبکر و عبدالله و جعفر، پسران حسين (ع)، بود. همين طور طبري و ابن‏أثير و ابوالفرج نقل کرده‏اند که قاتل ابوبکر همين غنوي بوده است.

ابن‏قتيبه در الامارة و السياسة، ج 2، ص 6، تميمي در المحسن، ص 134، ابن عبدربه در عقد الفريد، ج 5، ص 134 بر اين باورند که محمد بن الحسين - که ابن شهرآشوب او را در شمار کشته شدگان آورده در کاروان اسرا بوده است.