نـام بـرجـسـتـه تـريـن فـرمـاندهان نظامي سپاه ابن زياد مأموريت و منصب نظامي آنان در بـرخـي كـتـابـهـاي تـاريـخـي آمـده اسـت؛ كـه بـه قـرار ذيل اند:

1 ـ عـمـر بـن سـعـد بـن ابـي وقـاص: او فـرمـانـده ي كـل مـيـدان بـود و ابـن زيـاد هـنـگـام بـسـيـج سـپـاه او را هـمـراه چـهـار هـزار تـن اعـزام كرد. [1] .

2 ـ شـمـربـن ذي الجـوشـن: وي قـائم مـقـام عـمـر سـعـد بـود و در رأس چـهـار هـزار تـن، فرماندهي جناح چپ سپاه ابن سعد را در روز عاشورا عهده دار بود. [2] .


3 ـ حـصـيـن بـن نـمـيـر (بـن تميم): وي فرمانده چهار هزار تن بود؛ و پيش از آن فرمانده نيروهايي بود كه از مرزهاي كوفه پاسداري مي كردند. [3] .

4 ـ شبث بن ربعي: او در رأس هزار سوار، فرماندهي سواره نظام سپاه عمر سعد را در روز عاشورا به عهده داشت. [4] .

5 ـ حربن يزيد رياحي: او در رأس هزار سوار مأمور محاصره كاروان حسيني بود؛ و در روز عاشورا نيز فرماندهي جماعت تميم و همدان را در كربلا عهده دار بود. [5] .

6 ـ عـبـداللّه بـن زهـيـر بـن سـليـم ازدي: او در روز عـاشـورا در كـربلا فرماندهي جماعت اهل مدينه را داشت. [6] .

7 ـ قـيس بن اشعث: كه در روز عاشورا، در كربلا، فرماندهي جماعت ربيعه و كنده را عهده دار بود. [7] .

8 ـ عـبـدالرحـمـن بـن ابـي سـبـره ي حـنـفـي: وي در كـربـلا فـرمـانـده مـذحـج و اسـد بود. [8] .

9 ـ مضاير بن رهينه ي مازني: وي فرماندهي سه هزار تن را داشت. [9] .

10 ـ كعب بن طلحه: او نيز فرماندهي سه هزار تن را به عهده داشت. [10] .

11 ـ عـزرة بـن قـيـس احـمـسـي: او روز عـاشـورا در سـپـاه عـمـر سـعـد فـرمـانـده سـواران بود. [11] .

12 ـ نصر بن حرشه: او فرماندهي دو هزار تن را عهده دار بود. [12] .


13 ـ يزيد بن ركاب كلبي: وي فرمانده دو هزار تن بود. [13] .

14 ـ يزيد بن حرث بن رويم: او فرمانده هزار تن بود. [14] .

15 ـ عـمـرو بـن حـجـاج زبيدي: وي از روز هفتم محرم فرمانده نيروهايي بود كه مأموريت جـلوگـيـري از آب را داشـتـنـد و در روز عـاشـورا فـرمـانـده جـنـاح راسـت سـپـاه عـمـر سـعد بود. [15] .

16 ـ حجار بن ابجر: او فرماندهي هزار تن را به عهده داشت. [16] .

17 ـ اَزرَق بـن حـرث صـُدائي: وي فـرمـانـده چـهارصد سواري بود كه با نيروهايي از بني اسد كه قصد پيوستن به اردوگاه حسيني را داشتند جنگيدند. [17] .

18 ـ زجـر بـن قـيـس جـعـفـي: او در كـنـار پـل «الصـراة» فـرمـانده پانصد تن بود كه مـأمـوريـت داشـتـنـد بـه مـردم اجـازه ي خـروج از كـوفـه و پـيـوسـتـن بـه امـام (ع) را ندهند. [18] .

فرماندهان ديگري نيز هستند كه در كربلا شركت داشتند، ولي ـ طبق تحقيقاتي كه ما انجام داده ايـم ـ مـنـابـع تـاريـخـي، مأموريت و منصب نظامي آنان را ذكر نكرده است. از آن جمله هستند: محمد بن اشعث، كثير بن شهاب حارثي، قعقاع بن سويد بن عبدالرحمن منقري و اسماء بن خارجه ي فزاري... [19] .