بازگشت

از دوم محرم تا بامداد روز عاشورا


طبق نقل مشهور و قوي كاروان حسيني، پـنـج شـنـبـه، روز دوم مـحـرم سـال 61 هـجـري در سـرزمـيـن كـربلا فرود آمد. [1] نـقـل شده كه اسب امام حسين (ع) هنگام رسيدن به سرزمين كربلا از حركت باز ايستاد و يك گام هم برنداشت. «حضرت پايين آمد و بر اسب ديگري نشست آن نيز يك گام بر نداشت. هـمين طور اسب ها را يكي پس ‍ از ديگري سوار مي شد تا هفت اسب، همه همين گونه رفتار كردند. حضرت كه چنين ديد فرمود: اي مردم نام اين زمين چيست؟


گفتند: زمين غاضريه

فرمود: آيا نام ديگري ندارد؟

گفتند: نينوايش خوانند.

فرمود: آيا نام ديگري ندارد؟

گفتند: ساحل فرات.

فرمود: آيا نام ديگري ندارد؟

گفتند: كربلايش خوانند.

در اين هنگام حضرت نفس بلندي كشيد و فرمود: سرزمين اندوه و گرفتاري! سپس فرمود: «فرود آييد. اينجا، بارانداز ما است. در اينجا خونهاي ما ريخته مي شود؛ به خدا سوگند در ايـنجا حريم ما شكسته مي شود؛ به خدا سوگند، در اينجا مردان ما كشته مي شوند. به خدا سوگند، در اينجا كودكان ما سر بريده مي شوند. به خدا سوگند، در اينجا قبرهامان زيارت مي شود. جدم رسول خدا (ص) مرا به اين خاك وعده داد و در گفتار او خلاف نيست؛ آن گاه از اسب خويش پايين آمد.» [2] .

در روايـتي آمده است: سپس حسين (ع) فرمود: نام اين زمين چيست؟ گفتند: كربلا و نينوا - نام روستايي است در آنجا -.

حـضـرت گـريـسـت و فرمود: كرب و بلاء (اندوه و گرفتاري)! ام سلمه به من خبر داد و گـفـت: جـبـرئيـل نـزد رسـول خـدا (ص) بـود و تـو بـا مـن بـودي. تـو گـريـسـتـي رسول خدا (ص) فرمود: فرزندم را واگذار. من رهايت كردم. حضرت تو را گرفت و بر دامـن خـود نـشـاند. آنگاه جبرئيل گفت: آيا دوستش مي داري؟ گفت: آري. گفت: امت تو او را خواهند كشت! و گفت: اگر بخواهيد خاك زميني را كه در آن كشته مي شود نشانتان مي دهم. گـفـت: آري؟ گـويـد: جـبرئيل بال خويش را بر زمين كربلا گسترد و آنجا را به پيامبر (ص) نشان داد. [3] .

هـنـگـامي كه به حسين (ع) گفتند كه اينجا زمين كربلا است، آن را بوييد (در روايتي


آمده اسـت: مـشـتـي از آن بـرگـرفـت و بـويـيـد) و گـفـت: بـه خـدا سوگند اين زميني است كه جبرئيل به رسول خدا (ص) خبر داد؛ و من در آن كشته مي شوم! [4] .

در روايـت ابـن اعـثم كوفي آمده است كه چون امام (ع) در كربلا فرود آمد، رو به اصحاب كرد و گفت: آيا اينجا كربلا است؟

گفتند: آري.

آنـگـاه حـسـيـن بـه يـارانـش گـفـت: فـرود آييد، اين جايگاه اندوه و گرفتاري است. اينجا مـنـزلگـاه هـمـراهـان مـا و مـحـل فـرود آمـدن بـار و بـنـه مـا و محل ريختن خونهاي ما است!

آنـگـاه كـاروان فـرود آمـد و بـار و بـنه را در ناحيه اي از فرات پايين آورد. براي حسين و خـانـواده و فـرزنـدانـش چـادر زدنـد و خـويـشـاونـدانـش چـادرهـاشـان را در اطرافش به پا كردند. [5] .

در نقل ابن طاووس آمده است: چون به آنجا رسيد گفت: نام اين زمين چيست؟ گفتند: كربلا.

گـفـت: پـروردگـارا بـه تـو پـنـاه مـي جويم از اندوه و گرفتاري! سپس فرمود: اينجا مكان اندوه و گرفتاري است، فرود آييد. اينجا منزلگاه همراهان ما است.

ايـنـجـا مـحـل ريـخـتـه شـدن خـونهـاي مـا اسـت و ايـنـجـا مـحـل قـبـرهـاي مـا اسـت. ايـن را جـدم رسـول خـدا (ص) بـه مـن خـبـر داد: آنـگاه همگي فرود آمدند. [6] .

حر بن يزيد رياحي با هزار سوار پيش رفت تا در برابر حسين (ع) فرود آمد، سپس به عبيداللّه خبر داد كه حسين (ع) در سرزمين كربلا فرود آمده است. [7] .


پاورقي

[1] ايـن اعـتـقـاد طـبـري (تـاريـخ الطـبـري، ج 4، ص 309) و ابـن اثـيـر (الکـامـل، ج 3، ص 282). شـيـخ مفيد (الارشاد، ص 253)، بلاذري (انساب الاشراف، ج 3، ص 385) و ديگران است. تنها مخالف اين نقل دينوري است که مي گويد: «سپس حسين (ع) فـرمـان داد بـا رو بـنـه اش را در آن مـکـان فـرود آوردنـد و آن روز چـهـارشـنـبـه اول مـحـرم سـال 61 بـود» (الاخـبـار الطـوال، ص 253). در مـقـتـل منسوب به ابي مخنف نيز آمده است: «و جملگي حرکت کردند تا آنکه به زمين کربلا در آمـدنـد و ايـن روز چـهـارشـنـبـه بـود» (مقتل الحسين، ابي مخنف، ص 75 ـ 76). ولي وي تـاريـخ ايـن روز را نـنـوشـتـه اسـت. ابـن اعثم کوفي نيز درباره ي روز فرود آمدن کاروان حـسـيـنـي در کـربلا ترديد دارد، آنجا که مي گويد: «تا آنکه در روز چهارشنبه يا پنج شـنـبـه در کـربـلا فـرود آمـد؛ و ايـن در روز دوم مـحـرم سـال 61 بـود» (الفـتوح، ج 5، ص 149). اگر در نظر بگيريم که طبق تصريح خود امام حسين (ع) روز ترويه، هشتم ذي حجة سال شصت سه شنبه بوده است (تاريخ الطبري، ج 4، ص 297)، بـنـابـرايـن چـنـانـچـه ذي حـجـه 29 روزه بـاشـد، چـهـارشـنـبـه اول مـحرم مي شود؛ و اگر اين ماه سي روزه باشد، چهارشنبه روز سي ام اين ماه مي شود. بنابراين، طبق ترديد ابن اعثم کوفي. ممکن نيست که چهارشنبه روز دوم محرم باشد و اين تـرديـد از مـيـان مـي رود. تـنـهـا مـي مـانـد ايـن کـه پـنـج شـنـبـه روز دوم مـحـرم ايـن سال باشد.

مـحـدث قـمـي گـويد: «درباره ي روز ورود حسين (ع) به کربلا اختلاف است؛ و درست ترين نـقـل ايـن اسـت کـه وي در روز دوم مـاه مـحـرم سـال 61 هـجـري بـه آنـجـا رسـيـد.» (مـنـتهي الامال، ج 1، ص 617.)

[2] مقتل الحسين، ابي مخنف، ص 75 ـ 76.

[3] تذکرة الخواص، ص 225.

[4] تذکرة الخواص، ص 225.

[5] الفتوح، ج 5، ص 149.

[6] اللهوف، ص 35.

[7] ر.ک: الفتوح، ج 5، ص 150.