از رويدادهايي كه روايت هاي تاريخي درباره اش بسيار اختلاف دارند، واقعه ديدار فرزدق با امام (ع) است. به ويژه اختلاف درباره تعيين مكان ديدار آن دو.

برخي مورخان از قديم و جديد، منزلگاه را ذكر نكرده اند مانند اربلي كه مي گويد: «فرزدق گفت: هنگامي كه از كوفه باز مي گشتم، حسين با من ديدار كرد...» [1] برخي گفته اند كه اين ديدار در سرزمين حرم، بيرون مكّه انجام شد؛ آن طور كه در روايت شيخ مفيد و طبري [2] گذشت. برخي جاي ديدار را در سرزمين حرم تعيين كرده اند مانند سبط بن جوزي، آنجا كه مي گويد: «چون به بستان بني عامر رسيد با فرزدق شاعر ديدار كرد...» [3] برخي نوشته اند كه آن دو در ذات عراق با هم ديدار كردند، مثل ابن عساكر و بلاذري. [4] و برخي مثل ابن شهر آشوب و اربلي (در قول دوّمش) گفته اند كه در الشقوق. [5] برخي گفته اند در صفاح، مثل بلاذري، ابن اثير، طبري، ابن مسكويه حموي و دينوري. [6] برخي گفته اند كه آن دو پس از خروج امام (ع) از منطقه زباله با يكديگر ديدار كردند. مانند سيد بن طاووس آنجا كه مي گويد: آنگاه حسين از زباله به سوي وعدگاه الهي حركت كرد، پس به فرزدق شاعر برخورد...» [7] .


گفتار سيد بن طاووس بر فرض اين كه فرزدق در راه خود مكّه بود بعيدترين اقوال است؛ و قابل پذيرش نيست. زيرا اگر فرزدق با امام (ع) كه روز ترويه از مكّه بيرون آمد پيش از زباله از سوي كوفه ديدار كرده باشد، به مراسم حج نمي رسيده است. زيرا فاصله ميان زباله و مكّه مكرّمه چندين روز راه است. مطابق اين گفته ايّام حجّ به پايان رسيده و فرزدق در زباله هنوز به مكّه نرسيده است!

اما قابل پذيرش ترين اقوال و قوي ترين آنها نقل شيخ مفيد، طبري و ابن جوزي است كه معتقدند اين ديدار در سرزمين حرم، اطراف شهر مكّه و طبق نقل سبط بن جوزي در بستان بني عامر بوده است. زيرا اين ديدار در روز ترويه انجام شد و به ناچار بايد مكان آن نزديك و بسيار نزديك مكّه بوده باشد تا بتواند همراه مادرش به مراسم حج برسد.

آري، اين مكان وجود دارد كه مطابق قول سيد بن طاووس، بعد از زباله با امام ديدار كرده باشد، آن هم در صورتي كه اين ديدار، دومين ديدار ميان آن دو پس از بازگشت فرزدق از مراسم حج باشد. ولي اين احتمال بسيار بعيد است. چرا كه مسافت ميان مكّه و زباله، نزديك قادسيه، زياد است. آري، پذيرش اين قول در يك حالت ممكن است و آن در صورتي است كه فرزدق بلافاصله پس از مراسم حج مكّه را ترك گفته باشد و با جدّيت تمام به دنبال امام (ع) راه افتاده، بدون توجه به هيچ چيز پس از زباله خود را به امام (ع) رسانده باشد. ولي هيچ يك از منابع تاريخي چنين موضوعي را تأييد نمي كند.

اگر درست باشد كه طبق روايت سيد بن طاووس اين دومين ديدار ميان آن دو، پس از بازگشت فرزدق از حج بوده است، در اين صورت نقل سيد بن طاووس قابل پذيرش است كه مي گويد فرزدق پس از سلام بر امام گفت: «اي پسر رسول خدا(ص) چگونه به كوفيان اعتماد مي كني و حال آن كه اينان پسر عمويت، مسلم و طرفدارانش را كشته اند؟!» [8] زيرا خبر شهادت مسلم در آن هنگام در منطقه پخش شده بود، يا آن كه فرزدق پيش از رسيدن به خدمت امام، از درون خود كاروان حسيني آن خبر را دريافت كرده بود. برخي


پژوهشگران [9] بر اين باورند كه ديدار ميان فرزدق و امام در صفاح بوده است. زيرا فرزدق در اين باره شعري سروده است؛ و اگر گفته شود كه اين شعر را ديگري سروده و سپس به او نسبت داده است، استدلالي بسيار ساده مي باشد.

در پايان بحث مربوط به مكان ديدار فرزدق با امام حسين (ع)، شايسته است در اين جا متن گفت وگوي ميان آن دو را طبق روايت اربلي از زبان فرزدق نقل كنيم كه گفت: هنگامي كه از كوفه باز مي گشتم، در راه حسين را ديدم كه به من فرمود: از پشت سرت چه خبر، اي ابوفراس!

گفتم: راست بگويم؟

فرمود: راستش را مي خواهم!

گفتم: دل ها با تو ولي شمشيرها با بني اميّه است و پيروزي از آن خداوند است.

فرمود: راست گفتي. مردم بنده مال اند و دين لقلقه زبانشان است؛ كه براي اداره زندگي خود از آن دم مي زنند ولي آنگاه كه به بوته آزمايش درافتند، دينداران كم مي شوند! [10] .