تـاريـخ درباره ي دوراني كه امام حسين عليه السلام در مكّه مكرّمه سپري كرد،رويـدادهاي فراوان و گونه هاي پراهميتي را از تحركات فردي و جمعي امت در زمينه مواضع اتخاذ شده ـ موافق يا مخالف ـ با قيام امام حـسـيـن عليه السلام در مـهـم تـريـن شـهـرهـاي جهان اسلام كه در آن روز مي تـوانـسـتـنـد در تـغـيـيـر روند حوادث مؤثر باشند و يا آنكه آينده ديگري براي جهان اسلام ترسيم كنند، به ثبت رسانده است.

به جز شام و ديگر شهرهاي اين سرزمين، كه به طور كلي از نظر سـيـاسـي و تـبليغي در جبهه موافق حكومت بني اميّه قرار داشتند، از مـهم ترين شهرهاي آن روز كه حكم قلب تپنده جهان اسلام را داشتند و امكان ابراز مخالفت سياسي در آنها وجود داشت، كوفه، بصره،مدينه و مكّه را مي توان نام برد.

در بـررسـي حـركـت امـت در دوران قيام حسيني، بهتر آن ديديم كه ـ بـراي رعـايـت تـرتـيـب سـير تاريخي حركت ـ نخست حركت امت را در سـرزمـيـن حجاز (و در مهم ترين شهرهاي آن يعني مكّه و مدينه) مورد مـطـالعـه قـرار دهـيـم؛ آنـگاه به حركت امت در كوفه و پس از آن در بصره بپردازيم.