الحمدلله الذي جعل الحمد مفتاحا لذكره و دليلا علي نعمه و آلائه و الصلاة و السلام علي أشرف الخلائق محمد و آله الطيبين الطاهرين.

جهان اسلام در قرن چهاردهم هجري پديده اي به شكوه و جلال و تابناكي و عظمت و اهميت انقلاب اسلامي ايران به رهبري مرجع بزرگ ديني، حضرت آية الله العظمي، سيد روح الله موسوي خميني قدس سره نديد.

اين پديده ي بزرگ ديدگان جهانيان، به ويژه مسلمانان را خيره ساخت و هر كس به اندازه ي شناخت خود از آن متأثر گشت. آرزوي بازگشت به حاكميت اسلام، بار ديگر در جان امت اسلامي برانگيخته شد و ضعف و نوميدي جايش را به قدرت و اميدواري داد. پايه هاي حكومت هاي مزدور در جاي جاي سرزمين هاي اسلامي از بيم قيام هاي مردمي به لرزه درآمد؛ و مستضعفان جهان، انقلاب اسلامي را بهترين الگو براي رهايي از چنگ استعمارگران و طاغوت ها يافتند؛ و مستكبراني كه دستاوردهاي اين انقلاب مقدس لرزه بر اندامشان افكنده است، شتابان بر آن شدند تا در تنگنا قرارش دهند و آن را از ميان ببرند. همچنين در دو دهه ي اخير، جهان، به ويژه جهان اسلام، شاهد دگرگوني هاي بزرگي بوده است كه پيروزي انقلاب اسلامي ايران را بايد مهم ترين عامل، يا دست كم يكي از عوامل مهم، اين دگرگوني ها دانست.


طبيعي بود كه اين انقلاب از همان آغاز پيروزي در همه ي زمينه ها، به ويژه جنبه فكري، ماهيت خود را بشناساند و نشان بدهد كه فداكاري و جانبازي را از امام حسين عليه السلام و قيام عاشورا الهام گرفته است. انقلاب اسلامي، به حق، يكي از بركت ها و دستاوردهاي فراوان قيام مقدس عاشورا و از مصداق هاي بارز «پيروزي حسيني» در فاصله ميان عاشورا تا دوران ظهور است. اگر عاشورا نبود، اين انقلاب مقدس هم نبود. چنان كه امام خميني قدس سره در تصوير اين حقيقت مي فرمايد: «ما هر چه داريم از عاشورا داريم».

اين كه سازمان هاي استكبار جهاني و دست پرورده هاي فكري و سياسي شان، تهاجمي فكري را عليه السلام و به ويژه مذهب اهل بيت عليهم السلام و هويت اسلامي اين انقلاب تدارك ببينند، دور از انتظار نبود. تهاجمي همه سويه كه نقشه ي آن با دقت كامل از سوي استكبار تهيه شده است و جنبه هاي گوناگون زندگي امت اسلامي را در همه جاي دنيا و به ويژه در ايران در بر مي گيرد.

با درك اهميت و خطر اين موضوع است كه رهبري خردمندانه ي انقلاب اسلامي، بر استمرار راه انقلاب در همه ابعاد و زمينه ها، به ويژه بعد فرهنگي، كه نمايانگر هويت انقلاب است، تأكيد مي ورزد. هويتي كه به مرزهاي جغرافيايي يا موانع سياسي محدود نمي شود؛ و با اقتدار در مقابله با تهاجم فرهنگ الحادي قرار دارد كه در طول تاريخ طوفان هاي سهمگين آن، جهان اسلام را بيرحمانه در نورديده است.

نگرشي به خطابه ها وبيانات امام خميني قدس سره و آيت الله سيد علي خامنه اي، تأكيد بر اين موضوع را به خوبي نشان مي دهد، به ويژه در روزگار كنوني كه نيروي تهاجم فرهنگي الحادي چند برابر شده و دستگاه هاي تبليغاتي آن با روش هاي نوين و برتر و گوناگون و فراگير خود بر همه جهان پنجه افكنده است. بدون شك براي رويارويي با چنين دستگاهي و به منظور رساندن پيام هدايت اسلامي و فطرت انساني به همه ي دل هاي مشتاق، نيازمند آنيم كه روش هاي گوناگون تبليغي و هنري را به كار بنديم؛ باشد كه اين دل هاي پاك از سر اخلاص به خداي روي آورند و با تدبر و آگاهي، از بند حيله هاي شيطاني برهند.

سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، اين مولود مبارك انقلاب، كه با سرمشق گرفتن از فداكاري، جانبازي و شهادت طلبي حضرت ابا عبدالله الحسين عليه السلام، حفظ دستاوردهاي


انقلاب را در برابر دشمنان داخل و خارج به عهده دارد و پيام هاي كربلا و عاشورا را لبيك مي گويد مي بايست خواست رهبري انقلاب اسلامي را مبني بر استمرار انقلاب فرهنگي، پيش تر و شتابان تر از ديگران به اجرا درآورد. زيرا به اهميت نقش سخن، انديشه و شناخت، در تثبيت و توضيح اصول و خاستگاه ها و نشر انقلاب اسلامي، در دعوت به حق و عدالت و دفاع از آن، در كنار آماده سازي ساز و برگ نظامي، كه موجب ترس دشمنان خدا و دشمنان مؤمنان مي گردد، به خوبي آگاه است. از اين رو نهادهاي فرهنگي و علمي وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، در نشر فرهنگ و تربيت اسلامي در جامعه، به ويژه ميان نيروهاي سپاه، نقشي به سزا داشته و دارد.

سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، با ايمان و اعتقاد كامل به راه حسيني، كه مهم ترين عامل پيروزي انقلاب بود و رهبري انقلاب و ملت مسلمان ايران در جهاد و درهم كوبيدن فساد و ستم و كفر بدان تكيه كردند؛ و نيز با احساس ضرورت گسترش فرهنگ عاشورا در ميان نيروهاي سپاه و عموم امت اسلامي و نيز اداي ديني كه امام حسين بر گردن فرزندان اين انقلاب دارد، اقدام به تأسيس «مديريت ويژه تحقيقات عاشورا» در مركز تحقيقات اسلامي سپاه نمود. مأموريت اين مديريت توجه به گسترش ميراث حسيني، ترويج فرهنگ عاشورا، ارائه تحقيقات جديد در ارتباط با تاريخ انقلاب حسيني در ابعاد و زمينه هاي گوناگون؛ و احياي آثار علمي، تاريخي و ادبي مربوط به تاريخ زندگاني امام حسين عليه السلام مي باشد.

از كارهاي آغاز شده در اين مديريت «كتاب شناسي توصيفي تاريخ زندگاني امام حسين عليه السلام و قيام عاشورا» مي باشد كه در سه بخش است و به معرفي و توصيف 120 كتاب مهم مربوط به زندگاني امام حسين و قيام عاشورا را در بر دارد. اين كتاب بر طبق تاريخ تأليف كتاب ها تنظيم شده است و معرفي هر كتاب دو تا چهار صفحه از آن را به خود اختصاص داده است. همچنين اين مديريت براي معرفي قيام عاشورا، اقدام به تأليف كتاب هايي با شيوه هاي گوناگوني كرده است كه از آن جمله «پيام هاي عاشورا»؛ «زمينه هاي انقلاب حسيني» و «دستاوردهاي قيام عاشورا» را مي توان نام برد كه «پيام هاي عاشورا» چاپ شده است.


چاپ تحقيقي كتاب «ابصار العين في أنصار الحسين عليه السلام» از ديگر كارهايي است كه اين مديريت در چارچوب احياي آثار حسيني، بدان پرداخته است.

از كارهاي تحقيقي مهمي كه اين مركز افتخار تهيه و تقديم آن به فرهنگ اسلام، به ويژه فرهنگ حسيني را دارد، پژوهشي تاريخي، تحليلي و انتقادي مفصل و نويني است با عنوان «با كاروان حسيني از مدينه تا مدينه»، اين پژوهش تاريخ دوران امامت امام حسين عليه السلام و پيش آمدهاي مربوط به باقيمانده خاندان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم، پس از شهادت امام تا بازگشت مجدد كاروان حسيني به مدينه را كه با قيام عاشورا ارتباطي تنگاتنگ دارد، در بر مي گيرد.

از آن جا كه براي نگارش كامل قيام حسيني، ناگزير زمينه ها و اسباب و علل اين قيام را، هر چند به طور اجمال، بايد شناخت، اين پژوهش دوران پنجاه ساله پس از رحلت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم تا سال شصت هجري را در گفتاري با عنوان «جريان نفاق، مطالعه اي در ماهيت و آثار آن»، مورد بررسي قرار داده و طي آن موضوع هاي زير را به بحث گذاشته است: تعريف نفاق، سردمدار خاطيان از آغاز جريان نفاق تا پايان آن، شاخه هاي نفاق و نقطه اساسي پس از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم و دستاوردها. اين گفتار به عنوان پيش درآمد كتاب به خوانندگان عزيز تقديم شده است.

شايان ذكر است كه پژوهش «با كاروان حسيني از مدينه تا مدينه» را به شش مقطع زير تقسيم كرده و هر مقطع را به عهده ي يكي از محققين قرار داده ايم.

1 - تاريخ وقايع حضور امام حسين عليه السلام در مدينه تا حركت به مكه مكرمه؛

2 - تاريخ حضور امام حسين عليه السلام در مكه مكرمه؛

3 - تاريخ وقايع حركت امام عليه السلام از مكه تا كربلا؛

4 - تاريخ وقايع حضور امام عليه السلام در كربلا تا شهادت؛

5 - تاريخ وقايع كاروان حسيني، پس از شهادت امام حسين عليه السلام تا رسيدن به شام؛

6 - تاريخ وقايع كاروان حسيني در شام و در فاصله شام تا ورود به مدينه.

ما بر اين باوريم كه يك پژوهش تحليلي گسترده و همه جانبه از عهده يك تن، آن هم در زماني محدود، ساخته نيست.هر چند كه شخص در پژوهش و تتبع مهارت كامل داشته باشد، درك و آگاهي تاريخي عالي اي داشته از قدرت تحليل قوي برخوردار باشد؛


و در فهم مطالب خارج از متن و تشخيص پنهان و امور پراكنده از دريافتي ظريف برخوردار باشد.

چرا كه پژوهشگر، هر چند برخوردار از همه ي ويژگي هاي عالي، كم پيش مي آيد كه در بستر پژوهشي ژرف و همه جانبه و داراي زواياي گوناگون، از ورطه هاي غفلت و لغزشگاه هاي شتاب مصون بماند يا اختصار و تفصيل را در همه جا رعايت كند؛ يا بتواند با وجود عوامل بازدارنده فراوان بحث را به كمال برساند، به ويزه هنگامي كه در تنگناي زماني قرار داشته باشد.

از اين رو انجام اين پژوهش مفصل تاريخي، «با كاروان حسيني، از مدينه تا مدينه»، بر عهده شش تن از برادران پژوهشگر خبره و ماهر زير گذاشته شد: استاد علي الشاوي، شيخ نجم الدين طبسي، شيخ محمد جواد طبسي، شيخ عزت الله مولائي، شيخ محمد جعفر طبسي، شيخ محمد امين پور اميني. براي آن كه هم از امتياز كار فردي و هم كار گروهي بهره برده باشيم، از استاد علي الشاوي تقاضا كرديم تا پژوهش همه همكاران خويش را مورد نقد و بررسي قرار دهد و سپس همه آن را با يك قلم به نگارش در آورد.

از خداوند خواستاريم همه تلاش هاي طاقت فرسايي را كه براي به بار نشستن اين پژوهش انجام شده است از ما بپذيرد و به اين برادران عزيز توفيق خدمت هر چه بيش تر در زمينه هاي تاريخ اسلام، به ويژه قيام حسيني را عنايت فرمايد.

كتاب حاضر بخش نخست پژوهش «با كاروان حسيني، از مدينه تا مدينه» است و مقطع اول از مقطع هاي ششگانه آن را تشكيل مي دهد و شامل موضوع هاي زير است: تاريخ دوران حضور امام حسين عليه السلام پس از شهادت امام حسن عليه السلام در مدينه، تاريخ سفر آن حضرت از مدينه به مكه مكرمه، پس از مرگ معاويه و تسلط يزيد.

استاد علي الشاوي در گفتار نخست اين كتاب يعني «جريان نفاق... مطالعه اي در ماهيت و دستاوردها» كوشيده است تا در لا به لاي تحولات بزرگي كه از وفات رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم تا سال شصتم هجري بر امت اسلامي گذشته است، علاوه بر كشف حقايقي تازه، موضوع هاي زير را مورد بحث و بررسي قرار دهد: منشأ پيدايش «ضعف روحي» و «دوگانگي» در شخصيت انسان مسلمان و عواملي كه موجب شد تا اين بيماري در جامعه


اسلامي تا آن جا اوج بگيرد كه دل هاي مردم با حسين عليه السلام و شمشيرهايشان عليه او باشد. مؤلف در مقاله دوم پيش درآمد زير عنوان «در پيشگاه شهيد پيروز» كوشيده است تا نشان بدهد كه شهيد پيروز از ويژگي هاي حسيني است، علاوه بر آن تصوير روشني از منطق ژرف نگري را در حركت امام حسين عليه السلام روشن سازد و آن، منطق شهيد فاتح است. منطقي كه به ما امكان مي دهد تا در پرتو آن از گفته ها و موضع گيري هاي امام، كه در ظاهر برخي شان با يكديگر در تعارض هستند، تفسيري يگانه، منسجم و درست ارائه دهيم.

همچنين مؤلف كوشيده است تا در اين مقاله تصويري روشن از افق هاي پيروزي حسيني را در دوران قيام عاشورا و پس از آن تا دوران ظهور و در خود دوران ظهور نشان بدهد، چرا كه تأكيد دارد، قيام حضرت مهدي (عج) فصل پاياني قيام حسيني را تشكيل مي دهد.

وي در متن تاريخي «باب نخست» اين پژوهش، كوشيده است تاريخ اين دوره را مورد مطالعه اي انتقادي و تحليلي قرار دهد و طي آن بر آنچه درست است تأكيد ورزد، خطاها را تصحيح كند و نتايجي جديد بگيرد. اين مبحث به چهار فصل زير تقسيم شده است:

فصل اول - امام حسين عليه السلام پس از برادرش امام حسن عليه السلام.

فصل دوم - ويژگي هاي كلي روش امام حسين عليه السلام در دوران معاويه.

فصل سوم - داستان آغاز انقلاب.

فصل چهارم - آغاز سفر «پيروزي با شهادت».

تأمل در محتواي اين كتاب نشان مي دهد كه اين قراءت، ديدگاه هاي استدلالي نويني به بار آورده است؛ و نفس روش مطالعه و ارتباط ميان ابعاد آن تازگي دارد. با اطمينان مي توان گفت كه اين كتاب از كتاب هايي كه نخوانده به فرهنگ حسيني بپيوندد نيست، بلكه كيفيتي تازه دارد و همگان را سودمند خواهد افتاد. ان شاء الله.

مركز تحقيقات اسلامي

نمايندگي ولي فقيه در سپاه