شهيدان بني هاشم در كربلا
گزارشها درباره ي تعداد كساني كه از اهل بيت پيامبر (سلام بر آنان باد) - به استثناي امام حسين - در كربلا شهيد شدند، مختلف است.
تعداد اين شهيدان بنابر آنچه كه «مسعودي» نقل مي كند سيزده نفر است (مروج الذهب: 71:3) و بنابر رواياتي كه در دست داريم - گزارش مسعودي - شامل كمترين رقمي است كه درباره ي كشته شدگان بني هاشم در كربلا گزارش شده است.
گزارش خوارزمي كه از قول «ليث بن سعد» آن را نقل كرده، شامل اسامي چهارده شهيد مي باشد.
(مقتل الحسين: 47:2)
در گزارش ديگري كه خوارزمي آن را به «حسن بصري» نسبت مي دهد چنين مي گويد:
«شانزده نفر از خاندان امام حسين همراه او كشته شدند كه در روي زمين كسي همانند آنان نبود.»
(مقتل الحسين، 2: 47 - 46)
«زيارت» منسوب به ناحيه ي مقدسه شامل اسامي هفده نفر از بني هاشم - به استثناي امام حسين - مي باشد. اين گزارش از حيث تعداد با گزارش شيخ مفيد موافق است. (شيخ مفيد مي گويد: «تعداد كساني كه از اهل بيت همراه امام حسين در حادثه ي كربلا كشته شدند هفده نفر بود و امام حسين بن علي هيجدهمين نفر از شهيدان بني هاشم مي باشد»)
(الارشاد: 249 - 248)
اين دو گزارش از نظر شماره ي شهيدان با گزارش طبري مطابقت دارند.
(الطبري: 5: 469 - 468)
طبري تعداد شهيدان بني هاشم را نوزده تن بشمار آورده. البته با احتساب «مسلم بن عقيل» و «ابوبكر بن علي بن ابي طالب» و بيان داشته كه در كشته شدن «ابوبكر بن علي» شك و ترديد وجود دارد و با اين حساب طبق گزارش طبري كساني كه شهادت آنان در كربلا از نظر وي به ثبوت رسيده هفده نفر خواهند بود. به اين ترتيب گزارش طبري در اين باره با رقم مندرج در «زيارت» و گزارش «شيخ مفيد» موافقت دارد و اين هر سه گزارش («زيارت»، شيخ مفيد و طبري) با گزارش ديگري كه «خوارزمي» از قول حسن بصري نقل مي كند مطابقت و موافقت دارد. اين چنين است:
«همراه امام حسين (سلام بر او باد) هفده نفر از افراد خاندانش به شهادت رسيدند.»
(مقتل الحسين: 47:2)
«ابوالفرج اصفهاني» بعد از آنكه اسامي شهيدان بني هاشم را متذكر مي شود، بيان مي دارد:
«تمامي كساني كه در روز «طف» از فرزندان ابوطالب به شهادت رسيدند بيست و دو نفر مي باشند - به استثناء كساني كه درباره شان اختلاف است.»
(مقاتل الطالبيين: 95)
ابوالفرج در شمارش خويش امام حسين و مسلم بن عقيل را نيز جزء شهيدان بني هاشم بشمار آورده است ولي مشخص و مسلم است كه مسلم جزء كشته شدگان روز «طف» نبوده و پيش از حادثه ي كربلا در كوفه شهيد شده است و با اين حساب تعداد شهيدان بني هاشم - به استثناي امام حسين و مسلم بن عقيل - از نظر «ابوالفرج اصفهاني» بيست تن خواهد بود.
براساس اطلاعاتي كه از گزارشهاي گوناگون به دست آورده ايم بيشترين عددي كه درباره ي تعداد شهيدان خاندان رسول در كربلا، گزارش شده، بيست و پنج تن مي باشد و اين رقم بر طبق گزارشي است كه خوارزمي آن را نقل كرده است كه: «تاريخ نگاران و گزارشگران درباره ي تعداد كشته شدگان اين روز اختلاف نظر دارند.
بيشتر گزارشگران بدين عقيده اند كه تعداد شهيدان خاندان پاك رسول، كه بعد از شهادت مسلم، به شهادت رسيده اند، بيست و هفت تن بوده است...»
(مقتل الحسين: 2: 48 - 47)
خوارزمي بعد از ذكر اين گزارش اسامي شهيدان را بيان مي كند كه در ميان آنها اسامي «حسين بن علي بن ابي طالب» و «مسلم بن عقيل بن ابي طالب» به چشم مي خورد.
سيد محسن امين (خداي رحمتش كند) جدولي را با عنوان: «اسامي ياران حسين از شهيدان بني هاشم كه نامشان به ما رسيده است»، ذكر مي كند و در اين جدول نام سي تن را بيان مي نمايد.
(اعيان الشيعه: جزء چهارم - قسم اول - 134)
ما از مستند سيد محسن امين در اين گزارش هيچ آگاهي نداريم.