آيت الله شهيد قاضي طباطبايي از مجموع آنچه گفته شد مي خواهد استفاده كند، كه با عنايت به اين شواهد تاريخي، وقوع سير در مدت كوتاي از كوفه به شام وازشام به كربلا ممكن بوده و چنين نتيجه مي گيرد: امكان حركت ايشان از كوفه تا شام در مدت زماني حدود ده روز ممكن است و آنچه كه محدث نوري آورده است، صرف استبعاد بيش نيست و اين شواهد تاريخي امكان آن را ثابت مي كند.

خلاصه آن كه آنچه سبط بن الجوزي ذكر كرده است كه اهل بيت روز پانزدهم محرم كوفه را به قصد شام ترك كرده اند، صحيح است و آنان در


اول ماه صفر به شام رسيدند [1] ، و حدود هشت روز در آن جا توقف داشتند. سپس در مدت زماني بين هشت تاده روز به كربلا رسيدند و توانستند خود را در بيستم ماه صفر «روز اربعين» به كربلا برسانند.

- شواهد مرحوم قاضي طباطبايي بر چند دسته است:

1. برخي ناظر به امكان سير كوتاه مدت از حجاز به عراق و يا بالعكس است.

2. برخي ناظر به امكان سير كوتاه مدت از شام به عراق و يا بالعكس است.

در اين دسته آنچه كه مربوط به سير در راه بادية الشام باشد، مشكلي ندارد، و آنچه كه توسط پيك و بريد است نمي توان شاهدي براي بحث قرار داد؛ چون فرض كلام در كارواني با ويژگيهاي خاصي است كه توانايي سرعت سير را ندارد.

اگر از اين نكته صرف نظر كنيم، نهايت كلام اين است كه مرحوم قاضي طباطبايي توانسته است كه امكان سير را در مدت كوتاهي ثابت كند و انصافا تتبع و زحمت زيادي را بر خود هموار ساخته است و صورت مسئله را از فرض امتناع كه محدث نوري در پي اثبات آن است خارج مي سازد، و آن را به فرض امكان منتقل مي سازد؛ ولي سخن در وقوع است و اين اندازه، وقوع را ثابت نمي كند.

با توجه به غرض حكومت ننگين بني اميه از بهره وري سياسي به نفع خود، سير در راه سلطاني توجيه پذير است. افزون بر آن كه آثاري نيز از اين سير باقي مانده است؛ مثل مشهد نقطه در حلب. همچنين ذكر نام


برخي منازل - مثل قنسرين - در كتابهاي متعدد تأييد كننده ي سير در اين مسير است. بنابراين، پيمودن راه سلطاني و توقف اهل بيت در برخي از منازل و ماجراهايي كه در اين مسير واقع شده است، رسيدن اهل بيت به شام، به زماني حدود بيست روز نيازمند است و نمي توان آن را با مثل اعزام پيك، و يا حركت خليفه به قصد حج - كه اقتضاي سرعت در سير در آنها بديهي است - مقايسه نمود.