عده اي از بزرگان، نظر به بازگشت اهل بيت عليهم السلام عليهم السلام در اربعين اول داده اند، و يا دست كم از ظاهر كلام ايشان اين معنا استفاده مي شود:

يك. ابوريحان بيروني (م 440)؛ ايشان در كتاب الآثار الباقية مي نويسد:

شهر صفر؛ في اليوم الأول: أدخل رأس الحسين عليه السلام مدينة دمشق،


فوضعه يزيد لعنه الله بين يديه، و نقر ثناياه بقضيب كان في يده و هو يقول:



لست من خندف ان لم أنتقم

من بني أحمد ما كان فعل



ليت أشياخي ببدر شهدوا

جزع الخزرج من وقع الأسل



فأهلوا و استهلوا فرحا

ثم قالوا يا يزيد لا تشل



قد قتلنا القرم من أشياخهم

و عدلناه ببدر فاعتدل



و في العشرين رد رأس الحسين الي مجثمه [1] حتي دفن مع جثته، وفيه زيارة الأربعين، و هم حرمه بعد انصرافهم من الشام [2] ؛

در روز اول ماه صفر، سر حسين عليه السلام را وارد دمشق نمودند، و يزيد - كه لعنت خدا بر وي باد - آن را در مقابل خود نهاد... و در روز بيستم آن، سر حسين عليه السلام را به بدنش ملحق كردند و در همان جا دفن نمودند و زيارت اربعين درباره ي اين روز است. و بدين سبب اين زيارت را «اربعين» گويند كه چهل تن از اهل بيت او پس از مراجعت از شام قبرش را زيارت كردند! [3] .

دو. قرطبي (م 671) در تذكرة مي نويسد:

و الامامية تقول ان الرأس أعيد الي الجثة بكربلاء بعد أربعين يوما من القتل، و هو يوم معروف عندهم يسمون الزيارة فيه زيارة الأربعين؛

اماميه مي گويند: سر مقدس ايشان پس از چهل روز به كربلا بازگردانده و به بدن ملحق شد و اين روز نزد آنان معروف است


و از آن به زيارت ياد مي كنند و مقصود زيارت «اربعين» است [4] .

سه. زكريا بن محمد بن محمود قزويني (م 682)؛ ايشان در كتاب عجائب المخلوقات و غرائب الموجودات مي نويسد:

اليوم الأول منه: عيد بني أمية، أدخلت فيه رأس الحسين عليه السلام بدمشق، و العشرون منه ردت رأس الحسين الي جثته؛

اول ماه صفر عيد بني اميه است؛ چون در آن روز سر حسين عليه السلام را به دمشق وارد ساختند و در روز بيستم آن ماه، سر ايشان را به بدن بازگردانده شد [5] .

چهار. شيخ بهايي (م 1030)؛ ايشان در كتاب توضيح المقاصد چنين آورده است:

التاسع عشر (من الصفر)؛ فيه زيارة الأربعين لأبي عبدالله الحسين عليه السلام - وفي هذا اليوم و هو يوم الأربعين من شهادته عليه السلام كان قدوم جابر الأنصاري رضي الله عنه لزيارته عليه السلام، و اتفق في ذلك اليوم ورود حرمه عليه السلام من الشام الي كربلاء، قاصدين المدينة علي ساكنه السلام و التحية؛

روز نوزدهم ماه صفر، زيارت اربعين حضرت امام حسين عليه السلام است... و در اين روز كه روز اربعين است، روز ورود جابر بن عبدالله انصاري است، كه به زيارت قبر آن حضرت شتافت و آن روز با روز ورود اهل بيت امام حسين عليه السلام از شام به كربلا يكي گرديد؛ در حالي كه ايشان قصد عزيمت به مدينه را داشتند. [6] .


پنج. مناوي (م 1031) در ضمن ذكر اقوال گوناگون درباره ي محل دفن سر مطهر امام حسين عليه السلام مي گويد:

و الامامية يقولون الرأس أعيد الي الجثة و دفن بكربلاء بعد أربعين يوما من القتل؛

اماميه مي گويند: پس از چهل روز از شهادت، سر به بدن بازگردانده شد و دركربلا دفن گرديد. [7] .

شش. علامه ي مجلسي (م 1110) در رابطه ي با علت استحباب زيارت سيدالشهداء عليه السلام در روز اربعين مي فرمايد:

و المشهور بين الأصحاب أن العلة في ذلك رجوع حرم الحسين صلوات الله عليه في مثل ذلك اليوم الي كربلاء عند رجوعهم من الشام و الحاق علي بن الحسين صلوات الله عليه الرؤس بالأجساد؛

مشهور بين اصحاب اين است كه علت آن، بازگشت اهل بيت حسين عليه السلام در چنين روزي به كربلا است، هنگامي كه از شام باز مي گشتند. و علي بن حسين عليه السلام سرهاي مقدس را به اجساد ايشان ملحق ساخت. [8] .

- برخي از ظاهر اين عبارت چنين برداشت كرده اند كه ايشان شهرت بين اصحاب را درباره ي بازگشت اهل بيت در روز اربعين بازگو نموده اند.

ممكن است گفته شود كه متعلق شهرت، استحباب زيارت حضرت سيدالشهدا عليه السلام در روز اربعين است، نه بازگشت اهل بيت در روز اربعين به


كربلا!

هفت. شبراوي مي نويسد:

و قيل أعيد الي الجثة بكربلاء بعد أربعين يوما من مقتله؛

گفته شده است كه سر به بدن آن حضرت بعد از چهل روز پس از شهادت، به بدن بازگردانده شد [9] .

هشت. شبلنجي (م 1322 [10] ) نيز مي گويد:

و ذهبت الامامية الي أنه أعيد الي الجثة و دفن بكربلاء بعد أربعين يوما من المقتل؛

نظر اماميه اين است كه سر آن حضرت به بدن ايشان ملحق گرديد، و چهل روز پس از شهادت آن حضرت در كربلا به خاك سپرده شد. [11] .

نه. آيت الله ميرزا محمد اشراقي (ارباب) (م 1341 ق) پس از ذكر روايت بشارة المصطفي درباره ي زيارت جابر مي نويسد:

در اين خبر معتبر، مذكور نيست كه زيارت جابر در روز اربعين بوده يا روز ديگر و نيز ذكر نشده كه زيارت جابر در سال اول شهادت بود يا بعد؛ ليكن مذكور در ساير كتب شيعه، تحقق هر دو امر است. در هر حال ورود اهل بيت را به كربلا در روز اربعين بسياري ذكر كرده اند، از عامه و خاصه؛ مانند ابن نما و ابن طاووس و ابومخنف و صاحب كتاب نورالعين، و از عبارت امالي صدوق نيز ظاهر شود كه گويد: خرج علي بن الحسين عليه السلام


بالنسوة و رد الرأس الي كربلاء... و در سيره و تاريخ محفوظ است. كه بعد از سال شهادت، اهل بيت مسافرتي به عراق ننموده اند.

ايشان پس از ذكر خلاصه ي نظر محدث نوري مي فرمايد:

و حاصل او زياده بر استبعاد چيزي نيست و امور منقوله را نتوان به استغراب تكذيب كرد، اگر چه سيد بن طاووس با آن كه خود او در كتاب لهوف ورود اهل بيت [12] را در اربعين ذكر كرده، در كتاب اقبال استبعاد نموده و هرگاه كسي تأمل و تتبع در وضع مسافرت اعراب و خصوصا در ازمنه ي سابقه نموده باشد، مي داند كه اين گونه طي مسافت ايشان خلاف عادت نيست، خصوصا هر گاه قافله اي شتاب داشته باشد و از اين قبيل سرعت سير (در) مسافرت بسي معهود است... در هر حال وجهي براي تكذيب ورود اهل بيت به كربلا نيست. [13] .

ده. آيت الله شهيد قاضي طباطبايي؛ ايشان رنج فراواني در اثبات اين مسئله تحمل نمود و كتابي بزرگ در اين باره گردآوري نمود، كه خلاصه ي ادله ي او را به هنگام طرح ادله ي محدث نوري خواهيم آورد.

- گفتني است كه گر چه برخي از نقلهاي فوق، تنها بازگرداندن سر مقدس به بدن طاهر آن حضرت در روز اربعين را ذكر كرده است، ولي از آن جا كه مسئله ي الحاق سر به بدن، از مسئله ي بازگشت اهل بيت به كربلا جدا نيست، و بنابر قول مشهور اين كار توسط امام زين العابدين عليه السلام صورت پذيرفت، از اين رو سخن قرطبي و پس از آن قزويني، مناوي،


شبراوي و شبلنجي را آورديم.