و بعد شهداء اصحاب بودند كه از براي آن حضرت حج كردند در حقيقت، و احرام بستند از هر عادتي، و از زنان، و اولاد، و اموال و زندگي، و در مناي او بيتوته نمودند سه شب، و لباسها را كندند، و بدون كفن دفن شدند و سايه را ترك نمودند در حال سير، بلكه در حال وقوف نيز. [1] .

و نيز كيفيت حج ايشان مختلف بود به اختلاف مناسكش، پس به دور آن بيت الله حقيقي طواف نمودند، و سعي كردند در زيارتش، و وقوف كردند در خدمتش، و با آن جناب نماز كردند [2] ، و نيت ايشان در اين مناسك در مقام خلوص و تقرب فايق بود بر نيات ساير حجاج، و ساير شهداء، بلكه از براي ايشان حالتي عارض شد هنگامي كه مشاهده كردن غريبي و بي كسي آن حضرت را، و حال عيال و اطفالش كه از خود فاني


شدند، و بي اختيار خويشتن را به دم تيغ و تير دادند. [3] .

و اعمال و مناسك ايشان مختلف بود، پس بعضي احرام بستند، و متمكن نشدند از اتمام حج، مانند اشخاصي كه در اول روز عاشورا شهيد گشتند [4] ، و بعضي اختصار نمودند بر تقبيل آستانه اش، چون حر بن يزيد رياحي [5] ، وبعضي اكتفا كردند بعد از احرام به طواف آن بيت حقيقي مانند سعيد بن عبدالله حنفي، كه بدن خود را هدف تيرها نمود در اطراف آن جناب تا كشته گرديد [6] ، و بعضي طواف و سعي وقوف به جاي آوردند، و بعضي نماز طواف بيت را با بيت و نزد بيت كردند، و از براي بعضي ايشان خصوصيتي بود در وقت استلام كردن اين بيت حقيقي، هنگام طوافش، و بعضي از ايشان را بيت استلام نمود، و اركان او را بوسيد مانند غلام تركي [7] ، و لكن بيتوته ي ايام تشريق در مني از همه ي ايشان محقق شد.