عنوان ششم: در خصوصياتي كه متعلق است به خشوع از براي ذكر آن جناب و رقت وگريه و اقامه ي عزا و انشاد رثاء و در آن يك مقدمه و چند مقصد است:

اما مقدمه: پس بدانكه خشوع امري است محبوب و مرغوب درگاه اله، چنانكه فرموده است: (الم يأن للذين آمنوا ان تخشع قلوبهم لذكر الله): [آيا هنوز وقت آن نرسيده است كه دلهاي مؤمنان براي خدا خشوع كند.] [1] .

يعني بعد از آنكه خداوند به شما عقل و هوش داده و مشاهده آيات در انفس و آفاق نموده ايد، بلكه در ذره و ورق، و اسباب اعتبار را شب و روز مي بينيد در اشخاص كه به غفلت مبتلاء هستند، و بعد از آنكه آيات قرآن بر شما خوانده شده كه اگر بر كوه خوانده شود متلاشي خواهد شد، و بعد از آنكه عمر كرده اي به قدر كساني كه عمر كردند، كساني كه عمر خود را صرف طاعت الهي و تزكيه ي نفس نمودند، و بعد از آنكه انبياء و رسل آمدند و شما را تهديد و تخويف كردند، و مدت مديدي است كه اسلام برپا شده، و گوشها از آن پر گشتند، و شماهمه ادعاي آنرا مي كنيد.

آيا هنوز وقت آن نرسيده كه دلهاي شما خاشع شود در نزد ذكر خدا؟ وبه سبب آن از معصيت مموع شويد، و چون در نماز بايستيد و عظمت او را ملاحظه نمائيد خاشع گرديد؟ عمر گذشت و هنوز دو ركعت نماز با خشوع نكرده ايد.

آيا وقت نشده است از براي اشخاصي كه دانسته اند كه نافع و ملجأي نيست مگر اينكه خاشع شوند از براي ذكراو، پس نباشد از براي ايشان فكري و ذكري مگر خدا.

يا وقت نشده است از براي كساني كه عمر شريف را به غفلت گذرانيده اند و در ياد خدا ساعتي نبوده ان د، اينكه متنبه شوند و بقيه ي عمر را تدارك كنند به خشوع قلب و غلبه خوف و اضطراب، شايد توبه ي ايشان قبول باشد، و در درگاه اله راه يابند، و از جمله محجوبين از لقا نشوند.


آيا وقت آن نشده است كه كساني كه موفق شده اند به معرفت اولياء خدا، اينكه قلب ايشان خاشع شود در نزد ذكر حسين (عليه السلام) پس گريه كنند بر آن حضرت تا داخل خاشعين لذكر الله باشند، زيرا كه همچنانكه ولايت ايشان ولايت خدا، و عداوتشان عداوت خدا و محبت ايشان محبت او، و زيارتشان زيارت او، و معرفت ايشان معرفت او است، پس خشوع قلب در نزد ذكر ايشان همان خشوع قلب به ذكرالله محسوب خواهد شد، آيا وقت اين امر نرسيده، خصوصا در وقتي كه محرم داخل شود و عاشورا برسد، نمي بيني همه ي مردم در جوش و خروشند، پس اي مؤمنين حال ز ما نيست كه قلوب شما خاشع شود به ذكر حسين (عليه السلام) كه راجع است به ذكر خدا، پس ذكر خدا كنيد به ذكر كثير به ذكر حسين (عليه السلام) به نحوي كه راجع به ذكر خدا باشد.

چونكه خشوع به ذكر حسين (عليه السلام) چند قسم است كه بعضي از آن راجع است به ذكر خدا و همان است فرد كامل آن.