«خاتمه» اينها كه مذكور شد، شمه اي از مدائح وفضائل آن سرور بود، كه بيان


شد، و مرا كجا آن حد است كه احصاي فضائل كسي را نمايم، كه پيغمبر خدا (صلي الله عليه و آله) درحق او فرمود - بعد از آنكه بسيار از برايش گفت -: «او را تفضيل دهيد، چنانكه خدايش تفضيل داده» [1] ليكن همان يك فضيلت خاصه را بيان مي كنيم كه مشتمل است بر جميع اضداد آن سرور كه موجب حزن و سرور است، و سبب اسف و فرح، هر دو بوده است:

توضيح اين امر عجيب، آن است كه، چون آن حضرت سبب حزن مؤمنين بوده است از اول خلقت تا روز بعثت به جهت اسبابي كه ذكر شد، و خواهدشد، بلكه سبب حزن نشأةاي است كه در آن حزن و اندوه مقرر نشده، پس خداوند او را سبب فرح و سرور مؤمنين قرار داده، به اينكه تمام بهشتها وحور العين را كه دارالسرور و الحبور است [2] ، از نور پاك آنجناب خلق نموده چنانكه مروي است از انس، كه گفت پيغمبر خدا: خداوند خلق فرمود مرا و علي و فاطمه و حسن و حسين را، پيش از آنكه آدم را خلق نمايد، هنگامي كه نه آسمان بود، نه زمين، و نه ظلمت، و نه نور، و نه شمس، و نه قمر، و نه بهشت، و نه دوزخ، عباس عرض كرد: چگونه بود ابتداي خلق شما؟ فرمود: اي عم، چون خداوند خواست كه ما را خلق نمايد، تكلم فرمود به كلمه اي، پس از آن نوري آفريد، پس به كلمه ي ديگر تكلم نمود، پس از آن آفريد وحي را، پس مخلوط نمود نور را با روح، پس ما پنج نفر را از آن خلق كرد.

پس ما تسبيح و تقديس مي نموديم او را، در وقتي كه تسبيح و تقديسي نبود، پس چون اراده نمود كه خلائق را انشاء نمايد، شكافت نور مرا، پس خلق كرد از آن عرش را، پس عرش از نور من است، و نور من از نور خداست، و نور من افضل است از نور عرش، پس شكافت نور برادرم علي را، و خلق نمود از او ملائكه را، و علي افضل است از ملائكه، پس شكافت نور دخترم فاطمه را، و خلق نمود از آن آسمان و زمين را، پس آسمان و زمين از نور دخترم فاطمه است، و نور دخترم از نور خداست، و دخترم افضل


است از آسمان و زمين، پس شكافت نور فرزندم حسن را، پس خلق نمود از آن شمس و قمر را، پس حسن افضل است از شمس و قمر، پس شكافت نور فرزندم حسين را، پس خلق نمود از آن بهشت و حورالعين، پس حسين افضل است از بهشت و حورالعين [3] تمام شد حديث شريف.

پس حسين (عليه السلام) حزن كل مؤمن است و سبب فرح ايشان نيز خواهد بود.

و عجب آنست كه آن سرور سبب حزن بهشت و حورالعين هم بوده كه آنها خود از اسباب فرح اند، چنانكه وارد شده است در اخبار كه بهشت گريه نمود بر حال آنجناب در وقتي كه بر روي خاك افتاده، و حورالعين لطمه بر صورت زدند و ماتم در اعلا عليين برپا شد [4] ، و عجب تر آنست كه آن حضرت سبب حزن بهشت شد، نيز سبب فرح آن گرديد،

چنانكه در خبري وارد است: بهشت خواهش نمود از خداوند كه او را زينت دهد، پس خداوند زينت داد اركان آنرا به حسين (عليه السلام) پس به خود نازيد چنانكه عروسان كنند از شدت فرح. [5] .