مقدمه



زنان در طول تاريخ دائماً در معرض زجر و رنج و اهانت بوده اند و مصيبت ها ومشكلاتي را بر دوش كشيده اند. به دليل جاهل نگه داشته شدن ، ايشان كمتر توانسته اندموقعيت راستين خود را دريابند و همانند مردان به انجام وظيفه و رسالت الهي خودبپردازند، هم چنين كمتر فرصت و موقعيتي براي شناخت ارزش حقيقي خود پيدا كرده اندو كمتر توانسته اند در موقعيت و منصب حقيقي خود قرار گيرند. اين امر راعلل و عوامل بسياري است كه تنها به ذكر چند نكتة هشدار دهنده بسنده مي شود:



1ـ نشناختن يا خودنشناسي زنان جاي گاه زن بودن را و عدم اعتماد به نفس .



2ـ كوتاهي ورزيدن زنان و نداشتن شيوة مطلوب و سازنده و بالنده در زندگي .



3ـ شيوه هاي غير مفيد وناپسند را جزو باور خود دانستن و عمل كردن به تعصبات كور.



4ـ نقش هاي غلط اجتماعي را جزو باور خود پذيرفتن و يا شيوة تجدد گرايي راپذيرفتن و سطحي نگرشدن و تابع شرايط زمان و مكان و رويدادهاي آن قرار گرفتن .



5ـ وجود مرد سالاري و بي عدالتي مردان و پذيرفتن اين كه زنان با ازدواج به ملكيت و كنيزي و خدمت كاري مردان در مي آيند.



6ـ پذيرش سنت هاي غلط اجتماعي حاكم بر روابط اجتماعي و فرهنگ جوامع .



7ـ وجود تفكر افراطي و تفريطي دربارة زنان ، و در يك كلمه تفكر جاهلانه و به عبارتي زن در تاريخ از دو تفكر جاهلانه ناشي از دو جاهليت آسيب ديده است ، چه جاهليت قديم كه جسم زنان را دفن مي كرد و چه جاهليت مدرن كه حيثيت و شخصيت زن را زير لجن زارهاي عفن هوس راني و استفادة ابزاري نابود كرده است .



اما با بررسي تاريخ اسلام ، زنان كه در دوران جاهليت افرادي فراموش شده ومتروك بودند و سال هاي سال ، از فرهنگ به دور مانده ، بودند با ظهور اسلام ، حضرت محمد (ص) به زن شخصيت داد و زن صالح را يكي از گل هاي بهشت معرفي كرد و دختررا گل خوش بو براي پدر و مادر شمرد و اسلام آنان را از حالت استضعاف بيرون كشيد .



در تاريخ اسلام به زنان صحابه (صحابيات ) برمي خوريم كه امر هدايت وسرپرستي آنان مستقيماً به پيامبر ارتباط داشت و ايشان شخصاً به بالا بردن سطح آگاهي و فرهنگشان قيام كردند و با آوردن معلم خانه براي همسران خود و يا بردن برخي از آنان به جبهة جنگ براي مداواي مجروحان و يا از طريق مشاركت دادن آنان در امربيعت كه نوعي فعاليت سياسي بود، به آنان شخصيت داد و تربيت الهي را به آنان عرضه كرد و آنان را تربيت كرد.



ائمة اطهار در تعليم و تربيت و ساختن زناني فداكار و باخلوص تلاش فراوان كردندو ثمرة كامل تلاش اهل بيت : را در تربيت زنان تاريخ عاشورا به خوبي مي يابيم .



در اين مقاله سعي شده است ، به گوشه اي از شيوه تربيتي حضرت اباعبدالله الحسين (ع) درباة شيوة رفتار اجتماعي بانوان و هم چنين نوع تأثيرپذيري و اثرگذاري زنان حاضر در حماسة حسيني ، از مكتب اهل بيت را در حد توان خويش و فهرست وار بااتكال به خداي تعالي وتوسل به ائمة اطهار (ع) به رشته تحرير درآوريم . اميد آن كه مقبول حق واقع شود و اثرگذار در امر تعليم و تربيت باشد.







معرفي اجمالي برخي از زنان احياگر طريق حفظ مكتب اسلام



حضرت زينب 3



«عقيلة بني هاشم ، عاقله لبيبة جزلة و كانت في فصاحتها و زهدها و عبادتهاكأبيها المرتضي و اُمها الزهرا، سلام الله عليهما»



سخن گفتن و نوشتن از حضرت زينب 3 قافله سالار كاروان اباعبدالله الحسين ،از عصر عاشورا به بعد كاري بس عظيم است كه از عهدة نويسنده بر نيايد، مگر ذره اي بس ناچيز را فهرست كردن . ايشان مدرس شجاعت و سخنوري در اوج فصاحت و بلاغت است محاجّه كننده با دشمنان در اوج قول سديد، ذاكر و ساجد الي الله كه حتي در شب يازدهم عاشورا نيز، نماز شب رابا عظمت خاصي ادا مي كند، تربيت شدة خاندان عصمت وولي الله الاعظم و تربيت كنندة اولاد صالح شهيد راه حق ، صبر عظيم و جميلي ، همچون اباعبدالله دارد كه در زيارت ناحية مقدسه خطاب به ايشان آمده : «لقد عجبت من صبرك ملائكة السماء». دربارة زينب هم آمده كه از صبر تو ملائكه آسمان در شگفت شده اند ـدارندة خصلت هاي دوازده گانة انبيا؛ يعني ، مقام يقين ، قناعت ، صبر، مروت ، حلم ، جود وسخا، شجاعت ، غيرت ، حسن خلق ، صدق ، امانت و...، دفاع از نبوت و ولايت ، سخن راني غرا و بليغ در بدترين اوضاع اجتماعي ممكن (چون از شرايط سخنراني و سخن غرا: عدم عوامل فشار دروني : چون : گرسنگي ، تشنگي ، خستگي وعدم حضور مخالفين سفاك وظالم داراي جهل مركب ...و وجود محيط وفضاي آرام ، نه در محيطي كه عوامل اضطراب زايي ؛ چون مناظر دلخراش سرهاي شهدا، حضور قاتلان شهدا، و اسارت و ديدن مصيبت هاي بزرگ ، در حال آرامش و متانت و استواري سخن راني مي كند و با دليل ثابت مي كند كه ظالم رستگار نخواهد شد و مي فرمايد:



«الحمدلله الذي اكرمنا بنبيه محمد 6 وطهرنا من الرجس تطهيرا اءنما يفتضح الفاسق و يكذب الفاجر و هو غيرنا... ما رأيت اءلاجميلاً...» كه اين نوشتار و اين حقير حتي از نوشتن يكي از خطبه هاي حضرت عاجز است ، چه رسد به بيان عظمت آن سرور زنان كه در مقابل دستگاه ظلم و جور و سفاك و خون ريز سخن راني نمود و در عرصه هاي گوناگون پرچم نهضت حسيني را به دوش كشيد. حقيقتي را كه حسين (ع) با خون خودنوشت ، ايشان تنها با كلمه گفت و در هر جا بر سر هر قدرتي فرياد زد، چون اوست نمونة تربيت شدة در مكتب فاطمة زهرا 3 و امام حسين (ع) واين است الگوي زن مسلمان كه چگونه بايد باشد.



حضرت هنگام ديدن سر اباعبدالله (ع) في البداهه سرود:



يا هلالاً لما استتم كمالاغاله خسفه فأبدي غروبا



ما توهمت يا شفيق فؤادي كان هذا مقدراً مكتوبا







حضرت ام كلثوم 3



«ام كلثوم كبري كانت فهيمة جداً وذات فصاحة » متولد سال ششم هجري وهمسر ايشان عون بن جعفر بن ابي طالب وبعد از حدود پنج ماه از واقعة عاشورا، درمدينه وفات مي كند. دربارة صلابت ايشان آمده كه در جريان جنگ جمل ، حفصه از اين كه شعري در مجد حضرت علي (ع) به وي رسيده و اما او خواهان موفقيت عايشه است ،جشني ترتيب مي دهد كه زنان آوازه خوان شعري در هجو حضرت علي (ع) بخوانندوافراد حاضر كف بزنند. ام كلثوم وارد مجلس مي شود حفصه با ديدن حضرت ام كلثوم وشناختن ايشان شرمنده مي شود و مجلس را قطع مي كند و ام كلثوم 3 مي فرمايد: اگرامروز شما كينه هاي درون خود را دربارة علي (ع) ظاهر ساختيد، پيش تر نيز نسبت به برادرش پيامبر(ص) چنين كرديد، تا خداوند در اين باب آنچه خواست نازل كرد.



واءن تظاهرا عليه فان الله هو موليه و جبريل وصالح المؤمنين . خداوند نگهبان اوست و جبرئيل و مردان صالح (حضرت علي (ع) به روايت عامه و خاصه ) مددكار اوهستند) و آن گاه حفصه اشعار را پاره مي كند.



حضرت ام كلثوم دركربلا، هنگام وداع با امام حسين (ع) مي فرمايد: واي به حال ما بعد از تو اي ابا عبدالله ، امام فرمودند: خواهرم در راه خدا صبر پيشه كن ، ساكنان آسمان فاني مي شوند، اهل زمين مي ميرند و همة انسان ها نيز، ـپايان جهان ـ رفتن به سوي خداست و مردن و خروج از دنياست و بدين وسيله ، امام حسين ايشان را مي فرمايند كه صبر پيشه كنند... و سخني كه در آن رضايت خدا نباشد، بر زبان نرانند .



بعد از شهادت همة ياران امام حسين (ع) ، وحركت امام سجاد: حضرت اباعبدالله به ام كلثوم 3 مي فرمايند: ايشان را نگه دار تا زمين از نسل آل محمد خالي نماند.



در آخرين وداع ، حضرت ابا عبدالله رو به ام كلثوم نمودند و فرمودند: خواهرم تو را به نيكي سفارش مي كنم و من به سوي اين قوم مي روم .



ام كلثوم در خطبه اي خطاب به اهل كوفه ، بعد از بيان جريان عاشورا مي فرمايند:«الا اءن حزب الله هم الفائزون و حزب



الشيطان هم الخاسرون » و اشعاري را في البداهه مي سرايند كه سراسر عظمت وبلاغت آن گفتار را مي رساند:



سَفَكْتُم دِماءً حَرَّم الله ُ سفكهَاو حَرَّمتها القرآن ثم محمد؛



خوني ريختند كه خدا و قرآن و پيامبر ريختن آن را حرام كرده بودند



قتلتم افي صبراً فويل لامكم ستجزون ناراً حرما يتوقد



خطاب به دشمن مي فرمايند: براي اين كشتار آتش به زودي به سراغ شما خواهدآمد. و به هنگام ورود به مدينه با اشعار غرائي وضعيت و جريان واقعة عاشورا را به صورت شعر، في البداهه بيان مي كنند:



نحن بنات ياسين وطه نحن الصابرات علي البلايا



نحن الصادقون الناصحون ...



ايشان بانويي فهيم ، بليغ ، جليل القدر و از زنان فاضل عصر خويش بودند كه دركتاب هاي مختلف در عصمت اين بانو، سخن ها نوشته شده است .







حضرت رباب 3



ايشان دختر امرء القيس بن عدي بن اوس بن جاعراز قبيلة قضاعه است كه ـخواهر ايشان مُحَياة همسر حضرت علي (ع) و سلمي همسرحضرت مجتبي (ع) بودند ـداراي دو فرزند به نام سكينه و علي اصغر كه بعد از شهادت علي اصغر در صحنة كربلابراي آن كه مبادا حضرت اباعبدالله (ع) با ديدن حضرت رباب متأثر شوند، براي احترام وتعظيم حضرت از خيمه بيرون نيامد و صبر نيكوي خويش را نشان داد، ولي بعد از شهادت امام حسين (ع) اين بانو اوّلين مجلس مرثيه را در ديار ابن زياد تشكيل داد و سروده اي به اين مضمون خواند:



... من فراموش نمي كنم او را، در حالي كه دشمنان خيانت پيشه ، او را تشنه لب شهيد كردند و بدن شريفش را در كربلا گذاشته و دفن نكردند... بعد از شهادت امام حسين (ع) يك سال خيمه بر روي قبر ابا عبدالله زدند و عزاداري كردند. حضرت رباب بانوي بزرگ كربلا در ميان آفتاب مي نشستند و زير سقف و سايه نمي رفتند تا با اين كار به امت اسلامي اعلام كنند كه آن ناپاكان بي شرم ، پس از كشتن ، بدن فرزند پيامبر را درميان آفتاب به جاي گذاردند و حتي دفن هم نكردند.



سروده هاي فراواني از ايشان است كه از جمله ... دربارة امام حسين (ع)مي فرمايند:



اءن الذي كان نورا يُسْتَضَاءُ به بكربلاء قتيل غير مدفون



سبط النبي جزاك الله صالِحَه ُعنا و جُنَّبت ُ خُسران الموازين



قد كنت لي جبلاً صعباً الوذبه و كنت تصحبنا بالرحم والدين



من لليتامي ومن للسائلين و من يعني و تأدي اليه كل مسكين



و الله لا ابتني صهراً بصهر كم حتي اغيب بين الرمل و الطين







حضرت سكينه 3



حضرت سكينه 3 دختر امام حسين (ع) و حضرت رباب بنت امرءالقيس بانوي دانش مند، دانش پرور، اديب ، فصيح ، متقي و زاهد در پنجم ربيع الاول سال 117 درمدينه وفات يافت . امام حسين به ايشان علاقة خاصي داشتند و هنگام وداع با اهل بيت وقتي ديدند، حضرت سكينه از ساير زنان كناره گرفته و به شدت مي گريد، وي را در آغوش گرفتند و فرمودند:



سيطول بعدي يا سكينه فاعلمي منك البكاء اذالحمام دهاني ...؛



بدان اي سكينه ، پس از من گريه بسياري در پيش خواهي داشت تا آن هنگام كه جان در بدن دارم ، با اشك جان گداز خود قلب مرا آتش نزن ، آن گاه كه كشته شدم ، توبهترين زنان و سزاوارترين فرد براي گريستن بر من هستي .



حضرت اباعبدالله ، سكينه را با عبارت «خيرة النسوان » خواندند كه اين به مقام بس والا و ارزش مند آن بزرگوار اشاره دارد.



ايشان مي فرمايد، بعد از شهادت پدرم ، به هنگام عبور از كنار جسدهاي مطهر، آن بدن نازنين را در آغوش گرفتم و بي هوش شدم ، در آن حال شنيدم كه پدرم مي فرمود:



شيعتي ما اءن شربتم ماء عذب فاذكروني او سمعتم بغريب او شهيد فاندبوني ؛ شيعيان من هر گاه آب خوش گواري مي نوشيد، مرا ياد كنيد (كه تشنه لب كشته شدم ) وهرگاه خبر غربت غريبي و شهادت شهيدي شنيديد، بر من سوگواري كنيد.







حضرت ام البنين 3



ام البنين 3 دختر خرام بن خالد مكابي مادر حضرت ابوالفضل بود و سه پسرديگر به نام هاي عبدالله ، جعفر، عثمان ، كه در واقعة عاشورا به شهادت رسيدند؛ هنگامي كه راوي ، خبر شهادت تك تك پسران را مي دهد، هر بار حضرت ام البنين مي فرمايد، ازحسين (ع) و سرنوشت ايشان بگو، و اين عظمت اين بانوي نمونه را مي رساند كه درمكتب اسلام پرورش يافته و شهادت فرزندان خويش را در مقابل خبر از امام حسين (ع)ناديده مي گيرد.



اهميت مقام حسين (ع) و جايگاه امامت ايشان و اين كه به شهادت مي رسند،باعث مي شود حضرت ام البنين متاثر شود و در سوگ اباعبدالله عمق تأثر وي ظاهر شود وبه كسي كه خبر شهادت را مي رساند، بفرمايند، بند دلم را پاره كردي . اين شدت علاقة ام البنين به امام حسين (ع) حاكي از بلندي مرتبة ايمان و قوت معرفت او به مقام امامت است كه شهادت چهار جوان رشيد خود را در مقابل شهادت امام و پيشواي خود سهل مي شمرد. او در مجلس عزاداري در قبرستان بقيع ـ كه به علت قداست و در برداشتن قبور پاكان ، مورد احترام و محل رفت و آمد مردم مدينه و زائران قبر پيامبر بوده است ـ درحالي كه جمعي از بانوان گرداگرد آن مخدره ، بودند به ياد فرزندانش آن چنان جان سوز ناله مي كرد كه دشمنان و حتي دل سخت ترين دشمنان خاندان وي ؛ مانند مروان بن حكم تكان داد و متأثر كرد و جنايات بني اميه را بر ملا ساخت .



بانو مخدره ليلا3



مادر گران قدر حضرت علي اكبر(ع) در كربلا نبود. ايشان دختر ابو مره بن مروه بن مسعود از طائفة ثقيف - مادر ايشان دختر ابوسفيان كه به سبب وجود او بود سه طائفة معروف بني هاشم ، بني اميه و بني ثقيف به هم پيوند خورده بود.



بانوي محترمه ، مادر حضرت محسن اين بانو در عاشورا باردار بودند و از شدت صدمات وارده در ايام اسارت در نزديكي حلب در راه شام ، سقط جنين نمودند.







فاطمه 3



نام زيباي فاطمه براي اهل بيت بسيار خوش آيند بود و بسياري از ائمه ، نام فرزندان خود را فاطمه مي گذاشتند، حتي امام حسين (ع) دو دختر خود را به نام فاطمة كبري ' و فاطمة صغري '، نام گذاري كرد. فاطمه در تقوا، كمال ، فضايل و جمال همانندي نداشت واز زنان بزرگ اهل بيت و بانويي دانشمند، محدث و مبارز بود و در كربلانقش هاي ارزنده اي بر عهده داشت .



فاطمه به همسري حسن مثني ، فرزند امام حسن (ع) در آمد؛ در واقعة عاشورا،حسن مثني مجروح شد و يكي از فرماندهان لشكر عمر سعد به دليل رابطة خويشاوندي ،وي را مداوا نمود، سپس امان از عبيدالله بن زياد گرفت و در قيام عبدالرحمن اشعث برضد امويان به وسيله زهر شهيد شد. حسن مثني و فاطمه ، هاشمي نسب و از جهت سيادت ، حسني و حسيني بودند.



- امام حسين در روز عاشورا، و ديعه هاي امامت را به فاطمه تحويل داد تا پس ازبهبودي امام سجاد(ع) به ايشان تحويل دهد. ايشان در سال 110 هجري در مصردرگذشت و در «درب احمر» دفن شد. از ايشان احاديث فراواني نقل شده كه در منابع روايي ثبت و ضبط است .



ايشان خطبه هاي كوبنده اي در كوفه كرد و به روشن گري قضايا پرداخت . بعد ازحمدالهي و پناه بردن به خدا از خدعه و نيرنگ و خطاب به اهل كوفه يا اهل الكوفه فرمود:«يا اهل المكر و الغدر و الحيل انا اهل بيت ابتلانا الله بكم ....تباً لكم يا اهل كوفه »؛ وضمن نيرنگ باز خواندن اهل كوفه ماجرا را شرح مي دهند و اشعاري را في البداهه مي سرايند ازجمله مي فرمايند؛ «حسد تمونا ويلاً لكم علي ما فضلنا الله تعالي ... ذلك فضل الله يؤتيه من يشاء و الله ذوالفضل العظيم و من لم يجعل الله نورا فما له من نور» و همه حاضران صدا را به گريه و ناله بلند مي كنند و مي گويند قلب ما را آتش زدي .







نمونه اي از مبارزة زنان همراه اهل بيت



همسر زهير بن قين



زهير بن قين از عثمانيان بود و در بين راه در گوشه اي دور از خيام امام (ع) چادرزده وطي طريق مي كرد. امام كسي را پيش او فرستاد و او را به حضور خود خواند و وي خواست پاسخ رد بدهد كه همسرش به او گفت : پسر رسول خدا به دنبال تو مي فرستد وتودر رفتن كوتاهي مي كني ، چه اشكالي دارد كه بروي و سخن او را بشنوي و بازآئي .



و او را وا داشت كه هر چند با كراهت به خدمت امام برسد و چنان شد كه در روزعاشورا در رديف شهداي والامقام قرار گرفت و از لعنت خدا و رسول و عذاب الهي نجات يافت .



همسر عبدالله عمير كلبي



او لشكريان ابن زياد را در نخيله كوفه ، در حال حركت مي بيند و به همسرش مي گويد، اين سپاه كجا مي روند؟ شوهرش مي گويد: مي روند با حسين بن علي (ع)بجنگند. زن با بيان آرزوي قلبي خويش كه شهادت در راه حسين (ع) آرزوي بزرگي است ، عبدالله نيز ميل خويش را براي شهادت ، بيان مي كند و زن نه تنها مانع نمي شودبلكه وي خود نيز تشويق وترغيب مي شود و مي گويد: خدا ترا هدايت كند مرا هم با خودببر و در روز هشتم محرم وارد كربلا مي شوند و عبدالله در روز عاشورا به شهادت مي رسد وهمسرش ام وهب بنت عبيد نيز شهيد غير بني هاشم است كه به شهادت مي رسد وايشان تنها كسي است كه از بانوان كه در حادثه كربلا به شهادت رسيده است .



او به همسرش كه در حال شهادت بود، مي گويد: چه خوب جانبازي كردي كه ناگاه دشمن سر او را با عمودي خرد مي كند.



همسر مسلم بن عوسجه



بعد از شهادت همسر، فرزندش را مي فرستد و امام حسين (ع) اجازه نمي دهندولي اين مادر غيور به فرزندش مي گويد: تو سلامت باشي و سلامتي خود را بر ياري پسرپيامبر ترجيح مي دهي ، او را وادار به دفاع از سنگر ولايت مي نمايد.



مادر عمرو بن جناده



او بعد از شهادت همسرش ، پسر را تشويق مي كند وامام قبول نمي كنند ومي فرمايند: شايد مادر راضي نباشد، عرض مي كند ايشان مرا به ميدان فرستاده است .



مادر عمروبن جناده با عمود خيمه به جنگ دشمن مي رود و به فرمان امام برمي گردد و همين بانو است كه بعد از شهادت فرزند كه دشمن سر را به طرف خيام پرتاب مي كند سر را برداشته مي بوسد و به سوي دشمن پرتاب مي كند و يك نفر را به همين وسيله مي كشد.



مادر وهب نيز بعد از كشته شدن فرزندش به ميدان مي رود و حمله مي كند حضرت مي فرمايند: جهاد بر زن واجب نيست ؛ به فرمان امام برمي گردد در حالي كه زير لب نجوامي كرد.«خدايا اميد مرا قطع مكن ». امام زمزمه او را مي شنود و مي فرمايند: تو و فرزندت در بهشت با پيامبر و در امان او خواهيد بود و خدا اميد تو را قطع نخواهد كرد.



مادر حضرت علي اصغر به هنگام شهادت فرزندش بدليل دارا بودن روحيه قوي وجلوگيري از تاثر بيشتر امام حسين (ع) از خيمه بيرون نيامد.



دختران حضرت مسلم بعد از شهادت پدر، به امام عرض كردند: ما در خدمت شماخواهيم بود تا همان سرنوشتي كه نصيب مسلم شد نصيب ما هم بشود.



آنچه دربارة اين زنان بيان شده قطره اي از اقيانوس تعهد و ايمان و اختيار است واينان با تحريك و تشجيع همسران و فرزندان خويش براي رفتن به سوي ميدان جهادنقش عمده و اساسي داشته اند.







به هنگام غارت خيام



زنان كه مي دانستند كار خصم جنبة مالي و اقتصادي دارد و مي خواهند زيور آلات را غارت كنند، خودشان زيورآلات و جامه هاي اضافي را از خود دور كرده و به سوي دشمن پرتاب مي كردند و زني از قبيله بكربن وائل كه همسر يكي از لشكريان ابن زياد بود، وقتي غارتگري دشمن را ديد، چوب خيمه اي را برداشت و فرياد زد: اي قبيلة من ، شما زنده ايد واينان خيمه هاي دختران رسول خدا را غارت مي كنند، كار به اينجا كشيده كه مي خواهندلباس از تن حرم پيامبر در آورند، لا حكم الالِلّه ، جلوي خيمه ها ايستاده و اولين فردي بودكه عليه دستگاه اموي طغيان كرد.







همسر خولي



با ديدن سر مطهر حضرت اباعبداله در منزل خويش تا آخر عمر خود را زينت نكردو بر چشم سرمه نكشيد .



دفن شهدا روز سوم در كربلا با غيرت زنانه و جوشش ايمان زنان قبيلة بني اسد بودكه شهداء را مردان قبيله دفن كردند .



زنان همراه اهل بيت در قيام عاشورا، به رغم كتك خوردن ، مجروح شدن ، اسارت ،غم از دست دادن همسران و فرزاندان در شب يازدهم ماه محرم باوجود مصيبت بزرگ وعظيم ، به نگهداري اطفال پرداختند و از كودكان نگه داري كردند. ابتدا با كمك حضرت زينب و ام كلثوم به برپايي خيام نيم سوخته اقدام كردند، سپس كودكان را در آن جاي داده و به سرشماري زنان و كودكان پرداخته و كودكان گم شده و فرار كرده را از داخل خارها وبيابان ها يافتند و يا از دست دشمن رهانيدند.



اينان دريافته بودند كه براي حفظ خود و مكتب اسلام بايد رسالت سنگين خويش انجام دهند و به رهنمودهاي امام عمل كنند. از مقدسات دفاع كنند و رسالت عاشورا را باتمام ظرافت و هنر به انجام رسانند .







مروري گذرا بر جايگاه و نقش زن در نهضت عاشورا



حادثة عاشورا، حادثه اي است كه مرد و زن در آن نقش دارند ولي مرد در مدارخودش و زن در مدار خودش .



اباعبدالله اهل بيت را براي رسالتي سترك و ساختن تاريخي عظيم با داشتن نقش مستقيم حركت مي دهد و اين زنان در ابتداي حركت و قبل از عاشورا، عامل مهم درتشجيع و ترغيب خانواده براي دفاع از امر ولايت بودند.



آغاز تاريخ نهضت حسيني از روز وفات پيامبر و آغاز سقيفه بوده است ، پايه اين قيام در روز دوشنبه اي گذارده شد كه گروهي با شعار «منا امير و منكم امير» خلافت اسلامي را به عنوان ارث خود به حساب آوردند و كوشيدند آن را تصاحب كنند.



حضرت زينب 3 تحليل كننده واقعه عاشورا، در عصر همان روز خونين دهم محرم ، در كنار جسد برادر شهيدشان نشسته و فرمودند: «بابي ... بابي من فسطاطه يوم الاثنين فيها؛ جانم فداي تو اي كسي كه خيمه هاي تو را در روز دوشنبه غارت كرده اند.»



امام حسين (ع) مي دانستند كه قيام ايشان عليه يزيديان منجر به كشته شدن همه همراهان مي شود و زنان مي بايست طلايه دار و عهده دار دنبالة نهضت شوندوحقايق را علني كنند و در عين ارزيابي قدرت زور و ميزان سلطه آن ، به افشاگري بپردازند.واين زنان همراه شدند تا حقايق را به نحو احسن بگويند، چون اگر در خانه مي ماندندوزندگي مي كردند، بعد از خبرشهادت نزديكان ، چند روزي گريه و زاري و مسئله همان جاختم مي شد؛ به همين دليل زنان همراه شدند و راه دفاع از ولايت را آموختند وقدم درراه گذاردند.



شيوه فرهنگي (تربيتي ) امام حسين (ع) براي ايجاد آمادگي زنان



امام (ع) از ابتدا با سخنراني ها و خطبه ها وگفت وگوهاي گوناگون با انصار،مهاجرين ، اقوام ،دوستان ، دشمنان ، هدف خويش را بيان كردند و راه را نشان دادند وفرمودند: «من براي اصلاح وضع امت جدم و امر به معروف و نهي از منكر قيام كرده ام ...»و به زنان مي فرمودند: همه مي ميرند و دوام و بقاء از آن خداوند است ». بدينوسيله يادآورمي شدند كه همه رفتني هستند خواه زود يا دير. پس برگزيدن رفتن آگاهانه و ارزشمندبهتر است .







هشدارها



امام (ع) براي تصفيه نا آگاهاني از ناآگاهاني كه همراه كاروان شده بودند و براي هشدار به ناآگاهاني كه اين مسير، را نمي توانند بپيمايند در حين سفر هشدارهاي لازم راجهت : آماده سازي ، آمادگي تدريجي ، ايجاد ثبات تدريجي و پايمردي براي پذيرش سختيهاي سفر و خصوصاً سختيها و مصائب بعد از شهادت مي دادند از جمله :







بيان خواب



من در اين سفر خود را كشته مي بينم - در خواب فرمودند تو نزد من خواهي آمد،



ـ خواب ديدم سگهايي بدنم را قطعه قطعه مي كنند و از همه بيشتر سگي تيره باخالهاي سفيد و سياه مرا بيشتر آزار مي داد.







هشدارهاي كلامي



- خطاب به ام كلثوم : شما بايد كشته مرا به خاك نظاره كنيد ليكن شما را به پرهيزگاري وصبر وصيت مي كنم .



- بني اميه تا جانم را نگيرند مرا فارغ نخواهند گذاشت .



- يا اختاه اسكتي رحمك الله - يا اخيه اسكتي رحمك الله لا تشمتي قوم بنا.







هشدارهاي عملي



به هنگام شنيدن خبرهاي گوناگون در مورد وضعيت نهضت كلمة استرجاع را برزبان جاري مي ساختند، يا مي فرمودند: «لا حول و لا قوه الا بالله ».



بعد از شهادت حضرت مسلم (ع) دختران مسلم را مورد نوازش قرار مي دهند به شيوه غير مستقيم مي فهمانند، كه پدرشان شهيد شده است ؛ اين هشدار خوبي بود به زناني كه متزلزل بودند كه و از ادامه راه وتعقيب هدف بازداشته شوند؛ ولي اگر مانند اهل بيت انتخابي آگاهانه دارند بمانند.



- به كربلا مي رسند؛ حضرت مي فرمايند اين جا سرزمين معهود است . بر خلاف معمول خيمه زنان را در گودالي و در مكان پستي نصب كردند؛ آن چنان كه آنان نتوانند:صحنه جنگ و خونريزي را شاهد باشند، اين نكته هشدار ديگري بود و زنان را به اهميت قضيه ، نيكوتر واقف ساخت . برخي زنان گريستند، برخي خواستار بازگشت به مدينه شدند،گروهي هم در اين ميان ساكت ماندند.



و شب عاشورا نيز تصفيه اي ديگر و كلاس ديگري انجام گرفت . خطبه امام چاره ساز بود، تنها زنان و مرداني ماندند كه قادر بودند پيام شهادت را به ديگران برسانند.



در روز عاشورا نيز تسلي مي دادند و آينده را ترسيم مي كردند و شيوه مقابله باسختي ها را و شيوه عزاداري را آموزش مي دادند.







هدف از هشدارهاي تربيتي ، فرهنگي امام حسين (ع)



تعليم و تربيت تدريجي ، جدا كردن ثابت قدمان از سايرين و ايجاد آمادگي بيشترخصوصاً در زنان ، مقاوم ساختن آنان ،



آموزش شيوة عزاداري ] كه آه و واويلا نكردن ، گريبان چاك ندادن ، سخنان دور ازشأن ومقام خويش نگفتن [ جايگاه و شخصيت و شأن خود را نيكو شناختن و حفظ كردن .







روز عاشورا آخرين پيامها را مي دهند



آمادة مصيبت باشيد، لباس هاي خود را بپوشيد و بدانيد خدا حامي شماست ونجاتتان مي دهد و عاقبت شما را به خير قرار مي دهد ] و به اين وسيله ايجاد اميد و آرامش قلبي مي نمودند كه البته بعضي شيون و بي تابي كردند[.







علت شيون و بي تابي برخي زنان



بي تابي زنان در جريان عاشورا، ناشي از غم از دست دادن همسر و فرزند ونورچشمي نبود بلكه بي تابي از اين جهت است كه :



مريدي مراد خود را از دست مي دهد،



شيون از اينكه با مرگ آن بزرگواران رشته دين از هم مي گسلد، نور شريعت خاموش مي شود، درخت امامت پژمرده مي شود .



در روز عاشورا زنان مراقب بودند، آه و ناله نكنند و به كودكان رسيدگي كنند، زنان مضطرب و افسرده را دريابند و تسلي بدهند تا مانع جهاد و مبارزه مجاهدين نشوند .







بعد از عاشورا ]مراسم استيضاح دستگاه اموي [



اولين مجلس عزاداري توسط حضرت زينب بر روي جسدهاي مطهر شهيدان برگزار گرديد، در مسير حركت به سوي شام ، مدينه و سخنراني هاي بليغ و خطابه هاي آتشين خاندان و اهل بيت عصمت و طهارت و بيان رنج ها، سختي ها، گرسنگي ها،اسارتها، تشنگي ها، قساوت دشمن را به تصوير كشيده كودكان و زنان با مرثيه سرايي ،خون خواري ، وحشي گري خصم ، زدن و كشتن ، سوختن و ويران كردن خيمه ها، بيان تنهايي و بي كسي زنان در آن بيابان پراز دشمن خدانشناس سنگ دل را بيان كردند.تاريخ كربلا با تجلي حضرت زينب از عصر عاشورا آغاز مي شود. حال شريك حسين ،رئيس قافله حسين است . با كمك زنان اهل بيت بذر نهضتي را افشاندند كه هنوز آن بذردر حال رشد، و نمو است و باعث شد، پيام شهادت به گوش مردم برسد. و اين نبود مگر به سبب صبر وتحمل زناني كه به ريسمان اسارت بسته شده و شهدا را پشت سر گذارند. وسرهاي شهدا جلوي نظرشان با وضع غير قابل وصف كه دلها را تكان مي داد و شيوه اي كه حضرت زينب ، ام كلثوم ، فاطمه سكينه بكار بردند و باعث افزايش تحمل زنان وفرزندان شدند كه نه شيون كنند و يقه چاك دهند و نه تصدق قبول كنند و در جلوي خصم زبون ناله و گِله نمايند .



آنان چون كوه استوار بودند و به همراه حضرت زينب 3 با سكوت و سكون واطمينان از آيندة خويش به بيان جنايات پرداختند و اين اطاعت و همراهي زنان باحضرت زينب در تاريخ زبان زد خاص و عام و دوست و دشمن شد. با حاصل رسالت زنان حاضر در روز عاشورا به طور عبارت است از:



1 - حساب اسلام از دستگاه غاصب خلافت جدا شود .



2 - قطع نفوذ ديني باطل امويان و پرده برداري از فريب كاري هاي دستگاه حاكمه .



3 ـ رسوا ساختن دستگاه ظلم و جنايت اموي ، بيان تاريخ كربلا و بيان فرومايگي ها و دنائت هاي بني اميه با حدّت و شدت هر چه بيشتر .



- احياي روح مبارزه ، بين مردم و بيداري افكار و انديشه ها و جذب مردم به معنويت .



5 - ايجاد ارزش هاي اخلاقي جديد و توسعة معارف اصيل اسلامي .









نتيجه



تاريخ عاشورا نشان داد كه زن نيز مي تواند در جهت نيل به والاترين مقام انساني ،هم پاي مردان و شهيدان اسلام ، براي تجديد بناي اسلام و قرآن قيام كند و تربيت والاي انساني خود را به جهانيان بنماياند كه چگونه فرصت ابراز شخصيت و تجلي نفخة الهي راداراست .



آن جا كه حضرت زينب 3 در كاخ يزيد بعد از آن مصيبت هاي بزرگ ، با كمال شجاعت ، اعتماد به نفس واتكال به خداوند مي فرمايد: «ما رايت الا جميلا» عظمت زن نمونه اسلامي را در معرض ديد همگان مي گذارد و اثبات موجوديت و حقانيت خويش رابه نام دخت پيامبر] تنها جايي كه حضرت براي معرفي خود براي حاضران قسي القلب اين لفظ را بكار مي گيرند[ و ادامه دهنده رسالت حسيني قرار مي دهد و به اين وسيله بذرانقلاب حسيني را در جهان هستي مي كارد.



ويژگي عمده زنان عاشورايي ، در نهضت عاشورا بطور خلاصه و فهرست وار عبارت بود از:



زنان سرشار از عاطفه ، احساس ، علاقه مند به زندگي كه در ساية تعليم و تربيت الهي ، توانستند مدير شايسته اي براي هستي خويش باشند وبا تمامي ويژگي ها و علايق زنانگي ، بااولويت قرار دادن اصل تعهد و مسئوليت زندگي ، بدون اضطراب و دغدغة خانواده و قبيله و بهره گيري از دنياي مادي شرف و فضيلت ابدي را براي خويش خريداري كردند و مظهر يك زن مسئول و مبارز در برابر زمان و سرنوشت جامعه شدند.