امام حسين (ع) و عاشورا
مقدمه
آن زمان كه قدم در كوره راه تاريخ مي نهيم ، در اين سيرگاه شاهد قلّه اي به بلنداي تداوم زمانيم ، برفراز اين قله هاي رفيع مهر درخشان بوسه زده و از تلالؤ نور آن تاريخ تابناك گشته .
...و نينوا دشتي است به بلنداي اين قله ها؛
حماسه سرايان در اين مقاله چنين نغمه سرداده اند:
آن زمين كربلا بود و آن زمان عاشورا... آفتاب بر مركب زمين زرين نور سوار وتازيانه به دست گرما بر پشت زمين مي نواخت ، گردة نينوا از ضربت شلاق آفتاب تاول زده بود...
و فرات چون كف از دهان دشت بيرون جهيده و بر اندام آن جريان يافته ... دررگ هاي اين دشت خون سرخ جوشاني جريان داشت كه از خروش آن ، شيعه حيات ابدي مي يافت ، از شاهرگ نينوا خون حسين مي تراويد و در شبكه هاي آن خون هابيليان سلالة رسول اكرم (ص) جوشش داشت .
و زينب اين خون را پيام آور بود...
كربلا بود و حماسه اي به استواري كوهساران ، عاشورا بود و پيامي به لطافت نسيم .
كربلا با خود حماسه خون و شهادت داشت كربلا با خود حماسه استقامت داشت .
و عاشورا اين استقامت را به لطافت عشق آميخته بود و آن هم چه عشقي ؟ عشقي كه از عمق جان 72 انسان عاشق به سوي حق زبانه مي كشيد... و شهادت را بر آنان گوارامي ساخت و اكنون مائيم و كربلا و شمائيد و عاشورا.
زينب وار فرياد مظلوميت سردهيد و ظالم را رسواكنيد كه اگر حسين نمي توان بود... بايد زينب وار پيام آور شد... و خون سرخ حسين (ع) را در تداوم عاشورا، پيام آور بود...
اينك پس از مقدمه به ابعاد زندگي معصوم پنجم ، امام سوم حضرت ابا عبداللهالحسين (ع) مي پردازيم :
نام : حسين (ع)
لقب : سيد الشهدا(ع)
كُنيه : ابا عبدالله(ع)
پدر و مادر: امام علي (ع) و فاطمه 3
زمان و مكان تولد: سوم شعبان سال چهارم هجرت در مدينه منوّره
وزمان و مكان شهادت : عاشوراي سال 61 هجري در كربلا و در سن 57 سالگي
مرقد شريف : كربلاي معلّي ،
دوران زندگي در چهار بخش :
1 - عصر رسول خدا(ص) (حدود هفت سال )؛
2 - دوران زندگي با پدر (حدود سي سال )؛
3 - زندگي با برادرش امام حسن (ع) (حدود ده سال )؛
4 - مدت امامت : (ده سال ) .
امام حسين (ع) در دوران ولادت
آغاز هجرت ، هنوز امام حسين (ع) به دنيا نيامده بود. جبرئيل نزد پيامبر(ص) آمد وعرض كرد:
«اي محمد! خداوند تو را به نوزادي از فاطمه (س ) مژده مي دهد، كه به دنيا مي آيد وامتت بعد از تو او را مي كشند».
پيامبر(ص) از اين خبر نگران شد... بار ديگر جبرئيل نازل گرديد و همين خبر راداد. باز پيامبر(ص) نگران گشت .
جبرئيل به آسمان صعود كرد و سپس بازگشت و عرض كرد:
«اي محمد! پروردگارت سلام مي رساند و مژده مي دهد كه مقام امامت و ولايت رادر ذرّية او قرار دادم ».
پيامبر(ص) از نگراني بيرون آمد و گفت :
«راضي شدم ».
پيامبر(ص) همين مطلب را به فاطمه 3 خبر داد. فاطمه 3 نگران شد. وقتي پيامبر(ص) به فاطمه 3 فرمود:
«خداوند مقام امامت را در ذرّية او قرار مي دهد». فاطمه 3 شاد شد و گفت :«خشنود شدم ».
ولادت امام حسين (ع)
امام حسين (ع) بنابر پاره اي از روايات در روز پنجم شعبان سال چهارم هجرت ، درمدينه ديده به جهان گشود. ولادت آن حضرت را به پيامبر اكرم (ص) خبر دادند، آن حضرت نوزاد را به دست گرفته ، در گوش راستش اذان و در گوش چپش جمله هاي اقامه را
به زبان آورد و نامش را حسين گذاشت ؛ سپس گوسفندي (قوچي ) را به عنوان عقيقه قرباني نمود.
فاطمه زهرا3 به دستور رسول خدا(ص) موي سر حسين (ع) را تراشيد و به اندازة وزن آن ، نقره به فقير صدقه داد.
مطابق بعضي از روايات ، بعد از نماز ظهر، جبرئيل نزد پيامبر(ص) آمد و مژدة ولادت حسين (ع) را به پيامبر(ص) خبر داد. فرمود: الله اكبر.
و نيز روايت شده ؛ جبرئيل به پيامبر(ص) تبريك و تسليت گفت ، تبريك به خاطرولادت حسين (ع) و تسليت به خاطر شهادت جانسوزش .
مقام ارجمند حسن و حسين 8 در نزد پيامبر(ص)
در مورد فضايل امام حسين (ع)، روايات و گفتار بسياري بيان شده كه در اين مقاله به چند روايت اكتفا مي نمايم :
1 - روزي پيامبر(ص) دست حسن و حسين 8 را گرفته و فرمود: «كسي كه من ،اين دو و پدر و مادر اين دو را دوست بدارد؛ در قيامت كنار من خواهد بود».
2 - پيامبر(ص) فرمود: «در روز قيامت ، عرش خدا به تمام زينت ها آراسته مي شود.امام حسن (ع) بالاي يكي از منبرها و امام حسين (ع) بر بالاي منبر ديگر قرار مي گيرند.خداوند عرش را با وجود اين دو بزرگوار مي آرايد، هم چنان كه دو گوشواره ، زن را مي آرايد».
3 - روزي پيامبر(ص) به علي (ع) فرمود:
«سلام ُ اللهِ عَلَيْك َ يا أبا الرَّيْحانَتَيْن ِ، اُوصِيك َ بِرَيْحانَتَي َّ مِن َ الدُّنْيا؛ سلام خدا بر تواي پدر دو دسته گل خوشبو، تو را در دنيا به اين دو دسته گل خوش بوي خودم
]حسن وحسين 8[ سفارش مي كنم ».
محبت پيامبر(ص) به ياران امام حسين (ع)
روزي پيامبر(ص) با جمعي از اصحاب عبور مي كردند. در مسير راه ديدند چند نفركودك با هم بازي مي كنند. پيامبر(ص) كنار يكي از آنها نشسته و به او بسيار محبت كرد وبين دو چشم او را بوسيده ، سپس از آن جا گذشتند. بعضي از حاضران از پيامبر(ص)پرسيدند: «چرا در ميان آن كودكان ، به يكي از آنها همه محبت كرديد؟!».
پيامبر(ص) فرمود: «روزي اين كودك را ديدم با حسين (ع)، بازي مي كند و خاك زيرپاي حسين (ع) را بر مي دارد و به صورتش مي مالد؛ از اين رو كه او پسرم حسين را دوست مي دارد، من نيز او را دوست دارم و جبرئيل به من خبر داد كه اين كودك ، از ياران امام حسين (ع) در حادثه كربلا خواهد شد».
حسين (ع) در عصر خلافت پدرش ، علي (ع)
پس از كشته شدن عثمان ؛ مسلمانان در مدينه ، با حضرت علي (ع) بيعت كردند وآن حضرت زمام امور خلافت را به دست گرفت .
آن حضرت در سراسر اين عصر، با حوادث تلخ روبه رو شد. از جمله سه جنگ يعني : جَمَل ، صفّين و نهروان ، كه هر سه از طرف دشمنان داخلي (ناكثين ، قاسطين ومارقين ) دوران خلافت ايشان رخ داد.
حسين (ع) در تمام اين حوادث ، سايه به ساية پدرش علي (ع) حركت مي كرد.بازويي پرتوان و ياري مهربان براي پدر بود و در امور سياسي ، اجتماعي ، اقتصادي ،قضايي و نظامي در صف اول ياران علي (ع) قرار داشت و شب و روز براي رفع مشكلات گوناگون مردم ، در خدمت پدر، مي كوشيد.
امام حسين (ع) در جنگ جمل ، صفّين و نهروان از رزمندگان پيش تاز و قهرمان سپاه پدرش حضرت علي (ع) بود. او و برادرش حسن (ع) همچون دو بازوي پرتوان براي پدر بودند و چون سربازي جان بر كف ، از حريم پدر دفاع مي كردند.
امير مؤمنان علي (ع) مراقب بود كه به آنها صدمه اي نرسد و هميشه مي فرمود:«براي حفظ نسل رسول خدا(ص)، مراقب آنها باشيد».
ابن ابي الحديد دانشمند معروف اهل تسنّن مي نويسد:
در جنگ هاي بزرگ و همچون جنگ جمل ، حسن و حسين 8 هميشه همراه علي (ع) بودند و در ركابش هماهنگ با هم حمله مي كردند...
حسن و حسين 8 گاهي به پدر عرض مي كردند كه مانگران جان تو هستيم ،شما حمله نكن ، نحن ُ نَكفِيك َ، ما تو را كفايت مي كنيم و به جاي تو به دشمن حمله كرده ،آنها را باز مي داريم ».
حضرت علي (ع) پسرش محمد حنفيه را براي حمله هاي شديد به دشمن تحريك مي كرد. شخصي از آن حضرت پرسيد: چرا محمد حنفيه را آن گونه به ميدان هاي خطرناك جنگ مي فرستي ، ولي در مورد حسن و حسين 8 مراقب حفظ آنهاهستي ؟!
حضرت علي (ع) در پاسخ فرمود:
«لانَّهُما عَيْناي َ، وَمُحَمّدٌ يَداي َ، وَأنا أدْفَع ُ عَن ْ عَيْنِي بِيَدي ؛ زيرا حسن و حسين 8دو چشم من هستند؛ ولي محمد حنفيه دو دست من ، و من به وسيلة دستم از چشمم دفاع مي نمايم ».
بر همين اساس ، علي (ع) در جنگ جمل ، پرچم خود به نام عقاب را به پسرش محمد حنفيه داد و در اين هنگام به حسن و حسين 8 خطاب فرمود:
«اِنّما دَفَعت ُ الرّاية الي أخِيكُما وتَرَكْتُكُما لِمَكانِكُما مِن رَسُول ِ الله(ص)؛ همانا پرچم را به دست برادرتان ]محمد حنفيه [ دادم و به شما ندادم ؛ از اين رو كه شما داراي مقام ارجمندي در نزد رسول خدا(ص) هستيد ]مبادا آسيب ببينيد[».
مقام و عظمت امام حسين (ع)
حضرت علي (ع) در كوفه حكومت مي كرد. يك سال بر اثر خشك سالي ، قحطي شد. مردم به محضر علي (ع) آمده و از او خواستند از درگاه خدا براي آن ها طلب باران كند.علي (ع) به حسين (ع) فرمود: برخيز و از درگاه خدا طلب باران كن ».
حسين (ع) برخاست و پس از حمد و ثنا و صلوات بر پيامبر(ص) عرض كرد: «اي خداوندي كه عطا بخش نيكي ها و فرو فرستندة بركت ها هستي ! باران رحمتت را پياپي برما بباران و آب بارانت را به طور فراوان و شديد و پربار بر همه جا بفرست تا بندگان ضعيفت از آن بهره مند شوند و زمين هاي مرده ، زنده و سرسبز گردند. آمين اي پروردگارجهانيان !».
وقتي كه دعاي حسين (ع) به پايان رسيد، همان دم ، باران فراواني باريدن گرفت ؛به طوري كه يكي از باديه نشينان به محضر علي (ع) آمد و گفت : «ديدم آب باران در ميان گودال ها و نهرها موج مي زد».
نهضت عاشورا
مهم ترين حادثه اي كه در زندگي سراسر با شكوه امام حسين (ع) رخ داد، جانبازي ،فداكاري ، ايثار و شهادت او و فرزندان و يارانش در دشت كربلا و در روز عاشوراي محرم سال 61 هجري بود، كه در تاريخ اسلام از برجستگي و عظمت مخصوصي برخوردار است و همة حوادث ديگر را تحت الشعاع قرارداده و همواره در فراز و نشيب تاريخ ، جاويد وپايدار است و روز به روز بر شكوه آن مي افزايد.
در بررسي و تجزيه تحليل نهضت هميشه جاويد حسين بن علي 8 درعاشوراي خونين كربلا، از قديم ، كتاب ها نوشته شده و بحث هاي دامنه داري به عمل آمده است . در اين مقاله به طور كوتاه به بررسي چند موضوع زير مي پردازم :
1 - تاريخچة آغاز نهضت امام حسين (ع)؛
2 - سه عامل مهم ّ نهضت امام حسين (ع)؛
3 - نگاهي بر نتايج و آثار نهضت امام حسين (ع).
تاريخچة آغاز نهضت امام حسين (ع)
معاويه پسر ابو سفيان در زمان خلافت عثمان ، از استاندارهاي او در شام و نواحي آن جا بود و چون حاكمي قلدر و خودسر حكومت مي كرد و پس از مرگ عثمان كه در سال 36 هجري رخ داد، مردم از هر سو به طرف امير مؤمنان علي (ع) آمدند و با او به عنوان خلافت ، بيعت كردند، ولي دين به دنيا فروشان در حكومت علي (ع) جنگ ها برافروختند.نخست «ناكثين » (بيعت شكنان ) جنگ جَمَل را در بصره پديد آوردند، سپس معاويه وطرفدارانش جنگ صفّين را كه هيجده ماه طول كشيد، به وجود آوردند و سپس خوارج كوردل «جنگ نهروان »را پيش آوردند. سرانجام علي (ع) پس از چهار سال و نه ماه و چندروز خلافت ؛ در 21 رمضان سال 40 هجري به دست يكي از خوارج نهرواني «ابن ملجم ملعون » در محراب عبادت ضربه خورد و همان موجب شهادتش گرديد.
معاويه با قدرت بيشتري به ميدان آمد و با نيرنگ هاي گوناگون و تهديدها وتطميع ها، موجب شد كه امام حسن (ع) صلح پيشنهادي معاويه را ـ كه يك آتش بس موقت بود ـ بپذيرد.
معاويه در حدود چهل سال در شام ، و حدود بيست سال در سراسر جهان اسلام خلافت كرد و سرانجام در نيمة رجب سال 60 هجري از دنيا رفت .
معاويه فرزند ابو سفيان و هند جگرخوار، در اين مدت جنايت هاي بي شماري انجام داد و به نام اسلام بزرگ ترين ضربه ها را بر پيكر اسلام وارد آورد.
در صلح نامه اي كه با امام حسن (ع) امضا كرده بود، پنج شرط وجود داشت :
1 - معاويه طبق قرآن و سنت و روش خلفاي شايسته رفتار كند؛
2 - حسن و حسين 8 آزاد باشند؛
3 - مردم به خصوص شيعيان و دوستان علي و آل علي (ع) آزاد باشند و آزار واذيّت نشوند؛
4 - سب ّ و بدگويي به علي (ع) برداشته شود؛
5 - و معاويه براي خود خليفه و جانشين تعيين ننمايد.
اما وقتي معاويه برگردة مردم سوار شد، چنين گفت :
«شَرَطْت ُ لِلْحَسَن ِ شُرُوطاً وَكُلّها تَحْت َ رِجْلِي ؛ به شرايطي كه با حسن (ع) تعهدكردم ، همة آنها زير پايم است ».
يكي از كارهاي زشت او اين بود كه در زمانش ، از مردم براي يزيد بيعت گرفت وبراي اولين بار بدعت «ولي عهدي » را به داخل اسلام آورد و براي اين كار به حجازمسافرت كرد و مخالفان را سخت تهديد نمود و با انواع نيرنگ ها، ولي عهدي يزيد را درظاهر تثبيت نمود.
حتي بعضي ها مي نويسند: يكي از مخالفان ، عائشه بود. معاويه با نقشة شيطاني عجيبي اواخر شب ، عائشه را به چاه انداخته ، او را كشت . ولي وانمودكرد كه او خودش به چاه افتاده است .
به قول حكيم سنايي شاعر معروف اهل سنت :
عاقبت هم به دست آن ياغي شد شهيد و به كشتش آن طاغي
آن كه با جفت مصطفي زين سان بد كند مرو را تومرد مخوان
افرادي مانند امام حسين (ع) شديداً با پيشنهاد ولايت عهدي يزيد مخالفت كردند. و نيز عبدالله بن عمرو عبدالله بن زبير و عبدالرحمن بن ابو بكر جزء مخالفان بودند.
پيام عاشورا در كلام امام حسين (ع)
«من مي خواهم امر به معروف و نهي از منكر و بر سنت جدم (ص) و پدرم علي بن ابي طالب (ع) قدم بردارم . همانا سنت پيامبر مرده و بدعت زنده شده است ، پس اگر گوش به سخنم باشيد، راه هدايت را به شما مي نمايانم . نه ، به خدا قسم ! هرگز دست ذلت وخواري بدستشان نمي دهم و مانند بردگان فرار نمي كنم . يزيد مردي شراب خوار و قاتل انسان هاي بي گناه و متجاهر به فسق و تباهي است و شخصي مانند من هرگز با شخصي مانند او بيعت نمي كند. واي به حال اسلام اگر امت گرفتار فرمانروايي همچون يزيد باشد.بارالها، من كار خير و معروف را دوست دارم و از بدي و كار و شر بيزارم . از تو مي خواهم براي من آن را برگزيني كه مورد رضايت تو و رسولت باشد. اگر در دنيا هيچ جا و مكان امني نباشد، من هرگز با يزيد بن معاويه بيعت نمي كنم . رضاي خدا در خشنودي و رضايت ما اهل بيت است . و ما بر بلايش صبر مي كنيم و پاداش صابران به نحو كامل به مامي دهد. به خدا قسم ! هرگز پستي و ذلت را براي خويشتن نمي پذيرم .
هر كه مايل است خونش را در راه ما بريزد و خود را براي ديدار خدا آماده كرده است ، پس با ما در اين سفر همراه گردد.
اي اصحابم ! مرگ نيست جز پلي كه شما را از بدبختي و گرفتاري برهاند و به بهشت هاي گسترده و نعمت هاي جاويدان برساند.
اي اصحاب گرامي ام ! اين بهشت است كه در درهايش بر روي شما گشوده شد ورودهايش به هم پيوسته و ميوه هايش رسيده است . پس از دين خدا و دين رسولش حمايت كنيد.
من نه از روي تكبر و نه براي خوش گذراني قيام كردم و من نه مفسدم و نه ستمگر، بلكه فقط به خاطر خيرخواهي در امت ِ جدّم ، قيام كردم .
ما اهل بيت محمد(ص) سزاوارتر به ولايت اين امر هستيم ، از اين ادعا كنندگان امري كه در خور آنان نيست .
اي مردم ! همانا دنيا پشت كرده و رو به نهايت گذارده و همانا آخرت با خوشي وخرمي فرا رسيده است .
آيا نمي بينيد كه حق كنار گذارده شده و از باطل نهي نمي شود، جا دارد كه مؤمن به لقاي پروردگارش مشتاق گردد.
مردم بردگان دنيايند و دين جز بازيچه اي بر زبانشان نيست ... پس هرگاه باحوادث آزمايش شدند، دين داران بسيار اندك خواهند بود.
من مرگ را ]در راه حق [ جز سعادت و زندگي در پرتو ظالمان را جز بدبختي نمي بينم .
به خدا قسم ! پس از اين ، زمان اندكي به اندازة زمان سوار شدن بر اسب نخواهيدماند، تا اين كه آسياب به گردش درآيد و شما را در تنگناي محور خويش خردكند.
مرگ مانند گردن بند در گردن دختران ، بني آدم را فرا گرفته است . و اشتياق من به ديدار نياكانم ، مانند اشتياق يعقوب به يوسف است ]آمادة مرگ در راه خدايم [.
همانا زنا زاده فرزند زنازاده ، ما را مخير كرده است بين دو امر: يا شمشير بكشيم ويا ذلت را برگزينيم و هيهات ! كه ما ذلت را براي خود برگزينيم .
اي اصحابم ! خداي تعالي در اين روز ]عاشورا[ اجازه داده است كه من و شماها
كشته شويم . پس بر شما باد! به صبر كردن و با دشمنان كارزار نمودن .
امام نيست جز آن كس كه به كتاب خدا حكم كند و به عدالت به پاخيزد و به دين حق متدين باشد و خود را در آنچه مربوط به خدا است ، نگه داري كند.
گر شما را به جهان ديني و آييني نيست لا اقل مردم آزاده به دنيا باشيد»
پيام عاشورا از كلام امام خميني ؛
«ما هر چه داريم از محرم است .
زنده نگه داشتن عاشورا، يك مسئلة بسيار مهم سياسي عبادي است .
عاشورا را زنده نگه داريد كه با نگه داشتن عاشورا، كشور شما آسيب نخواهد ديد.
اگر سيد الشهدا(ع) نبود، اين نهضت هم پيش نمي رفت . سيد الشهدا(ع) همه جاهست : «كل ارض كربلا»؛ همه جا محضر سيد الشهدا(ع) است ».
اگر بخواهيد نهضت شما محفوظ بماند، بايد اين سنت ها را حفظ كنيد.
روضة سيد الشهدا، براي حفظ مكتب سيد الشهدا(ع) است ، آن كساني كه مي گويند روضة سيد الشهدا(ع) را نخوانيد، اصلاً نمي فهمند مكتب سيد الشهدا(ع) چه بوده و نمي دانند يعني چه ، نمي دانند اين گريه ها و اين روضه ها حفظ كرد، مكتب را.
كربلا كاخ ستمگران را با خون در هم كوبيد و كربلاي ما، كاخ سلطنت شيطاني رافرو ريخت .»
پيام عاشورا از كلام مقام معظم رهبري (دام ظله العالي )
به نظر من امروز اين پيام عاشورا، از ديگر درس ها و پيام هاي عاشورا براي مافوري تر است . ما بايد بفهميم چه بلايي بر سر آن جامعه آمده كه سر حسين بن علي (ع)نوة رسول گرامي اسلام و فرزند خليفة بر حق مسلمين علي بن ابي طالب (ع) در همان
شهري كه پدر او بر مسند خلافت مي نشسته است ، گردانده شد و آب از آب هم تكان نخورد. بايد ببينيم ، چگونه از همان شهر افرادي آمدند به كربلا و او و اصحابش را با لب تشنه به شهادت رساندند و حرم امير المؤمنين (ع) را به اسارت گرفتند. حرف در اين زمينه زياد است . من در پاسخ به اين سؤال ، يك آيه از قرآن را مطرح مي كنم . قرآن جواب ما راداده است . قرآن درد و بيماري را به مسلمين معرفي مي كند. آن آيه اين است كه مي فرمايد:
«فَخَلَف مِن ْ بَعْدِهِم خَلَف ٌ أضاعُوا الصّلوة واتّبعوا الشَّهَوات فَسَوف َ يَلقون غَيّاً».
دو عامل ، عوامل اصلي اين گمراهي و انحراف عمومي است : يكي دور شدن از ذكرخدا كه مظهر آن صلوة و نماز است ؛ يعني فراموش كردن خدا و معنويت و جدا كردن حساب معنويت از زندگي و فراموش كردن توجه و ذكر و دعا و توسل و طلب توفيق ازخداي متعال و توكل بر خدا، و كنار گذاشتن محاسبات خدايي از زندگي ، و عامل دوم «اتبعوا الشهوات » است ، يعني دنبال شهوت راني ها و هوسها و در يك جمله دنياطلبي رفتن و به فكر جمع آوري ثروت و مال بودن و التذاذ و به دام شهوت دنيا افتادن و اصل دانستن اينها و فراموشي آرمان ها.
اين درد اساسي و بزرگ است و ما هم ممكن است به اين درد دچار بشويم .
عاشورا غير از درس ، يك صحنة عبرت است .
عاشورا از اين جهت ، كمال اهميت را دارد كه فداكاري و از خودگذشتگي كه در اين قضيه انجام گرفت ، يك فداكاري و از خودگذشتگي استثنايي بود.
امام حسين (ع) و نماز
در روايت آمده است :
هنگامي ظهر فرا رسيد (دو سپاه آماده شدند كه به امامت امام حسين (ع) نمازجماعت بخوانند). امام حسين (ع) به فرزندش امام سجاد و يا حضرت علي اكبر8فرمود: اذان و اقامه بگو. وي اذان و اقامه گفت و سپس نماز خواندند.
در ظهر روز عاشورا، هنگامي كه «ابو ثمامه صيداوي » وقت نماز را به ياد امام حسين (ع) آورد، امام در حق او دعا كرد و فرمود: نماز را به يادم آوردي ، خدا تو را ازنمازگزاران يادآور قراردهد.
در عصر تاسوعا، حسين (ع) به برادرش عباس (ع) فرمود:
«اگر بتواني كه لشگر دشمن را برگرداني و امروز جنگ نشود، چنين كن تا مگرامشب براي پروردگارمان نماز بخوانيم ؛ زيرا او مي داند كه من نماز و تلاوت قرآن را دوست دارم .»
سفارش امام حسين (ع) به نماز شب
امام حسين (ع) هنگام وداع در روز عاشورا به زينب كبري 3 فرمود: «اي زينب ،خواهرم ! در نماز شب مرا فراموش مكن .»
نماز روز عاشورا
بسياري از ياران با وفاي شهيد كربلا، امام حسين (ع)، به خاك و خون غلتيده و به شرف شهادت نائل آمده بودند. «ابو ثمامه صيداوي » - يكي از فداكاران و ياوران امام حسين (ع) - متوجه شد كه وقت نماز ظهر فرا رسيده است . بي درنگ به حضور امام حسين (ع) شتافت و گفت :
«يا ابا عبدالله! جانم فدايت باد، مي بينم كه اين دشمنان بي دين ، دست به نبردي سخت زده اند، اما به خدا سوگند! من نمي گذارم تو كشته شوي ، مگر اين كه پيش از تو به خون درغلتم . اينك دوست دارم ، كه اين آخرين نماز ظهر را با شما به جاي آورم ».
امام حسين (ع) سر بر آسمان بلند كرد و چون ديد هنگام نماز فرا رسيده ، فرمود:
«اي ابو ثمامه ! از نماز ياد كردي ، خداوند تو را در صف نمازگزاران قرار دهد. سپس فرمود: از اين گروه بخواه تا دست از جنگ بردارند، زيرا ما مي خواهيم اقامة نماز كنيم ». دراين هنگام يكي از سربازان سپاه يزيد، با صداي بلند و گستاخانه و بي شرمانه فرياد برآورد:«نماز شما مقبول درگاه خداوند نيست !».
«زهير بن قين » و «سعيد بن عبدالله» كه چنين ديدند، پيش روي حضرت ايستادند، تا امام بتواند نماز ظهر را به جا آورد. آن دو بزرگوار وجود خود را سپر تيرها ونيزه ها ساختند و امام حسين (ع) در آن هنگامة خون و شمشير، با تعداد اندكي كه از ياران بي نظيرش باقي مانده بود، به اقامة نماز خوف پرداخت .
مناجات امام حسين (ع) در شب عاشورا
در شب عاشورا، ياران فداكار امام حسين (ع) هر كدام با يك زباني وفاداري خود رااعلام كردند. يكي از ياران ، محمد بن بشر حضرمي بود. تازه به او خبر رسيده بود كه پسرت در مرز به دست كافران اسير شده است . محمد گفت : «خودم و پسرم را در راه خدا به حساب مي آورم ، من دوست ندارم كه پسرم در تنگنا باشد و من بعد از او باقي بمانم ».
امام حسين (ع) سخن او را شنيد به او فرمود: «خدا تو را رحمت كند بيعتم را از توبرداشتم تو آزاد هستي برو در مورد آزاد سازي پسرت تلاش كن ».
محمد گفت : «درندگان مرا بدرند و زنده بخورند، اگر بخواهم از تو جدا گردم ». امام حسين (ع) پنج لباس يماني كه قيمت آنها هزار دينار بود به او داد و فرمود:
اينها را به پسر ديگر خود بده ، تا او به عنوان فديه آنها را ببرد و به كفّار بدهد وبرادرش را از اسارت آزاد سازد.
در شب عاشورا حسين و يارانش به راز و نياز و مناجات با خداوند پرداختند. بعضي در ركوع و برخي در سجده و عده اي ايستاده و نشسته بودند و زمزمه اي مانند صداي زنبور
داشتند، 32 نفر از سپاه دشمن وقتي كه اين حالت را از آنها ديدند تحت تأثير قرار گرفته وبه آنها پيوستند.
اسرار عاشورا
عبدالله بن فضيل از امام صادق (ع) مي پرسد: اي فرزند رسول خدا! چگونه است كه روز عاشورا بزرگ ترين روز مصيبت و حزن و اندوه و گريه است و حتي از روز وفات پيامبر و حضرت زهرا و امير المؤمنين و امام مجتبي : نيز مصيبتش افزون تر است فرمود:
روز حسين بالاترين مصيبت را بر تمام روزهاي سال دارد، زيرا پنج تن اهل كساگرامي ترين انسان ها نزد خدا بودند، روزي كه پيامبر از دنيا رفت ، وجود امير المؤمنين (ع) وفاطمة زهرا و حسنين (ع) براي مردم ماية عزا و تسلاّي خاطر بود، پس روزي كه فاطمه 3 از دينا رفت وجود آن سه بزرگوار براي مردم تسليّت بود و روزي كه اميرالمؤمنين (ع) از دنيا رفت وجود حسنين ماية تسلاّي خاطره ها بود و روزي كه مجتبي ازدنيا رفت ، وجود حسين (ع) ماية عزا و تسليّت بود، ولي هنگامي كه حسين (ع) به شهادت رسيد، هيچ يك از اهل كسا باقي نمانده بود كه براي مردم ماية تسلي خاطرها باشد، لذا ازدنيا رفتن حسين (ع) مانند از دنيا رفتن اهل كسا بود چنانچه وجودش مانند وجود
همه شان بود.
فرارسيدن محرم
امام باقر(ع) فرمود: هنگامي كه ماه محرم مي رسيد، پدرم ـ سلام الله عليه ـ هرگزخندان ديده نمي شد و اندوه بر او مستولي مي گشت تا ده روز مي گذشت ، پس وقتي روزعاشورا مي رسيد، آن روز، مصيبت و گريه و غم و حزنش بود.
عاشورا، روز غم
اما رضا(ع) فرمود: هر كس كه عاشورا، روز مصيبت و اندوه و گريه اش باشد؛خداوند، روز قيامت را براي او روز شادي و سرور قرار مي دهد.
اسرار روز عاشورا
موسي كليم (ع) در كوه طور در مناجات خود در پيشگاه خداوند متعال عرضه داشت :
«خدايا! چرا امت پيامبر خاتم را بر ساير امت ها برتري بخشيده اي .
ندا رسيد به دليل ِ ده خصلتي كه در آنها وجود دارد.
موسي كليم (ع) گفت : خدايا آن ده خصلت كدامند، تا به بني اسرائيل تذكر بدهم تاآنها را انجام دهند.
ندا رسيد آن ده خصلت عبارتند از:
1 - نماز؛ 2 - زكات ؛ 3 - حج ؛ 4 - جهاد؛ 5 - نماز جمعه ؛ 6 - نماز جماعت ؛(ع)-قرآن ؛ 8 - دانش ؛ 9 - روزه ؛ 10 - عاشورا.
موسي كليم (ع) عرضه داشت عاشورا چيست ؟ خداوند متعال فرمود: عاشورا همان روز گريه كردن و شبيه گريه كنندگان بودن براي نوة محمد(ص) و خواندن مراثي و اقامة ماتم بر مصيبت فرزند مصطفي است .
اي موسي ! كسي نيست كه در اين روز اشك بريزد و يا در شمار عزاداران باشد، مگرآن كه بهشت را براي او منظور مي دارم و كسي در اين روز مالي را در اين راه خرج نمي كند،جز آن كه بركتي در مال او مقرر مي دارم و در برابر هر درهمي ، هفتاد درهم به او خواهم داد
و بهشت را جاي او گردانم و مورد عفو و غفران خويش قرار دهم . به عزت و جلال خودم سوگند! كه هيچ زني يا مردي نيست كه در روز عاشورا اشكي خالصانه بريزد، جز آن كه پاداش صد شهيد را به او عطا خواهم كرد.»
امام رضا(ع) فرمود:
«به راستي محرم ماهي است كه مردمان عهد جاهليت جنگ و خون ريزي را درآن حرام مي شمردند، ليكن خون هاي ما را در اين ماه حلال شمردند، و حرمت ما راشكستند و فرزندان و زنان را به اسارت كشيدند و آتش در خيمه هاي ما افروختند و آنچه در آنها زاد و توشه داشتيم به يغما بردند و حرمت رسول الله(ص) را در امر ما نگاه نداشتند.»
تعطيل كار در عاشورا
امام رضا(ع) فرمودند: كسي كه در روز عاشورا دست از كسب و كار بكشد؛ خداوند،حوايج دنيا و آخرت وي را برآورد و كسي كه روز عاشورا در ماتم و عزا به سر ببرد؛ خداوندمتعال روز قيامت را روز شادي و سرور قرار دهد و با ديدار ما، در بهشت ، چشم او را روشن گرداند ]و افزود[ كسي كه روز عاشورا را روز بركت بنامد و به عنوان عيدي چيزي را به منزل ببرد، خدا آن را بر او مبارك نگرداند و در قيامت با يزيد و عبيدالله و عمر سعد محشور شودو در «اسفل السافلين » جهنم درافتد.
دستور عملي روز عاشورا
امام باقر(ع) فرمودند:
بر مؤمنان لازم است روز عاشورا را در ماتم به سر برند و به يك ديگر كه رسيدندبگويند: «عَظّم َ اللهُ اُجُورَنا واُجُورَكُم بمصابنا بالحسين وجعلنا وايّاكم من الطّالبين بثاره مع وليّه المهدي من آل محمّد».
خداوندا! همه ما را از دوستداران واقعي آن امام شهيد امر به معروف و نهي از منكردر دنيا و آخرت قرار ده و مارا از شفاعت آن امام همام محروم مفرما.
علي شريعتي