از زمان خلقت آدم ابوالبشر تاكنون همواره دو جريان حقّ و باطل به موازات هم پيش رفته و كره خاك هيچ گاه از مصاف اين دو جريان خالي نبوده است. پيروان هر يك از حق مداران گذشته، همواره بسترسازان حق گرايان آينده بوده اند و حق گرايان آينده تداوم بخشان راه حق پرستان گذشته. وضعيت باطل پيشه گان و دورافتادگان از صراط مستقيم نيز بر همين منوال بوده است.



در اين ميان ارتباط حجتهاي الهي در تداوم بخشيدن به مسير صحيح هدايت و سعادت بشر بسيار عميق تر و محكم تر بوده است؛ چرا كه هر نبيّ و وليّ الهي با در نظر گرفتن شرايط عصري كه در آن به سر مي برد راه انبيا و اولياي الهي پيش از خود را تداوم مي بخشد. به عبارت ديگر همه انبيا و اولياي الهي چراغهاي نوراني هدايتند؛ منتهي هر كدام متناسب با شرايط زماني و مكاني خود به نور افشاني مي پردازند.



در فرهنگ اسلامي ائمه اطهار (ع) به عنوان جانشينان پيامبر اسلام (ص) همگي نور واحدند و هدف مشتركي را دنبال مي كنند. وجود هر يك از آنان همانند يك مشعل روشن يا عَلَم سرافراز، مسير صحيح و كامل هدايت را به بندگان خدا نشان مي دهند و آنان را از گرفتار شدن به ضلالت و گمراهي باز مي دارند. با اين همه ارتباط و پيوستگي بعضي از آنها با همديگر از ويژگي و خصوصيتي برخوردار است كه از بررسي اين گونه از پيوندها مي توان با مراحل گوناگون چگونگي تداوم مبارزه حقّ و باطل و سرنوشت نهايي اين مبارزات و همينطور با بخشي از ريزه كاريهاي دقيق سنتهاي الهي و روند تحقق نهايي اهداف حياتبخش انبيا و اولياي الهي آشنا شد.



بدون ترديد پيوستگي و ارتباط امام حسين (ع) با آخرين حجت الهي حضرت بقية اللّه (ع) بسيار بارز و در خور تعمّق است؛ چرا كه با بررسي ابعاد مختلف پيوند اين دو حجّت الهي به خوبي چگونگي فراهم شدن بستر حاكميّت احكام و ارزشهاي الهي در سرتاسر عالم مشخص مي شود. اين نوشته در پي آن است كه برخي از پيوستگيهاي حضرت سيدالشهداء(ع) با موعود بزرگ جهاني حضرت مهدي (ع) را روشن سازد.



الف) امام مهدي (ع) از تبار امام حسين(ع)



در مجموعه روايات منقول از پيامبراكرم(ص) و ائمه اطهار(ع) بارها تصريح شده است كه منجي عالم بشريت حضرت مهدي(ع) از نسل امام حسين(ع) است. از جمله روايت شده است كه پيامبراكرم(ص) در يكي از روزهاي آخر عمر مباركشان در حالي كه دست شان را به شانه امام حسين(ع) گذاشته بودند خطاب به دختر بزرگوارشان حضرت زهرا(ع) فرمودند:



مهدي اين امت از نسل اين فرزندم است. دنيا به پايان نخواهد رسيد مگر اين كه مردي از اولاد حسين(ع) قيام كرده جهان را باعدل و داد پر سازد...1



ايشان در جاي ديگر در ضمن معرفي ائمه اطهار(ع) مي فرمايند:



امامان بعد از من دوازده نفرند كه نُه نفر از آنها از تبار فرزندم حسين(ع) است كه نهمين نفرشان قائم است اين دوازده تن اهل بيت و عترت من هستند. گوشت آنها گوشت من و خون آنها از خون من است.2



امير مؤمنان علي بن ابي طالب(ع) روزي به حضرت اباعبداللّه (ع) فرمودند:



نهمين فرزند تو اي حسين، قائم آل محمّد(ص) است او دين خدا را آشكار ساخته وعدالت را در سرتاسر زمين حاكميّت خواهد بخشيد...3



در اين باره خود امام حسين(ع) نيز مي فرمايند:



نهمين فرزند من، قائم به حقّ است خداوند به وسيله او زمين مرده را دوباره زنده خواهد ساخت و دين را حاكميّت خواهد بخشيد. او حق را برخلاف ميل مشركان و دشمنان احقاق خواهد كرد.4



ب) تحقق اهداف عاشورا با قيام مهدي (ع)



امام حسين(ع) با هدف زنده ساختن احكام قرآن و سنّت پيامبر اكرم (ص) و از بين بردن بدعتهايي كه در نتيجه حاكميت بني اميّه در دين ايجاد شده بود قيام كردند و در طول مسير مدينه تا كربلا ضمن اشاره به انگيزه قيام شان فرمودند:



من به منظور ايجاد اصلاح در امّت جدم رسول خدا (ص) قيام كرده ام مي خواهم امر به معروف و نهي از منكر كنم و به همان سيره و شيوه مرسوم جدّم پيامبراكرم(ص) و پدرم علي بن ابي طالب(ع) عمل مي كنم.5



آن حضرت در نامه اي به بزرگان قبايل بصره تصريح مي كنند:



من شما را به كتاب خدا و سنّت پيامبرش دعوت مي كنم. در شرايطي كه اكنون ما زندگي مي كنيم سنت رسول خدا(ص) از بين رفته و به جاي آن بدعت و احكام و ارزشهاي غير اسلامي نشسته است مرا بپذيريد و به ياري من برخيزيد. شما را به راه ارشاد و رستگاري هدايت خواهم كرد.6



از مجموعه اين گونه ازسخنان امام حسين (ع) اهداف والاي نهضت عاشورا به خوبي روشن مي شود كه احياي قرآن، احياي سنت نبوي و سيره علوي، از بين بردن كج رويها، حاكم ساختن حق، حاكميّت بخشيدن به حق پرستان، از بين بردن سلطه استبدادي حكومت ستمگران، تأمين قسط و عدل در عرصه هاي اجتماعي و اقتصادي و... از جمله آنهاست.



از طرف ديگر وقتي اهداف قيام منجي عالم بشريت و ويژگيهاي حكومت جهاني آن حضرت را مورد بررسي قرار مي دهيم همين اهداف و انگيزه ها حتي با تعابير مشابه با تعابير به كار رفته در مورد نهضت حسيني قابل مشاهده است.



حضرت علي بن ابيطالب(ع) در توصيف سيره حكومتي امام مهدي(ع) مي فرمايند:



هنگامي كه ديگران هواي نفس را بر هدايت مقدم بدارند او [مهدي موعود (ع)] اميال نفساني را به هدايت بر مي گرداند و در شرايطي كه ديگران قرآن را با رأي خود تفسير و تأويل خواهند كرد او آراء و عقايد را به قرآن باز مي گرداند. او به مردم نشان خواهد داد كه چگونه مي توان به سيره نيكوي عدالت رفتار كرد و او تعاليم فراموش شده قرآن و سيره نبوي را زنده خواهد ساخت.7



امام باقر(ع) در روايتي مي فرمايند:



قائم آل محمّد(ص) مردم را به سوي كتاب خدا، سنّت پيامبر(ص) و ولايت علي بن ابي طالب (ع) و بيزاري از دشمنان آنان دعوت خواهد كرد.8



امام صادق (ع) مي فرمايند:



حضرت مهدي(ع) تمام بدعتهاي ايجاد شده در دين را در سرتاسر جهان از بين خواهد برد و در مقابل، تك تك سنتهاي نبوي را به اجرا در خواهد آورد.9



آن حضرت در جاي ديگر ضمن تصريح به اين حقيقت كه امام مهدي(ع) بر طبق سيره و روش رسول اكرم(ص) عمل خواهد كرد؛ درباره اصلاحات انجام شده توسط آن حضرت چنين مي فرمايد:



قائم آل محمّد(ص) به همان شيوه اي كه پيامبر اكرم(ص) رفتار مي كردند رفتار خواهد كرد آنچه از نشانه و ارزشها و شيوه هاي جاهليت كه باقي مانده اند از ميان برمي دارد و پس از ريشه كن كردن بدعتها احكام اسلام را از نو حاكميّت مي بخشد.10



امام صادق(ع) در زمينه نوع قضاوت و داوري و برخورد آن حضرت با ظلم و ستم نيز مي فرمايند:



چون قائم ما قيام كنند در بين مردم به عدالت داوري خواهند كرد و در زمان او بساط ستم و بيداد از روي زمين جمع خواهد شد و راهها امن شده... و هر صاحب حقّي به حقّ خود دست خواهد يافت و احكام و ارزشهاي حيات بخش ديني در سرتاسر جامعه حاكميّت پيدا خواهد كرد.11



نتيجه آن كه علاوه بر مشترك بودن اهداف نهضت عاشورا با قيام امام مهدي(ع) در زمان حكومت جهاني حضرت ولي عصر (ع) بذرها و نهالهاي غرس شده در جريان قيام كربلا به بار خواهد نشست و به بركت آن، جهان پر از عدل و داد خواهد شد و تمام اهداف انبياي الهي از آدم تا خاتم تحقق خواهد يافت و بشر طعم واقعي صلح و امنيّت و سعادت را خواهد چشيد.



ج) مهدي(ع) منتقم خون امام حسين(ع)



يكي از القاب حضرت مهدي(ع) منتقم است. در توضيح علّت برگزيده شدن اين لقب بر آن حضرت مطالب زيادي در سخنان اهل بيت(ع) وارد شده است. از جمله در روايتي كه از امام محمّدباقر(ع) نقل شده، وقتي از آن حضرت سؤال مي كنند كه چرا فقط به آخرين حجّت الهي قائم گفته مي شود؟ آن حضرت در پاسخ مي فرمايند:



چون در آن ساعتي كه دشمنان، جدّم امام حسين(ع) را به قتل رساندند فرشتگان با ناراحتي در حالي كه ناله سرداده بودند عرض كردند پروردگارا! آيا از كساني كه برگزيده و فرزند برگزيده تو را ناجوانمردانه شهيد كردند در مي گذري؟ در جواب آنها خداوند به آنان وحي فرستاد كه: اي فرشتگان من! سوگند به عزّت و جلالم از آنان انتقام خواهم گرفت هرچند بعد از مدّت زمان زيادي. آن گاه خداوند متعال نور و شبح فرزندان امام حسين(ع) را به آنان نشان داد و پس از اشاره به يكي از آنان كه در حال قيام بود فرمود: با اين قائم از دشمنان حسين(ع) انتقام خواهم گرفت.12



در تفسير آيه «وَمَنْ قُتِلَ مظلوماً فقد جَعَلْنا لِوَليّه سلطاناً...؛ هر كس مظلومانه كشته شود ما براي ولي او تسلطي بر ظالم قرار مي دهيم»...13 از امام صادق (ع) روايت شده است كه:



مراد از مظلوم در اين آيه، حضرت امام حسين(ع) است كه مظلوم كشته شد و منظور «جَعَلنا لِوَليِّه سلطانا» امام مهدي(ع) است14



امام باقر(ع) نيز تصريح مي كنند:



ما اولياي دم امام حسين(ع) هستيم. هنگامي كه قائم ماقيام كنند پي گيري خون امام حسين(ع) خواهد كرد.15



در دعاي ندبه نيز به اين حقيقت با اين تعبير تصريح شده است:



أينَ الطالِبُ بِدَمِ المَقتولِ بِكَربَلا.



كجاست آن عزيزي كه پس از ظهورش خون شهيد مظلوم كربلا را از دشمنان باز پس خواهد گرفت...16



همچنين روايت شده است كه حضرت مهدي(ع) پس از ظهور بين ركن و مقام براي مردم خطبه خواهد خواند و در مهم ترين قسمت خطبه به صورت مكرر با نهايت اندوه و تأثر شهادت مظلومانه امام حسين(ع) را مورد اشاره قرار خواهد داد از جمله خواهد فرمود:



اي مردم جهان! منم امام قائم. منم شمشير انتقام الهي كه همه ستمگران را به سزاي اعمالشان خواهم رساند و حقّ مظلومان را از آنها پس خواهم گرفت. اي اهل عالم! جدّم حسين بن علي(ع) را تشنه به شهادت رساندند و بدن مبارك او را عريان در روي خاكها رها كردند. دشمنان از روي كينه توزي جدم حسين(ع) را ناجوانمردانه كشتند...17



در حقيقت با اين گونه از عبارات نويد انتقام خون به ناحق ريخته امام حسين(ع) را به جهانيان خبر مي دهد...



و هم چنين به دلالت روايات فراواني شعار ياران امام مهدي(ع) پس از ظهور اين جمله بسيار الهام بخش است:



يالثارات الحُسَين(ع)18.



اي بازخواست كنندگان خون حسين(ع).



اين جمله اشاره به اين معنا دارد كه هنگام انتقام خون پاك امام حسين(ع) فرارسيده است كساني كه مي خواهند از دشمنان آن حضرت انتقام خون به ناحقّ ريخته حجّت الهي را بگيرند مهيا شوند.



د) مهدي(ع) هميشه به ياد حسين(ع)



از آنجا كه امام حسين(ع) با تمام وجود همه توانمنديها و سرمايه هاي خود را ايثار كرد تا اسلام را از خطر اساسي برهاند؛ آخرين حجت الهي نيز تصريح دارند كه همواره به ياد ايثارگري و فداكاريهاي آن حضرت هستند و شب و روز با يادآوري مصيبتهايي كه بر ايشان روا داشته شد خون گريه مي كنند.



در بخشي از زيارت «ناحيه مقدسه» در اين باره مي خوانيم:



...اگر روزگار وقت زندگي مرا از تو [اي حسين(ع) [به تأخير انداخت و ياري و نصرت تو در كربلا در روز عاشورا نصيب من نشد، اينك من هر آينه صبح و شام به ياد مصيبتهاي تو ندبه مي كنم و به جاي اشك بر تو خون گريه مي كنم...



بدون ترديد اين قبيل از تعابير نهايت محبّت و دلبستگي حضرت مهدي(ع) رابه سيّد الشهداء (ع) نشان مي دهد و ضرورت زنده نگه داشتن خاطره اباعبداللّه (ع) از جمله از طريق عزاداري براي آن حضرت را مورد تأكيد قرار داده و عمق فاجعه كربلا و جنايت بني اميه به اسلام و انسانيت را افشا مي كند.



حتي اين به ياد امام حسين(ع) بودن در عملكرد ساير ائمه اطهار(ع) نيز به چشم مي خورد؛ يعني آنها نيز در مواقع اشاره به فداكاريها و مظلوميتهاي امام حسين(ع) به گونه اي موضوع امام مهدي (ع) را مورد تأكيد قرار داده اند به عنوان مثال در دعاي ندبه امام صادق(ع) ياد سيّد الشهداء (ع) به همراه امام مهدي(ع) گرامي داشته شده است. در حقيقت شكايت شهادت جانگداز حضرت امام حسين(ع) به ساحت مقدّس حضرت بقية اللّه(ع) شده است ودرخواست مي شود كه به عنايت خداوند متعال هر چه زودتر زمينه ظهور فراهم شود بلكه هر چه زودتر مهدي موعود(ع) ظهور نموده انتقام خون آن حضرت را از دشمنان بگيرند...و حتي به پيروان اهل بيت(ع) توصيه مي شود كه در شب ميلاد امام عصر (عج) از زيارت امام حسين(ع) غافل نشوند.



البتّه اين موضوع به همين صورت در مورد امام حسين(ع) نيز مطرح است؛ يعني حضرت اباعبداللّه حسين(ع) نيز همواره به ياد مهدي موعود بوده اند. در دعاي روز ولادت امام حسين (ع) از امام مهدي (ع) ياد مي شود و در روز عاشورا و در زيارت عاشورا نام و ياد مهدي(ع) تسلي بخش قلب سوزان شيفتگان اهل بيت(ع) است.



مجموعه اين برنامه هاي حساب شده، پيوند عاشورا و امام حسين(ع) را با قيام جهاني امام مهدي(ع) هر چه بيشتر روشن مي سازند.



گذشته از همه آنچه بيان شد، طبق روايات بسياري كه از حضرات معصومين(ع) نقل شده است در بسياري از مسائل جزئي نيز امام مهدي (ع) با امام حسين(ع) پيوستگيها و ارتباطات قابل توجهي دارند كه از آن جمله است:



1. روز ظهور امام مهدي(ع) مقارن با روز عاشورا است. از امام باقر (ع) روايت شده است:



قائم آل محمّد(ص) در روز شنبه كه مصادف با روز عاشورا؛ يعني همان روزي كه حضرت اباعبداللّه(ع) به شهادت رسيدند قيام خواهد كرد.19



2. از مجموعه روايات به خوبي روشن مي شود همانگونه كه امام حسين(ع) نهضت خود را از مكه آغاز كردند؛ يعني پس از خارج شدن از مدينه به مكه آمدند و از كنار بيت اللّه قيام خود را به مردم خبر دادند و به سمت كوفه حركت كردند، حضرت مهدي (ع) نيز از كنار بيت اللّه جهانيان را به بيعت با خود فرا خواهد خواند و آن گاه حركتهاي اصلاحي را تداوم خواهد بخشيد و در نهايت مقرّ حكومتي خويش را در كوفه قرار خواهد داد.



3. حتي طنين صداي امام مهدي(ع) همان طنين صداي امام حسين(ع) است. پيام مهدي(ع) همان پيام حسين(ع) است كه فرياد مي زند:



اي مردم مگر نمي بينيد به حقّ عمل نمي شود و از باطل خودداري نمي گردد... امربه معروف و نهي از منكر كنار گذاشته شده است و احكام الهي و سنن پيامبر (ص) آشكار هتك مي شود و...



اين پيام و هشدار در لحظه ظهور با همان صدا به مردم جهان اعلام خواهد شد كه امام حسين(ع) در روز عاشورا با همان لحن و آهنگ مردم را به تبعيت از حقّ و اعراض از بديها فرا خواندند:



إنّ صوت القائم يشبه بصوت الحسين(ع).



صداي [گيرا و دلنواز] قائم شبيه [طنين خوش[ صداي اباعبداللّه(ع) است.



4. برخي از ياران حسين(ع) پس از رجعت در ركاب امام مهدي(ع) به ياري آن حضرت خواهند پرداخت و حتي برخي از فرشتگاني كه جزء اصحاب امام حسين(ع) بوده اند در خدمت قائم آل محمّد(ص) خواهند بود و... .



«أللّهمّ نرغب إليك دولة كريمة تعزّبها الإسلام و أهله و تُذِّلُ بها النفاق و أهله...»