آثار و نتايج نهضت عاشورا
شهادت مظلومانه سيدالشهدا و يارانش در كربلا، تأثير بيدارگر و حركت آفرين داشت و خوني تازه در رگ هاي جامعه اسلامي دواند، جو نامطلوب را شكست و امتداد آن حماسه، در طول تاريخ ، جاودانه ماند. حتي در همان سفر اسارت اهل بيت عليهم السلام نيز، تأثيرات سياسي اين حادثه در انديشه هاي مردم آشكار شد. گروهي از اسرا را كه به شام مي بردند، چون به "تكريت" رسيدند، مسيحيان آنجا در كليساها جمع شدند و به نشان اندوه بر كشته شدن حسين عليه السلام، ناقوس نواختند و نگذاشتند آن سربازان وارد آنجا شوند. به شهر" لينا" نيز كه رسيدند، مردم آنجا همگي گرد آمدند و بر حسين(ع ) و دودمانش سلام و درود فرستادند، امويان را لعن كردند و سربازان را از آنجا بيرون كردند. چون خبر يافتند كه مردم " جهينه" هم جمع شدند تا با سربازان بجنگند وارد آن نشدند. به قلعه " كفر طاب " رفتند، به آنجا نيز راهشان ندادند. به "حمص" كه وارد شدند، مردم تظاهرات كردند و شعار دادند:" اكفرا بعد ايمان و ضلالا بعد هدي؟" و با آنان درگير شدند و تعدادي را كشتند. برخي از تأثيرات حماسه عاشورا از اين قرار است:
1ـ قطع نفوذ ديني بني اميه بر افكار مردم .
2ـ احساس گناه و شرمساري در جامعه، به خاطر ياري نكردن حق و كوتاهي در اداي تكليف .
3ـ فرو ريختن ترس و رعب ها از اقدام و قيام بر ضد ستم .
4ـ رسوايي يزيديان و حزب حاكم اموي.
5 ـ بيداري روح مبارزه در مردم .
6ـ تقويت و رشد انگيزه هاي مبارزاتي انقلابيون .
7ـ پديد آمدن مكتب جديد اخلاقي و انساني ( ارزش هاي نوين عاشورايي و حسيني ).
8ـ پديد آمدن انقلاب هاي متعدد با الهام از حماسه كربلا.
9ـ الهام بخشي عاشورا به همه نهضت هاي رهايي بخش و حركت هاي انقلابي تاريخ .
10ـ تبديل شدن "كربلا" به دانشگاه عشق، ايمان ، جهاد و شهادت براي نسل هاي انقلابي شيعه .
11ـ به وجود آمدن پايگاهي نيرومند، عميق و گسترده تبليغي و سازندگي در طول تاريخ ، بر محور شخصيت و شهادت سيد الشهدا عليه السلام.
از نهضت هاي شيعي پس از عاشورا، مي توان "انقلاب توابين"، "انقلاب مدينه" ، " قيام مختار"، " قيام زيد" ،... و حركت هاي ديگر را نام برد. تأثير حماسه عاشورا را در انقلاب هاي بزرگي كه در طول تاريخ، بر ضد ستم انجام گرفته، چه در عراق و ايران و چه در كشورهاي ديگر، نبايد از ياد برد. " فرهنگ شهادت" و انگيزه جهاد و جانبازي كه در انقلاب اسلامي ايران و هشت سال دفاع مقدس در جبهه ها جلوه گر بود، گوشه اي از اين تأثير پذيري است. يكي از نويسندگان محقق، نتايج نهضت كربلا را عبارت مي داند از:
1ـ پيروزي مسأله اسلام و حفظ آن از نابودي .
2ـ هزيمت امويان از عرصه فكري مسلمين .
3ـ شناخت اهل بيت (ع ) به عنوان نمونه هاي پيشوايي امت .
4ـ تمركز شيعه از بُعد اعتقادي بر محور امامت .
5ـ وحدت صفوف شيعه در جبهه مبارزه .
6ـ ايجاد حس اجتماعي در مردم .
7ـ شكوفايي موهبت هاي ادبي و پديد آمدن ادبيات عاشورايي.
8 ـ منابر وعظ و ارشاد، به عنوان وسيله آگاه كردن مردم .
9ـ تداوم انقلاب به صورت زمينه سازي نهضت هاي پس از عاشورا.
حادثه كربلا، گشاينده جبهه اعتراض عليه حكومت امويان و سپس عباسيان شد، چه به صورت فردي كه روح هاي بزرگ را به عصيان و افشاگري واداشت، و چه به شكل مبارزه هاي گروهي و قيام هاي عمومي در شهري خاص يا منطقه اي وسيع.
خون او تفسير اين اسرار كرد ملت خوابيده را بيدار كرد
پاورقي
1. كليات اقبال لاهوري، ص 75.
2. برگرفته از كتاب فرهنگ عاشورا، جواد محدثي، ص 21.