امام حسين عليه السلام روز يکشنبه دو روز قبل از ماه مبارک شعبان سال شصت هجري از مدينه بسوي مکه حرکت کرد و شب جمعه در حالي که سه شب از ماه شعبان گدشته بود، وارد مکه گرديد. آن حضرت پس از چهار ماه و پنج روز اقامت در مکه ي معظمه (از شعبان تا پايان ذيقعده) در روز سه شنبه هشتم ذيحجه مصادف با روز ترويه (همان روزي که مسلم بن عقيل در کوفه قيام کرد) از مکه بسوي عراق حرکت کرد [1] [2] .

حرکت امام حسين عليه السلام زماني بود که به ايشان خبر رسيد يزيد لشکري را به فرماندهي عمرو بن سعيد بن عاص به مکه گسيل داشته و او را امير الحاج قرار داده و به او تأکيد کرده که هر جا حسين عليه السلام را بيابد بي درنگ او را به شهادت برساند [3] ؛ واز طرف ديگر امام عليه السلام مطلع شده بود که سي نفر از مزدوران يزيد


جهت ترور ايشان به مکه اعزام شده اند [4] : در ضمن اين نکته نيز قابل توجه است که مردم حجاز با اهل بيت عليهم السلام دشمني ديرينه داشتند و نسبت به ساخت قدس علوي بي حرمتي مي کردند بطوري که امام چهارم عليه السلام مي فرمايد: ما در مکه و مدينه حتي بيست نفر دوست و طرفدار هم نداريم [5] . بهر حال وقتي امام عليه السلام از توطئه ي شوم يزيد با خبر شد، براي حفظ حرمت خانه ي خدا، پس از انجام طواف و سعي بين صفا و مروه و تبديل حج به عمره ي مفرده [6] . و اگر کسي احتمال بدهد که احرام آن حضرت احرام حج افراد بوده است و حج افراد را تبديل به عمره نموده است، اين نيز خالي از اشکال نيست زيرا اولا با علم امام عليه السلام به اينکه نمي تواند حج را به پايان ببرد چگونه به احرام حج محرم شده است، و ثانيا ميقات حج افراد براي کسي که وطن او مکه نيست همان ميقاتهاي مشهور است و نمي تواند از مکه محرم شود.

و ثانيا: از روايات چنين مستفاد است که امام عليه السلام عمره بجا آورده و از تبديل حج به عمره يا به تعبير ديگر عدول به عمره ي مفرده ذکري نيست که ما در اينجا برخي از آن روايات را ذکر مي کنيم:

عن علي بن ابراهيم عن ابيه و عن محمد بن اسماعيل عن الفضل بن شاذان عن حماد بن عيسي عن ابراهيم بن عمر اليماني عن ابي عبدالله عليه السلام انه سئل عن رجل خرج في اشهر الحج معتمرا ثم خرج الي بلاده، قال: لا بأس و ان حج من عامه ذلک و افرد الحج فليس عليه دم و ان الحسين بن علي عليه السلام خرج يوم التروية الي العراق و کان معتمرا.

و عنه عن ابيه عن اسماعيل بن مراد عن يونس بن معاوية بن عمار قال: قلت لابي عبدالله عليه السلام: من أين افترق المتمتع و المعتمر؟ فقال: ان المتمتع مرتبط بالحج و المعتمر اذا فرغ منها ذهب حيث شاء و قد اعتمر الحسين عليه السلام في ذي الحجة ثم راح يوم التروية الي العراق و الناس يروحون الي مني و لا بأس بالعمرة في ذي الحجة لمن لا يريد الحج (وسائل الشيعة، ج 10، باب 7 من أبواب العمرة حديث 2 و 3).

همانگونه که از دو حديث فوق مستفاد است، امام حسين عليه السلام محرم به احرام عمره بوده اند و صحبت از تبديل حج به عمره نيست، مضافا بر اينکه بعضي خروج امام حسين به عراق را در سوم ذيحجه ذکر کرده اند (سيد ابن طاووس در ملهوف) و ابي جارود از امام باقر عليه السلام نقل کرده است که امام حسين عليه السلام يک روز قبل از ترويه يعني روز هفتم ذيحجه از مکه خارج گرديد. (کامل الزيارات 73). تصميم به خروج از مکه ي مکرمه


گرفت [7] .

فرزندان و برادران و برادرزادگان و اکثر اهل بيت، بجز محمد بن حنفيه، امام عليه السلام را همراهي مي کردند [8] .

امام عليه السلام در حال حرکت اين آيه را تلاوت مي کرد (فخرج منها خائفا يترقب قال رب نجني من القوم الظالمين) [9] .

امام حسين عليه السلام براي رفتن به مکه راه اصلي و عمومي را اختيار کرده بود، و در پاسخ اهل بيت که به او مي گفتند: اگر ما نيز از راهي که ابن زبير انتخاب کرده بود (بيراهه) مي رفتيم، شايد از تعقيب دشمنان در امان بوديم، فرمود: نه! بخدا سوگند از راهي جز اين نخواهم رفت تا مشيت الهي بوقوع پيوندد [10] .