اگر چه قبر حقيقي سيدالشهدا (ع) در دلها و قلبهاست که بناي آن از دوران کودکي در سرزمين دل شيعيان و عاشقانش گذارده شد؛ اما مرقد شريف آن حضرت همواره از آثار و برکات متعددي برخوردار بوده است.

ضريح مقدس و حرم مطهر امام حسين (ع) يادگاري از جان نثاري و فداکاري او و يارانش در راه خدا مي باشد. مرقدي که جاي عترت آدميان براي ابد و دوام خواهد بود، و سزاوار است که اين بارگاه شريف و غم انگيز و شور آفرين، همواره زيارتگاه مردم جهان شده و انسانها، فداکاري و عشق و صفا را از خفتگان اين مرقدهاي شريف، سرمشق گيرند.

حرم حسين کعبه دلهاست. و اين کعبه طوافگاه زائران و قبله اميدواران و دارالشفاي دردمندان و پناهگاه توبه کنندگان و گنهکاران است.

آري، عاشقان کويش و دلباختگان رويش، پروانه وار خود را در اطراف ضريح مطهرش گردانيده و به آتش عشق و محبت او، پر و بال خويش را مي سوزانند و اشک شوق و اشتياق بر چهره و رخسار مي افشانند، و بر مظلومي و مصيبتهاي او و خاندانش ناله سر مي دهند براستي «اين چه شمعي است که جانها همه پروانه اوست».



برگرد حريم تو، که دست طلب ماست

چون دامن شمعي است، که پروانه بگيرد



فضل و شرافت کربلا و مرقد مطهر سيدالشهدا (ع) چنان است که امام صادق (ع) فرمود: «قبر ابي عبدالله الحسين (ع) از آن روزي که در آنجا دفن شد، باغي از باغهاي بهشتي است» [1] .

با ذکر اين مختصر، شايسته است جهت آگاهي و آشنايي با چگونگي حرم و مرقد شريف امام حسين (ع) و تحولات عمارت شريف، مطالبي به طور اجمال ذکر گردد.

محل دفن آن حضرت که همان گودال قتلگاه است، اکنون داراي سقفي است که روي آن صندوق مبارک نهاده شده و روي صندوق، ضريح در ميان روضه منوره، و روضه نيز در بين مسجد (مسجد بالا سر و مسجد پشت سر) و در طرف پايين پا در زاويه روضه قبور شهدا مي باشد اين مجموعه هم اکنون حرم امام حسين (ع) را تشکيل مي دهد، و حرم نيز ميان رواق و رواق در وسط صحن و صحن محور آباداني زمين کربلا بوده و مي باشد.

ضريح مقدس در وسط واقع است و از نقره خالص ساخته شده که در پيش روي آن با طلا و به خط نسخ نوشته شده: «ولا تحسبن الذين قتلوا في سبيل الله امواتا بل احياء عند ربهم يرزقون»، و در بالاي سر، «آيه نور» نوشته شده است.

صحن مطهر حسين (ع) داراي هفت باب است که عبارتنداز: 1- باب قبله که ساعتي بر فراز آن نصب است، 2- باب قاضي الحاجات 3- باب زينبيه که در حدود تل زينبيه قرار دارد 4- باب سلطاني 5- باب بازار بزازها 6- باب سدره که در شمال صحن بوده و به بازار و اطراف راه دارد 7- باب صافي که به درب بين الحرمين نيز معروف است.

از اخبار چنين بر مي آيد که بارگاه حسيني هفت مرتبه - به غير از عمارت موجود - بنا نهاده شده است.

عمارت اول: بارگاه سيدالشهدا (ع) پس از ساختن قبر شريف آن حضرت براي اولين بار در دوران بني اميه بنا گرديد، اخبار و روايات بسياري آمده که در زمان بني اميه سقفي بر روي مزار امام و مسجدي (ظاهراً توسط بني اسد) نزديک آن ساخته شد و تا زمان هارون الرشيد (سال 193) همچنان باقي بود.

عمارت دوم: بعد از تخريب مرقد شريف، توسط هارون، در زمان مأمون خليفه عباسي، عمارت دوم بنا شد، و تا سال 232 باقي بود.

اما از آن سال تا سال 247 متوکل چهار بار امر به خرابي و انهدام قبر کرد، و اوقاف حاير مبارک را برد و ذخاير آن را تاراج کرد.

عمارت سوم: سومين بار مرقد مطهر امام به دست «منتصر» تجديد بنا شد، و تا سال 273 باقي بود.

عمارت چهارم: تجديد بناي مرقد امام براي چهارمين بار به دست محمد بن زيد بن حسن بن محمد بن اسماعيل بن زيد بن علي بن الحسين بن علي بن ابيطالب، ملقب به «داعي صغير» پادشاه طبرستان انجام گرفت.

عمارت پنجم: بناي عضد الدوله ديلمي بود، که در سال 369 بنا شد، و در زمان او بود که رواقي به دست عمران بن شاهين معروف به «رواق عمران» در حاير حسين ساخته شد.

عمارت ششم: ششمين بار بارگاه حسين به دست حسن بن مفضل بن سهلان ابومحمد رامهرمزي، وزير سلطان الدوله ديلمي نوسازي شد.

عمارت هفتم: عمارت موجود است که در سال 767 بعد از سرنگوني دولت آل بويه به سال 310 به دستور سلطان اويس ايلخاني ساخته شد، و در سال 786 فرزندش احمد بن اويس در تکميل آن کوشيد و تاريخ آن در بالاي محراب و نزديک سر شريف آن حضرت نگاشته شده است. [2] .

و اما آثار و برکات مرقد شريف و حرم مطهر سيدالشهدا (ع) عبارتنداز: