براي ما لازم است که با تحقيق بيشتري در مورد طبيعت اجتماع کوفه، سخن بگوييم؛ زيرا آن آيينه اي است که حوادث هولناکي را که نقش مهمي در تاريخ سياسي اسلام داشته اند، منعکس مي سازد و لازم است عناصر مقيم در



[ صفحه 526]



کوفه و نوع روابط اجتماعي ميان آنها و زندگي اقتصادي حاکم بر آنان را مشخص سازيم تا بحث در اين مسائل، علل ناکامي انقلاب را روشن سازد و حالت بي تفاوتي و انحرافات فکري مورد ابتلاي آن اجتماع را که نتيجه آن، ارتکاب نکوهيده ترين جنايت در تاريخ انسانيت يعني اقدام به قتل ريحانه رسول خدا صلي الله عليه و آله نيز واضح شود. اينک اين موارد، از نظر خوانندگان مي گذرد.