ابوعلي دعبل بن علي بن رزين از خاندان طاهر ذواليمينين بود. او به سال 148 ه. ق در کوفه متولد شده و در بغداد سکونت گزيد و به سال 246 ه. ق در شهر طيب که بين واسط و خوزستان


قرار دارد وفات يافت.

ابوعلي، دعبل بن علي بن رزين خزاعي کوفي، سراينده ي قصيده ي معروف «مدارس آيات» در سوگ مظلوميت امامان شيعه است. وي که از مرثيه سرايان بزرگ عاشورا به حساب مي آمد، بيشتر عمرش را در بغداد زيست. شعرهايش بيشتر در نکوهش خلفاي جور و حمايت از اهل بيت عليهم السلام بود. اين چهره نابغه شعر شيعي که از شيفتگان جان باخته ي راه ائمه و ولايت بود، به دسيسه ي حاکم دمشق، در سن 98 سالگي به شهادت رسيد. قبرش در «زويله» نزديک مرز سودان است. دعبل به خاطر قصيده ي «مدارس آيات» پيراهني از امام رضا عليه السلام خلعت گرفت. او نه تنها يک شاعر برجسته، بلکه در علم حديث و کلام و تاريخ و لغت نيز چهره ارزشمندي بود و از علماي شيعه به حساب مي آمد و سروده هايش در زمان خود او منتشر و دهان به دهان نقل شده است.



فکيف و من أني يطالب زلفة

الي الله بعد الصوم و الصلوات



و هند و ما أدت سمية و ابنها

اولوا الکفر في الاسلام و الفجرات



تراث بلا قربي و ملک بلا هدي

و حکم بلا شوري بغير هداة



فکيف يحبون النبي و رهطه

و هم ترکوا أحشاءهم و غرات



أفاطم لو خلت الحسين مجدلا

و قد مات عطشانا بشط فرات



اذا للطمت الخد فاطم عنده

و أجريت دمع العين في الوجنات



يا آل أحمد ما لقيتم بعده؟

من عصبة هم في القياس مجوس



صبرا موالينا فسوف نديلکم

يوما علي آل اللعين عبوس



يا امة السوء ما جازيت أحمد في

حسن البلاء علي التنزيل و السور



لم يبق حي من الأحياء نعلمه

من ذي يمان و لا بکر و لا مضر



الا و هم شرکاء في دمائهم

کما تشارک أيسار علي جزر



قتلا و أسرا و تخويفا و منهبة

فعل الغزاة بأهل الروم و الخزر






أري أامية معذورين أن قتلوا

و لا أري لبني العباس من عذر



قبران في طوس، خير الناس کلهم

و قبر شرهم، هذا من العبر



ما ينفع الرجس من قرب الزکي و ما

علي الزکي بقرب من الرجس ضرر



چگونه و به چه وسيله اي (جز توسل به اهل بيت) بعد از نماز و روزه طالب نزديکي به خدا هستي؟

در حالي که هند و سميه و فرزندانش ريشه ي کفر هستند و در اسلام فساد کرده اند.

ارث آنان بدون نسب و سلطنت آنان بدون ارشاد به آنها رسيده و حکومتشان استبدادي و بدون مشورت است.

پس چگونه پيامبر و بستگان او را دوست دارند در صورتي که پهلوهاي خاندان او را شکافتند؟

اي فاطمه، اگر مي دانستي که حسين عليه السلام با کام تشنه در کنار فرات سر به خاک شهادت نهاده،

جز لطمه بر صورت نمي زدي و غير از اشک بر گونه نمي ريختي.

اي خاندان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم، پس از او از قومي که در مقايسه مانند گبران هستند، بر شما چه گذشت؟

آقايان من شکيبا باشيد، به زودي روزي فرامي رسد که بر آن دودمان لعنتي بسيار سخت باشد.

اي مردم بد، پاداش شما براي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم در برابر امتحان خوبي که داد و قرآن را برايتان آورد، چه بود؟

تمام قبايل عرب، از ذي يمان و بکر و مضر و کساني که ما مي شناختيم هيچ يک باقي نمانده اند،

مگر اينکه همان گونه که در تقسيم نذرهاي زمان جاهلي شرکت مي کردند، در ريختن خون شهداي نينوا هم شرکت داشته اند.

همان طور که غزاة به اهل روم و خزر حمله بردند، آنها هم در قتل و اسارت و ترساندن و يغماي مردم دخالت داشته اند.

براي بني اميه در قتل و کشتن (آل علي عليه السلام) بهانه و دستاويزي مي بينم


ولي هيچ عذري براي بني عباس نمي يابم.

دو قبر در توس هست که يکي قبر بهترين مردم دنياست و ديگري قبر بدترين مردم، آري اين يک عبرت است.

اگر ناپاکي و پليدي در نزديکي پاکي و طهارت واقع شود هيچ سودي برايش ندارد و اين نزديکي به پاکي هم هيچ ضرري نمي رساند.