در اصطلاح شرعي عبارت است از «تحبيس مال و تسبيل منفعت و ثمره »، يعني منافع زمين، ملک يا وسيله اي را به خاطر خدا براي مقصود معيني و استفاده خاصي اختصاص دهند و با نگهداشتن دائمي اصل مال، بهره وري از منافع آن در جهت خيرات و خدمات صرف شود و نوعي کمک رساني و خير انديشي نسبت به مردم است، با انگيزه هاي ديني. چنين مال يا زمين يا جنسي را «موقوفه » مي نامند.منافع و استفاده از موقوفات، بايد طبق وقفنامه و نظر واقف انجام گيرد و تخلف از آن گناه و خيانت است.وقف، نوعي صدقه جاريه است که براي دراز مدت، عموم مردم از آن بهره مند مي شوند و حتي پس از فوت واقف نيز، ثواب آن به روح او مي رسد.همواره افراد متمکن براي باقي گذاشتن خيرات، اقدام به وقف مي کردند و از همين رهگذر، مساجد، مدارس، تکيه ها، آب انبارها، کتابها، کتابخانه ها، بيمارستانها و امور خيريه بسيار پديد مي آمد. براي اداره موقوفه هايي که وقف مساجد، مدارس، حرمها، زيارتگاهها و اقشار خاصي شده، تشکيلات اداري پيدا شد تا آنها در مورد خود صرف شود و از حيف و ميل و سوء استفاده جلوگيري گردد. [1] .

علاقه مندان به اهل بيت و ائمه، بويژه محبان سيد الشهدا «ع »، مال و املاک بسياري را در طول تاريخ بر اساس اين سنت حسنه، وقف ابا عبدالله «ع » کرده اند که در آمد حاصله از اين املاک، صرف امام حسين «ع » و برپايي مجالس عزاي حسيني، نوحه خواني، بنا و تعميرحرمها و بقاع متبرکه، زوار و خدام آن حضرت، کمک به بينوايان و اطعام مستمندان و محرومان مي شود.موقوفات امام حسين «ع »، بودجه مردمي عظيمي است که هميشه و همه جا پشتوانه زنده نگهداشتن نام و ياد عاشورا و اهل بيت «ع » بوده است.به برکت مجالس حسيني و تبليغات ديني که در آنها مي شود، اسلام و احکام الهي زنده مي ماند و جانبازيها و ايثارگريهاي حسين بن علي «ع » و يارانش، به مردم درس عزت و آزادگي مي دهد.اين گونه وقفها، که با صدق نيت و خلوص و اعتقادي پاک انجام مي گيرد و تامين کننده هزينه بسياري از مراسم و سنتهاي ديني است، هم روحيه ياريگري و مردم دوستي و حب اهل بيت را تقويت مي کند و هم نشانه خلوص و عشق به خاندان پيامبر «ص » است و هميشه ارزش و داست خاصي داشته است.وقف، گاهي در حال حيات اشخاص انجام مي گيرد، گاهي وصيت مي کنند که پس از فوتشان بخشي از مال، صرف عزاداري امام حسين «ع » يا امور خيريه ديگر شود.مبناي چنين کار خيري، احاديثي است که تشويق به انجام کارهايي مي کند که سود آن به مردم مي رسد.از قبيل: «اذا مات ابن آدم انقطع عمله الامن ثلاث: صدقة جارية، و علم ينتفع به او ولد صالح يدعو له » [2] وقتي آدمي زاده بميرد، عملش هم قطع مي شود مگر از سه راه: صدقه جاريه، علمي که از آن سود برند و فرزند صالحي که براي او دعا کند. و همين فرهنگ، سبب پديدآمدن مدرسه هاي عظيم و کتابخانه هاي غني و مساجد و حسينيه ها و مراسم پر شکوه گشته است.در آنچه به موقوفات ابا عبدالله «ع » و عاشورا مربوط مي شود، نکات جالبي وجود دارد که مشارکت مردمي را در هزينه اقامه مجالس عزا براي آن حضرت مي رساند.در برخي وقفنامه ها مثلا در آمد املاکي در کاشان وقف شده است «براي تعزيه حضرت خامس آل عبا... که همه ساله به مصرف تعزيه داري آن سرور رسيده شود، از پول روضه خوان و آش و حلوا و تنباکو و قهوه و چاي به هر نحو که صلاح دانند...». [3] .

وقف در موارد غير ملکي و مالي هم به کار مي رود، مثل اينکه کسي خود را وقف اسلام مي کند، عمر خود را وقف تبليغ مي کند ، قلم خود را وقف نشر حقايق ديني مي کند.