از قيام کنندگان پس از حادثه کربلا براي انتقام خون شهدا و امام حسين عليه السلام. مختار بن ابي عبيده ثقفي، معروف به کيسان، در اصل از مردم طائف بود و مادرش دومة بنت وهب نام داشت.در سال هجرت به دنيا آمده.پدر او در زمان عمر به مدينه رفت، مختار نيز همراه پدرش به مدينه منتقل گشت.مردي بود خردمند، حاضر جواب، شجاع، بخشنده، تيز هوش، کارشناس فنون رزم و غلبه بر دشمن.در دوران علي «ع » به بني هاشم پيوسته بود و با حضرت علي در عراق به سر مي برد، پس از شهادت آن حضرت، ساکن بصره شد.در ميان قوم خود، شريف بود.رواياتي در مدح او وارد شده است.مختار از مروجين و ناشرين فضايل آل محمد بود و پيوندش با اهل بيت، او را از ادبي سرشار و اخلاقي فاضل برخوردار ساخته بود.در نهان و آشکار هواداري از دودمان پيامبر مي کرد. [1] ميثم تمار در زندان ابن زياد، به مختار گفته بود که تو آزاد شده و به خونخواهي حسين «ع » خروج خواهي کرد و ابن زياد را خواهي کشت. [2] .

وي در دوراني که مسلم بن عقيل در کوفه بود، او را به خانه خويش برد و با او به نفع امام حسين «ع » بيعت کرد.ابن زياد، پس از کشتن مسلم، او را تازيانه زد و زنداني کرد و در ايامي که حادثه کربلا اتفاق افتاد، او و ميثم تمار در زندان بودند.مختار، پس از مرگ يزيددر سال 64، به خونخواهي سيد الشهدا «ع » قيام کرد و قاتلان امام حسين «ع » را کشت، سپس خود در جنگي با سپاهيان عبدالله بن زبير در مکه کشته شد.از امام باقر «ع » روايت است که: «لا تسبوا المختار، فانه قد قتل قتلتنا و طلب بثارنا...». [3] قبر مختار، در رواق راهرو مرقد حضرت مسلم «ع » در کوفه قرار دارد. [4] .