بازگشت

فرهنگ عاشورا


مقصود، مجموعه مفاهيم، سخنان، اهداف و انگيزه ها، شيوه هاي عمل، روحيات واخلاقيات والايي است که در نهضت کربلا گفته شده يا به آنها عمل شده يا در حوادث آن نهضت، تجسم يافته است.اين ارزشها و باورها هم در کلمات سيد الشهدا «ع » و اصحاب و فرزند متجلي است، هم در رفتارشان در جريان آن قيام.فرهنگ عاشورا را بايد از کساني آموخت که دست و دلشان و فکر و عملشان در کار عاشورا بوده است.پيش از آنکه ديگران و نسلهاي بعدي و تحليل گران پس از واقعه بخواهند فرهنگ عاشورا را معرفي کنند، در حرفها و هدفهاي خود نقش آفرينان حماسه کربلا، اين فرهنگ، بوضوح مطرح شده است و بيواسطه آن را نشان مي دهد.اين فرهنگ را از خلال زيارتنامه ها، مقتلها، رجزها، خطبه ها و نيز بررسي حوادث و رخدادهاي عاشورا مي توان استخراج کرد و همين فرهنگ است که در هر جا و در ميان هر قومي باشد، کربلا آفرين مي گردد و انسانها را مبارزاني با ستم و مدافعاني نسبت به حق تربيت مي کند.

فرهنگ عاشورا همان زير بناي عقيدتي و فکري است که در امام حسين «ع » و شهداي کربلا و اسراي اهل بيت «ع » بود و سبب پيدايش آن حماسه و ماندگاري آن قيام شد. مجموعه آن باورها و ارزشها و مفاهيم را مي توان در عنوانهاي زير خلاصه کرد: مقابله با تحريف دين، مبارزه با ستم طاغوتها و جور حکومتها، عزت و شرافت انسان، ترجيح مرگ سرخ بر زندگي ذلت بار، پيروزي خون بر شمشير و شهادت بر فاجعه، شهادت طلبي وآمادگي براي مرگ، احياء فريضه امر به معروف و نهي از منکر و سنتهاي اسلامي، فتوت وجوانمردي حتي در برخورد با دشمن، نفي سازش با جور يا رضايت به ستم، اصلاح طلبي در جامعه، عمل به تکليف به خاطر رضاي خدا، تکليف گرايي چه به صورت فتح يا کشته شدن، جهاد و فداکاري همه جانبه، قرباني کردن خود در راه احياء دين، آميختن عرفان باحماسه و جهاد با گريه، قيام خالصانه براي خدا، نماز اول وقت، شجاعت و شهامت دربرابر دشمن، صبر و مقاومت در راه هدف تا مرز جان، ايثار، وفا، پيروزي گروه اندک ولي حق بر انبوه گروه باطل، هواداري از امام حق و برائت و بيزاري از حکام جور، حفظکرامت امت اسلامي، لبيک گويي به فرياد استغاثه مظلومان، فدا شدن انسانها در راه ارزشهاو... .

براي تک تک محورهاي ياد شده، مي توان از سخنان امام حسين «ع » و اصحابش، يا نحوه عمل و موضعگيري و جهاد و شهادتشان سند آورد و اين فرهنگنامه را مستندترساخت. [1] اين فرهنگ غني و متعالي هم در حماسه سازان عاشورا بود، هم بايد در پيروان امام حسين «ع » و مدعيان همخطي با جريان عاشورا و تداوم آن راه باشد و عاشورائيان، هم هوادار حرکتهاي در راستاي قيام کربلا باشند و هم بيزاري از ادامه دهندگان راه دشمنان سيد الشهدا «ع » را نشان دهند، چرا که راضيان به آن جنايتها نيز ملعونند.در زيارت عاشوراست: «فلعن الله امة سمعت بذلک فرضيت به...» فرهنگ عاشورا، خط «ولايت وبرائت » است.


پاورقي

[1] کتاب «پيامهاي عاشورا» از مؤلف، انتشارات مرکز تحقيقات اسلامي سپاه، حاوي هفتاد و پنج پيام عاشورايي در زمينه هاي اخلاقي، سياسي، عرفاني، تاريخي، اعتقادي و احياگري است.