در نهضت كربلا، چند دسته از مردم، از كاروان سعادت جا ماندند. بيشتر كساني كه از پيوستن به امام و ياري اش خودداري مي كردند، عبارت بودند از:







1 ـ مرفّهين و پول داران



آنگاه كه هلال بن نافع و عمر بن خالد از كوفه خدمت امام رسيدند. امام تمايل مردم نسبت به خود را از آنان جويا شد، پاسخ دادند: «أَمَّا اْلأَغْنِياءُ فَقُلُوبُهُمْ اِلَي ابْن زِياد وَ أَمَّا باقي النّاس فَقُلُوبُهُمْ اِلَيكَ». «دل پول داران با ابن زياد است و دل ديگران با شما» و البته كساني كه دلشان با امام بود، يك دست نبودند. يكي از كوفيان در گزارش خود در باره وضعيت مردم كوفه به امام گفته بود: «وَإِنَّ قُلُوبُهُمْ مَعَكَ وَسُيُوفُهُمْ عَلَيْكَ».



و امام فرمود:



«إِنَّ النّاسَ عَبِيدُ الدُّنْيا وَ الدِّينُ لَعِقٌ عَلي أَلْسِنَتِهِمْ، يَحُوطُونَهُ ما دَرَّتْ مَعائِشُهُمْ فَإِذا مُحِّصُوا بِالْبَلاءِ قَلَّ الدَّيّانُون».1



«مردم بنده دنيايند و دين به عنوان مكيدني در سرِ زبان آنان است و در هنگام گرفتاري ها و امتحان ها (معلوم مي شود كه) دينداران اندكند.»



2 ـ حرام خواران ربا خواران



حرام خواري يكي از علل دل مردگي است و باعث مي شود كه آدمي در برابر نداي حق بايستد و آن را نپذيرد.



امام حسين(عليه السلام) در روز عاشورا، پس از نصيحت و رهنمود دادن ها، فرمود:



«مُلِئَت بُطُونُكُم مِنَ الْحرامِ، فَطُبِعَ عَلي قُلُوبِكُمْ...».



3 ـ حق الناس



كساني كه حق الناس بر ذمّه دارند، توفيق شركت در جهاد و شهادت را نمي يابند. امام در روز عاشورا رسماً اعلام كرد: «لا يُقْتَلُ مَعِي رَجُلٌ عَلَيهِ دَيْنٌ»2 «كسي كه حق ديگران بر ذمّه دارد سعادت كشته شدن در جبهه من (و در راه حق) را ندارد.