1- قال اني عبدالله آتاني الكتاب و جعلني نبيا 0 وجعلني مباركا اين ما كنت و اوصاني بالصلوش و الزكوش ما دمت حيا 0 و برا بوالدتي و لم يجعلني جبارا شقيا 0 والسلام علي يوم ولدت و يوم اموت و يوم ابعث حيا ( 1 ) .



2- بين حضرت عيسي در امت مسيح و حضرت امام حسين در امت اسلام وجه شباهتهايي هست ، از آنجمله از حيث مادر كه مريم " سيدش النساء " است و همچنين حضرت زهرا . درباره حضرت مريم قرآن مي فرمايد : و اذ قالت الملائكة يا مريم ان الله اصطفيك و طهرك و اصطفيك علي نساء العالمين .



2- سوره آل عمران ، آيه 42 [ و آنگاه كه فرشتگان گفتند : اي مريم ! خداوند تو را برگزيده و پاكيزه ساخته و بر تمام زنان جهان ( زمان خودت ) برتري داده است ] . در احاديث نيز وارد شده كه نظير اين خطاب براي حضرت زهرا واقع شده . شاعر مي گويد :



فان مريم احصنت فرجها و جاءت بعيسي كبدر الدجي فقد احصنت فاطم وجهها و جاءت بسبطي نبي الهدي ( 2 ) مريم ، صديقه آن امت است : ما المسيح ابن مريم الا رسول قد خلت من قبله الرسل و امه صديقة كانا يأكلان الطعام ( 3 ) . حضرت زهرا صديقه طاهره اين امت است . درباره هر دو " بتول عذرا " گفته شده است .



3- شباهت ديگر ، در مدت حمل است .



در حديث است ( نفس المهموم ، ص 6 ، و بحار جلد دهم ، باب 11 ) كه مدت حمل سيدالشهداء شش ماه طول كشيد و هيچكس شش ماهه متولد نشد كه در عين حال بماند مگر حسين و عيسي عليهما السلام . در حديث است كه آيه : " و وصينا الانسان بوالديه احسانا حملته امه كرها و وضعته كرها و حمله و فصاله ثلثون شهرا حتي اذا بلغ اشده و بلغ اربعين سنة قال رب اوزعني ان اشكر نعمتك التي انعمت علي و علي والدي و ان اعمل صالحا ترضيه و اصلح لي في ذريتي اني تبت اليك و اني من المسلمين " ( 4 ) اشاره است به سيدالشهداء . عيسي برا بوالدتي بود



و حسين وصينا الانسان بوالديه احسانا ، عيسي گفت : اني عبدالله درباره حسين نازل شد : اني من المسلمين . " عمرو بن سعيد بن عاص اشدق " حاكم مكه نامه اي نوشت به سيد الشهدا و حذره من النفاق و الشقاق ( 5 ) . حضرت در جواب نامه اش نوشت : لم يشاقق الله و رسوله من دعا الي الله و عمل صالحا و قال اني من المسلمين ( 6 ) . اشاره استبه آيه كريمة : و من احسن قولا ممن دعا الي الله و عمل صالحا و قال انني من المسلمين ( 7 ) . در باب حمل عيسي نه ساعت و نه روز هم گفته شده ( 8 ) . رجوع شود به كتاب " جلوه مسيح " . در باب حمل حضرت سيدالشهدا اگر تولد آن حضرت در و عملي شايسته كنم كه مورد پسند تو باشد ، و فرزندان مرا صالح گردان ، همانا من به درگاهت تو به مي كنم و من از مسلمانان هستم .



4- شباهت ديگر آنها در عقيده اي است كه مردم در مسئله " تفديه " پيدا كردند ( 9 ) و خيال كردند كه آنها كشته شدند كه گناه ديگران را به گردن بگيرند و ديگران آزاد باشند و تكليف ساقط شد . درباره عيسي اصل كشته شدن دروغ است و درباره سيدالشهداء فلسفه كشته شدن اين نبود . به قول مولوي :



" زآنكه از قرآن بسي گمره شدند . . . " شباهت ديگر در زكي و مبارك بودن است ، يعني هر دو وجود بركت خيز فوق العاده شدند ( 10 ) . بركت عبارت است از نمو درخير ، چنانكه از تفسير " مجمع البيان " و " صافي " و غيره بر مي آيد . " مفردات راغب " مي گويد : و لما كان الخير الالهي يصدر من حيث لا يحس و علي وجه لا يحصي و لا يحصر قيل لكل ما يشاهد منه زياده غير محسوسة هو مبارك و فيه بركة ( 11 ) .



و چون خير الهي از جايي كه محسوس نيست و به صورتي كه به شمار و حصر همان طور كه يك زمين مبارك است مثل زمين فلسطين : و باركنا حوله . . . ( اين سالها مدعي هستند كه اسرائيل به اندازه نفت ايران از مركبات بهره برده است ) ، همان طور كه بعضي آبها پر بركتند مثل آب باران و نزلنا من السماء ماء مباركا ( 12 ) ، همان طور كه بعضي حيوانها مبارك و پر بركتند مثل گوسفند ، همان طور هم بعضي انسانها واقعا " وجود مبارك " مي باشندو درباره آنها تعارف نيست ، زميني هستند كه همه ساله محصول مي دهند ، باراني هستند دائم . داستان فطرس ملك ، رمزي است از بركت وجود سيدالشهداء كه بال شكسته ها با تماس به او صاحب بال و پر مي شوند ( 13 ) ، افراد و ملتها اگر براستي خود را به گهواره حسين بمالند از جزاير دور افتاده رهائي مي يابند و آزاد مي شوند .



امروز همه روي زمين رشك برين شد تا از صدف پاك خدا در ثمين شد فرمان خداوند به جبرئيل امين شد با خيل ملك از عرش تازان به زمين شد



تا عرضه دهد نهنيت حضرت خاتم صبح ازل از غيب برآورد تنفس انوار هدي تافت بر آفاق و بر انفس تا چند دلا رانده اي از صقع تقدس برخيز و فراگير و پر و بال چو فطرس بر تهنيت مقدم مولود مكرم ( 14 ) در نمي آيد صادر مي شود ، از اينرو به هر افزوني غير محسوسي كه مشاهده شود گفته مي شود مبارك است و در آن بركت است



آنچنانكه از " سوره الشعراء " بر مي آيد ، ظهور پيغمبران در فترتها به علت شيوع مفاسد بوده است . ولي ما مي بينيم مكتب زنده حسين ، ظهور حسين است در همه اعصار ، يعني در هر سال و هر محرم امام حسين به صورت يك مصلح عالي ظهور مي كند و اين فرياد را به گوش مي رساند : الا ترون ان الحق لا يعمل به . . . يا اينكه : الموت اولي من ركوب العار .



. . به امام حسين منسوب است :



سبقت العالمين الي المعالي بحسن خليفة و علو همه و لاح بحكمتي نور الهدي في دياجي من ليالي مدلهمة يريد الجاحدون ليطفئوه و يأبي الله الا ان يتمه ( 15 )



5- يك شباهت ديگر اين است كه مسيحيان و هم مسلمانان ، ولادت و هم رفتن اين دو را بزرگ مي شمارند با اين تفاوت كه آنها در هر دو مرحله به شادي و پايكوبي و رقص و شرابخواري مي پردازند ، ( 16 ) و مسلمانان در هر دو قسمت از اين جهات منزهند .



مسلمانان بزرگوارانه تر جشن ولادت را برگزار مي كنند چون اسلام كار سبك مغزي را اجازه نمي دهد . و اما



وفات ما مي گرييم ، و آنها در روز عروج يعني سه روز بعد از كشته شدن شادي مي كنند . ( رجوع شود به نمره 7 و 8 ) . شايد شباهت بين عيسي و سيدالشهداء در يك امر ديگر هم باشد و آن عدم سابقه اسمي است ، و شايد اين جهت مربوط به يحيي باشد نه عيسي ، و در اين صورت شباهت بين حسين عليه السلام و يحيي است ، كما اينكه ايندو در شهادت به خاطر يك مرد بسيار فاسد با هم شبيهند و هر دو شهيد امر به معروف و نهي از منكرند و ان من هوان الدنيا أن رأس يحيي اهدي الي بغي من بغايا بني اسرائيل ( 17 ) .



6- شباهت ديگر بين آنها در انصار و حواريين است . كما قال عيسي بن مريم للحواريين من انصاري الي الله ( 18 ) . . . سيدالشهداء نيز در شب عاشورا حواريين خود را انتخاب كرد.



در " الانوار البهية " صفحه 45 از موسي بن جعفر عليه السلام نقل مي كند مي گويد : و في وصية موسي بن جعفر عليهما السلام لهشام قال : و قال الحسين بن علي عليهما السلام : ان جميع ما طلعت عليه الشمس في مشارق الارض و مغاربها بحرها و برها و سهلها و جبلها عند ولي من اولياء الله و اهل المعرفة بحق الله كفي ء الظلال .



ثم قال ( ع ) : الا حر يدع هذه اللماطة ( آنچه از طعام در بن دندان باقي مي ماند ) لاهلها ليس لانفسكم ثمن الا الجنة فلا تبيعوها بغيرها فانه من رضي من الله بالدنيا فقد رضي











بالخسيس ( 19 ) . مولوي در جلد سوم مثنوي داستان ظهور روح القدس را بر مريم به نحو عالي ذكر كرده است . مجموع شباهتها با عيسي ( ع ) : در مادر از نظر سيدش النساء بودن ، صديقه بودن ، بتول عذرا بودن ، مخاطب ملائكه بودن ، در مدت حمل ، در كراهت حمل ، در بربه و والده و والدين ، و در اني عبدالله 0 و اني من المسلمين ، در اعتقاد تفديه ، در مبارك بودن ، در بزرگداشتولادت و وفات ، در عدم سابقه اسمي ، و در انصار و حواريين، و با يحيي در شهادت.



7- در نمره 5 گفتيم كه ما و مسيحيان ولادت و كشته شدن هر يك از حضرت سيدالشهداء و مسيح را بزرگ مي داريم با اين تفاوت كه آنها در هر دو مورد جشن مي گيرند و ما تنها ولادت را جشن مي گيريم و در شهادت امام حسين سوگواري مي كنيم ، و آنها روزي را كه به عقيده خودشان مسيح در آن روز بعد از كشته شدن عروج كرده نيز جشن مي گيرند . ديگر اينكه جشن آنها به شكل جشنهاي ملي و قومي استيعني خالي از روحانيت و معنويت و جشنهاي ملي و قومي است يعني خالي از روحانيت و معنويت و اخلاق است ، همه رقص و شراب و مستي و پايكوبي و دست افشاني و فسق و فجور است ، اما جشن ولادت حسيني مقرون است به



آيا آزاد مردي پيدا نمي شود كه دست از اين لقمه جويده شده بردارد ؟ براي شما جز بهشت بهائي نيست پس خود را به غير بهشت نفروشيد ، كه هر كس از خدا به دنيا راضي شود به چيز پستي راضي گشته است . شكوه معنوي و تشكيل مجالس و عظ و خطابه و اشك شوق ريختن و كسب تقرب به خداوند ، و تعليم و تربيت . يادم هست در ايام اقامت در قم كتابي از " محمد مسعود " خواندم كه در آن مقايسه اي كرده بود بين نوع بزرگداشت مسيحيان كشته شدن عيسي را ( به زعم خودشان ، و اما به عقيده ما كه از قرآن متخذ است : و ما قتلوه و ما صلبوه و لكن شبه لهم ( 20 ) و بزرگداشت ما شهادت اباعبدالله را ، و ترجيح داده بودكار آنها را از اين نظر كه آنها شهادت پيشواي خود را موفقيت مي شمارند و ما شكست ، لهذا آنها شادي مي كنند و ما مي گرييم . بعدها من اين اعتراض را از ديگران هم شنيدم و يكي از رموز تقدم آنها و تأخر ما را همين مطلب ذكر مي كردند .



در جواب عرض مي كنم : اعتراض كننده ها از يك نكته غافل مانده اند و آن اينكه اگر ما قضيه را تنها با مقياس شخصي و اخلاق فردي بسنجيم ، مطلب همان است كه آن آقايان گفته اند . از اين نظر در منطق خود اسلام هم شهادت موفقيت است نه شكست .



مگر نه اين است كه علي ( ع ) همواره آرزوي شهادت مي كرد و مي گفت : لالف ضربة بالسيف اهون علي من ميتة علي فراش ( 21 ) . . . مگر نمي گفت : و الله لابن ابي طالب آنس بالموت من الطفل بثدي امه ( 22 ) . مگر بلا فاصله پس از ضرب



خوردن از ابن ملجم نگفت : فزت و رب الكعبة ( 23 ) مگر در وقتي كه در بستر افتاده بود نگفت : . . . و ما كنت الا كقارب ورد ، و طالب وجد ( 24) . مگر سيد الشهداء نگفت : و ما اولهني الي اسلافي في اشتياق يعقوب الي يوسف ( 25 ) . مگر نگفت : لا اري الموت الا سعادش و لا الحيوش مع الظالمين الا برما ( 26) . اين مطلب را با مقياس ديگري هم بايد سنجيدو آن ، مقياس اجتماعي است . در همه دستورات مسيح شايد يك دستور اجتماعي خالص پيدا نشود ( 27 ) اما اسلام يك سلسله تعليمات اجتماعي دارد . اسلام يك سلسله حب و بغضهاي منطقي دارد . دستور ائمه اطهار به اقامه عزاي حسين بن علي ( ع ) همان طور كه در سخنرانيهاي عاشوراي 82 تحت عنوان " خطابه و منبر " ( 28 ) گفتيمبه خاطر تشفي قلب حضرت زهرا في المثل نيست ، حضرت زهرا اجل شأنا از اين امور است ، براي احياي نيت حضرت سيد الشهداء و حضرت زهرا است . از اين جهت اظهار تأثر مي شود كه چرا چنين حادثه اي واقع شد . به منزله " آخ " است كه مبادا تجديد شود .



براي تقويت روح مبارزه است . البته تجليل شهادت و جشن شهادت نيز اگر به شكل معنوي و اخلاقي باشد نه آنطور كه فعلا در عيد



كريسمس معمول است ، ممكن است تشويق به جهاد در او باشد ، اما تشويق به تنهايي كافي نيست ، حب و بغض بايد با هم توأم باشد تا روح مبارزه در شخص پيدا بشود ( 29) . احياء روح مبارزه به اين است كه مظاهر ظلم و كفر همواره در برابر فرض بشود و به آنها لعن و نفرين شود و آرزوي قطع و قمع آنها تلقين گردد ، همان طور كه در رمي جمرات هميشه ما بايد شيطان را مجسم فرض كنيم و به او سنگ پرتاب كنيم.



غرض اين نيست كه آرزوي مردن فقط تلقين شود . آرزوي مردن فقط خوب نيست . غرض آرزوي شهادت است . آرزوي شهادت وقتي محقق مي گردد كه انسان خود را در مقابل صف مخالف ببيند و از پيشرفت آنها و عملي شدن نقشه آنها در اجتماعي متاثر گردد، و توأم با اشك شوق براي خوبان و سرمشقهاي عالي انسانيت ، آتش خشمش براي مظاهر كفر و ظلم زبانه كشد . ما در ورقه هاي " تعليمات اجتماعي " ( 30) به مسئله حب و بغض هاي منطقي در مقابل حب و بغض هاي عاطفي ان شاء الله اشاره خواهيم كرد .



پس شهادت را اگر به مقياس فردي بسنجيم بايد موفقيت بشماريم و جشن بگيريم و شادي كنيم ، ولي اگر به مقياس اجتماعي در نظر بگيريم بايد از يك نظر آنرا شكست جامعه بدانيم ، جامعه اي



منحط كه خود سيد الشهداء فرمود : " و علي الاسلام السلام اذ قد بليت الامة براع مثل يزيد " ( 31) و امثال اين كلمات ، و از نظر مصالح اجتماعي و تجديد و احياء روح مبارزه و نبرد در راه حق البته ايجاد مكتب گريه و تأثر ، مؤثرتر و مفيدتر است .



نظير اين بيان را ما در ذيل حديث " العدل افضل ام الجود " در سخنراني 19 رمضان 81 ايراد كرديم ( 32) .



8- ايضا عطف به نمره 5 : روز ولادت عيسي عليه السلام به عقيده مسيحيان 25 دسامبر يعني شش روز مانده به آخر سال مسيحي است .



اول سال آنها اول ژانويه است . عيد ولادت را عيد كريسمس مي گويند . در اين روز پاپ طبق معمول پيامي به مردم جهان مبني بر دعوت به صلح و محبت مي فرستند و در خاتمه دعائي مي كند . گاهي مي نويسند پاپ از روي تخت طلا مردم را دعوت كرد به رسيدگي حال فقر ! در جشن كريسمس دو چيز نمودار است :يكي درخت كاج كه مظهر و سمبل اين جشن است و در خانه هر مسيحي و در هر يك از مجامع مسيحيان درختي يا لااقل شاخه اي از كاج به چشم مي خورد و اين روزها درخت كاج بازاري دارد و درخت كاجها است كه از ريشه كنده مي شود و بعضي سالها شهرداري در صدد مبارزه برمي آيد ولي فايده ندارد .



اين درختها را با چراغهاي الوان و كاغذها و نوارهاي رنگارنگ مي آرايند . يكي ديگر بابا نوئل است زيرا طبق يك سنت قديمي در اين شب بابا نوئل ، پيرمردي كه موي سر و ريش سفيد انبوهي



دارد ، براي بچه ها از آسمان هديه و اسباب بازي مي آورد و هنگامي كه كودكان در خواب هستند توي كفش يا در جيب لباسشان مي گذارند . كودكان در اين جشن سهم بزرگي دارند . در " اطلاعات " ( 3 ) ديماه 42 صفحه 13 مي نويسد : " بسياري از مراكز عمومي و باشگاهها و هتلها هم امشب به مناسبت كريسمس برنامه هاي فوق العاده دارند " . بنابر اين شب كريسمس مجموعه اي استاز عقايد خرافي و اعمال فسق و فجور . در ميان ما نه اينگونه عقايد خرافي وجود دارد و نه به اين مناسبت فسق و فجوري مي شود .



9- عطف به نمره 4 : گفتيم بدون شك مكتب حسيني راه نجات اين امت است . زيرا علت مبقيه دين ، امر به معروف و نهي از منكر است و ايندو به معني وسيع آنها يعني تشويق و ترويج معروف و مبارزه با منكرات بستگي پيدا كرده با حسين ( ع ) تا آنجا كه به قول بعضي ها اسلام نبوي الحدوث و حسيني البقاء است .



10- عطف به نمره 5 : داستان امام حسين يك سوژه است براي عالم اسلام و يك نوع تجديد حيات امر به معروف و نهي از منكر است، يك نوع ظهوري است كه همه ساله سيد الشهداء در مظهر خطبا و گويندگان و يا در مظهر مصلحين و انقلابيون صالح مي كند .



11- عطف به نمره 8 : در كيهان 4 ديماه 42 ( روز كريسمس ) مي نويسد : " از يكي دو هفته قبل درختهاي كاج فراواني كه در اطراف ديوارهاي سفارت شوروي ، سفارت انگليس و ساير خيابانهاي شمالي شهر چيده شده بود خبر از فرا رسيدن جشن بزرگ مسيحيان در تهران مي داد . مسيحيان با آرايش درخت كاج و شب زنده داري پاي اين درخت ، ميلاد پيغمبر خود را جشن مي گيرند . ديشب قبل از اينكه ساعت تولد كه به عقيده مسيحيان نيمه شب است فرا رسد ، به كليسا رفتند و به دعا و عبادت پرداختند و سپس در خانه خود به صرف شام مخصوص شب كريسمس كه در بسياري از خانه ها خوراك بوقلمون بود مشغول شدند .



مسيحيان كاتوليك كه معتقدند حضرت عيسي در پاي درخت كاج به دنيا آمده است ( ولي قرآن كريم صريحا مي فرمايد كه در پاي نخله به دنيا آمده است ) اين درخت را مقدس مي دانند و بخصوص در شب كريسمس آن را به بهترين وجهي مي آرايندو اين درخت تا پايان جشن ژانويه كه نه روز بعد آغاز مي شود همچنان زينت بخش خانه كاتوليكها است . بابا نوئل بنا به قصه هاي كودكانه نيمه شب سوار بر كالسكه زرين ، از سر زمينهاي پر برف مي آيد تا براي كودكان هديه آورد .



ديشب كودكان مسيحي جورابهاي خود را در زير سر بخاريها يا نقاط ديگر نهادند تا بابانوئل هداياي خود را در جوراب آنان بگذارد و صبح امروز با خرسندي فراوان اين هدايا را كه عموما پدران و مادران مسيحي براي كودكان خود تهيه مي كننددريافت داشتند ( ظاهرا ساختن اين جريان از ريشه اعتقاد به الوهيت مسيح آب مي خورد و براي اين بوده كه در كودكان اعتقاد به الوهيت مسيح را تلقين كنند . ) ديشب كافه ها و كاباره هاي تهران نيز مملو بود از كساني كه شب كريسمس خود را در اينگونه اماكن مي گذرانند . عده زيادي از تهرانيهاي غير مسيحي نيز به دعوت دوستان مسيحي خود و يا بدون دعوت در اين مراسم شركت كردند " . پس در اينجا يك سلسله شباهتهاي واقعي از نظر شخصيت واقعي اين دو وجود مقدس است كه عبارت است از : الف - مادر : سيدش النساء ، صديقه ، مخاطب ملائكه ، بتول عذرا . ب - مدت حمل . ج - كراهت حمل . د - مبارك بودن : [ عيسي ( ع ) ] و جعلني مباركا . امام حسين (ع) - ) و جعل الشفاء في تربته و الاجابة تحت قبته و الائمة في ذريته (33) . لولا صوارمهم و قطع نبالهم لم تسمع الاذان صوت مكبر ( 34 ) . و يك سلسله شباهتها هستاز نظر سوء استفاده و سوء تعبير مردم از آنها كه هر دو مصداق " يهدي به كثيرا و يضل به كثيرا " هستند . رجوع شود به الميزان جلد 3 صفحه 320 : المسيح من الشفعاء عندالله و ليس بفاد ( 35 ) .